Yamaha True X Surround 90A review: referentie-soundbar excelleert in upmixing en omhullende sound

Een nieuwe soundbar zie je niet zo vaak opduiken bij Yamaha. Na hun goed presterende True X Surround SR-X40 en SR-X50A (eigenlijk dezelfde soundbar maar dan mét draadloze speakers erbij) die in 2023 verscheen, duurde het twee jaar vooraleer de hoger gepositioneerde True X Surround 90A verscheen. Op sommige plaatsen wordt dit toestel aangeduid als SR-X90A, goed om weten als je in webshops duikt. Maar de correcte naam is True X Surround 90A voor het hele pakket.

Yamaha TRUE X SURROUND 90A: ambitieuze soundbar

Waar het eerste True X Surround-toestel zich profileerde als een soundbar die high-end opties biedt voor een scherpe prijs, is deze nieuweling een pak ambitieuzer. Voor 2499 euro is het zelfs een van de duurdere opties op de markt. Je spreek dan wel over een soundbar die zich op verschillende vlakken onderscheidt van modellen die 1000 tot 1500 euro kosten. En hoewel een voorname concurrent als de Sonos Arc Ultra 'slechts' 999 euro kost, moet je niet vergeten dat die inclusief subwoofer en draadloze Era 300 speakers eerder in de buurt van 2800 euro uitkomt. 

De gigantische doos waarin de True X Surround 90A komt verklapt het eigenlijk al. Dit is echt een compleet pakket, met twee draadloze speakers en een relatief grote subwoofer inbegrepen. Daarmee is het op papier vergelijkbaar met complete systemen als de Samsung HW-S990F of JBL’s Bar 1300 MKII. Maar ook vergeleken met die producten heeft de True X Surround 90A meer te bieden. 

Yamaha TRUE X SURROUND 90A: de enige met Auro3D-technologie

Hoe onderscheidt de Yamaha zich dan? Een eerste interessant feitje is dat de draadloze speakers ook kunnen werken als losse Bluetooth-speakers. Dat kan zowel individueel en als een paar. In de zomer die twee speakers ontvoeren uit de woonkamer en gebruiken voor muziek in de tuin: dat kan gewoon. Of misschien pak je ze mee op vakantie. Ondanks hun premium ogende afwerking dragen ze een IP67-label, goed bestand tegen water en stof dus. De afwerking deels in textiel maakt ze mooier dan de kunststoffen exemplaren die je meestal bij een soundbar krijgt.

Daarnaast is de True X Surround 90A de eerste soundbar met Auro-3D-upmixing aan boord. Ook boeiend, want hoewel Auro als concurrent voor Dolby Atmos zero tractie heeft, is het upmixer-gedeelte van dit formaat wel een van de allerbeste. Je kunt de functie loslaten op bijvoorbeeld muziek in stereo of een film in Dolby Digital 5.1 (zoals vele op streamingdiensten), om 5.1.2-kanaals geluid te verkrijgen. Bij tests van AV-receivers in het verleden vond ik het resultaat van de Auro 3D-upmixer zeker bij muziekcontent heel wat geslaagder dan de Dolby Surround- of DTS Neural:X-upmixer. Interessant, dus!

Geleend van de AV-receivers

De soundbar pakt daarnaast uit met een op Qualcomm-gebaseerde 'motor', die het deelt met de duurste AV-receiver van Yamaha. Concreet maakt deze AI-geluidsmodus mogelijk die de soundtrack analyseert en optimaliseert voor de soundbar. Deze Surround:AI-modus analyseert in realtime wat er wordt afgespeeld (volgens Yamaha 5 keer per seconde) en past de weergave daar dynamisch op aan. 

Nog een heel sterke troef is het MusicCast-platform, waardoor de True X Surround 90A vanuit dezelfde app kan bediend worden als andere Yamaha-apparaten, inclusief platenspelers en minisystemen. Daarmee is deze soundbar potentieel onderdeel van een sterk multiroom systeem. 

Ten slotte speelt Yamaha een heel bijzondere eigen speakertechnologie uit: Sound Projector. Met deze techniek, waarbij meerdere kleine speakers in tandem werken om geluid in een bepaalde richting te sturen, heeft het Japanse bedrijf iets unieks in huis. Het laat toe om geluid als een straal te richten, wat voorgaande soundbars van Yamaha geweldige surroundprestaties liet neerzetten. Het is zeer effectief, maar door z’n complexiteit wel een behoorlijk dure technologie.

Design van de Yamaha TRUE X SURROUND 90A: groot, maar niet té groot

Soundbars uit de hoogste klasse hebben de neiging om behoorlijk groot te zijn. Deels omdat fabrikanten er vanuit gaan dat dure soundbars bij grote schermen terechtkomen. En deels omdat een groter toestel op akoestisch vlak beter kan klinken. Er is meer plaats voor de drivers en je kunt de individuele speakers verder uit elkaar plaatsen. 

Ook Yamaha denkt in die richting. De True X Surround 90A is 118 cm breed. Niet bepaald klein, maar toch compacter dan sommige rivalen. De Klipsch Flexus 300 Core of de HW-Q990F zijn beide groter, perfect afgestemd op een typisch 65-inch tv. De Yamaha-soundbar is net wat kleiner, waardoor het visueel subtieler kan matchen met een 55-inch scherm.

De hoogte van 8,5 cm wat forser dan de meeste soundbars, maar zou hem nog altijd niet boven de onderrand van de meeste tv-schermen laten uitpiepen. De hoogte komt mede door de voetjes onder de soundbar. Die laten het toestel wel minder als een klassieke soundbar en meer als een geluidssysteem ogen.

Een luxueus uiterlijk

De True X Surround 90A ziet er dan ook niet echt als een stereotiepe soundbar uit. Ja, het is uiteraard een lange balk, daar ontsnap je niet aan. Door de gebruikte materialen, de afgeronde uiteindes en die twee cirkelvormige voeten komt het anders over. Wat weelderiger zelfs, mede door de toepassing van fijn afgewerkt aluminium rondom en textiel vooraan. De soundbar komt met één extra HDMI-ingang, een HDMI 2.0-exemplaar geschikt voor 4K60. 

De Yamaha True X Surround 90A is wat dieper dan meestal het geval is. Dit komt onder meer omdat er bovenaan het toestel niet minder dan twaalf kleine drivers zitten. Die zijn gegroepeerd in twee clusters van zes, een cluster per kant. Dat klinkt misschien druk en technisch, maar eigenlijk zie je de twaalf drivers niet. Yamaha gebruikt hier dus zijn Sound Projector-techniek, enkel voor de hoogtekanalen. 

Vooraan is er een monochroom display voorzien. Omdat ik al vaker Yamaha-producten heb getest, herken ik het als vrijwel identiek aan het schermpje van AV-receivers als de RX-A8A. Het is op grotere afstand niet enorm leesbaar, het contrast is niet geweldig. Maar zeker als je op de remote op de Info-knop drukt krijg je hier nuttige informatie te zien. Als je iets afregelt, zoals het volume van de achterspeakers, dan verschijnt dat in heel grote letters, wat dan weer leesbaarder is.

Speakers die meer kunnen

De andere onderdelen van het pakket zijn even mooi afgewerkt. Bij goedkopere pakketten is dat wel eens anders. Op de afwerking van de subwoofer werd niet bespaard, wat gezien het formaat maar goed is ook. Hij valt op, en kan er dus maar beter fraai uitzien. Deze rechthoekige kubus moet je dicht bij de tv plaatsen om de beste klankweergave te krijgen. De sub staat op een voet geparkeerd om het te ontkoppelen van de vloer. Dat is ook goed nieuws voor onderburen, als je in een flat woont. 

De surround speakers heten officieel True X Speaker 3A of WS-X3A, en zijn kolommen van ongeveer 22 cm hoog.  Een groot voordeel is dat ze een vrij kleine voetafdruk hebben: 9 x 9 cm. Dat maakt het makkelijk om ze op een leuning van een bank of een vensterbank te plaatsen. Omdat ze op een accu werken, hoef je niet zoeken naar extra stopcontacten.

In tegenstelling tot bij JBL, laad je de speakers niet op door ze met de soundbar te verbinden. Dat doe je via een eigen USB-C-lader. Of via de voet/houder (Yamaha CC-T1A) met laadfunctie waarin de speakers permanent blijven staan – dan heb je uiteraard wel extra stopcontacten nodig. Deze zitten ook in de doos en ik zou het gebruik aanraden. Hoewel de accu’s een mooie twaalf uur meegaan, is de kans niet ondenkbaar dat anders net in een spannend stuk van een film het geluid achteraan wegvalt. Met de houders heb je daar geen zorgen over. Daar komt bij dat de speakers geparkeerd op de laadvoeten automatisch inschakelen als de soundbar aan gaat. Zonder deze moet je altijd zelf op de aan/uit-knop bovenaan drukken. 

Sobere maar heldere interface op de tv

De Surround:AI-functie is niet het enige dat Yamaha aan zijn receiverlijn ontleende. De True X Surround 90A krijgt uit die hoek eveneens een tv-interface mee. Dat zie je niet vaak bij een soundbar. Meestal moet je instellingen aanpassen via een schermpje of een app. Bij de Yamaha krijg je een sobere collectie menu’s te zien. De grafische achtergronden van bij de Yamaha AV-receivers moet je hier niet verwachten. Een minpunt is het niet, het maakt de navigatie wel zo eenvoudig.  

De eerste keer dat je de Yamaha in gebruik neemt, ga je het beste naar de relevante HDMI-ingang op je tv en druk je op het radar-icoontje op de remote. Via de tv-interface moet je namelijk toch een paar zaken regelen. Zo waren de speakers en sub niet uit de doos gekoppeld met de soundbar, wat je makkelijk via deze weg in orde kunt brengen. 

Waar ik me meer over verbaasde, is dat HDMI-CEC-control en HDMI-ARC standaard zijn uitgeschakeld. Hierdoor speelt de soundbar standaard niet het geluid van de televisie af. Dat is natuurlijk iets dat je bij een soundbar nagenoeg altijd wél wil. Via menuoptie ‘HDMI’ schakel je beide zaken snel in, waardoor de soundbar effectief het geluid van de tv laat horen en je de tv afstandsbediening kunt gebruiken voor het volume.

MusicCast op de True Surround X 90A: een zeer volwassen streamingplatform

De True Surround X 90A is uitgerust met MusicCast. Dat platform creëerde Yamaha jaren geleden om de eigen audioproducten te voorzien van dezelfde streamingopties en ze meteen multiroom-klaar te maken. Of anders gezegd: het Japanse bedrijf wilde een antwoord bieden op Sonos. Dat is hen goed gelukt.

In grote lijnen zijn de mogelijkheden heel gelijkaardig met Sonos, met als bonus dat MusicCast ingebakken zit in heel diverse audioapparatuur. Ja, er zijn draadloze Yamaha-speakers die in lijn liggen van wat Sonos doet. Maar je vindt MusicCast eveneens in toestellen als AV-receivers en stereoversterkers. Je gebruikt de app hiervan om de True X Surround 90A in te stellen. Dankzij een goed geïllustreerd stappenplan is dat geen uitdagende klus.

Uniek is dat er zelfs een cd-speler (MusicCast CD-NT670D) en een platenspeler (de Vinyl 500) bestaan met MusicCast ingebakken. Als je met deze apparaten een schijf speelt, dan streamen ze de muziek draadloos naar een of meerdere MusicCast-toestellen. Zoals deze True X Surround 90A. Omgekeerd kan de soundbar ook audio streamen naar andere MusicCast-producten.

De MusicCast-app is net anders ingericht dan vergelijkbare apps van Sonos, HEOS en BluOS. Het vertrekt vanuit kamers of zones, waarbij je zelf een foto kunt gebruiken om een ruimte te identificeren. Tik je op een kamer (zoals met de True Surround X 90A), dan krijg je een scherm waarop je snel recent afgespeelde muziek ziet, favorieten en de bronnen.

Yamaha maakt daarbij geen onderscheid tussen streamingbronnen (zoals Qobuz of internetradio) en fysieke ingangen, het staat allemaal gewoon in één rij. Dat houdt wel steek: als gebruiker wil je nu eenmaal gewoon snel een gewenste optie selecteren. Audio die via een fysieke ingang arriveert, kun je via de app trouwens naar andere speakers of audioapparatuur sturen. 

Extra streamingopties 

De hoeveelheid ingebakken streamingdiensten in MusicCast is niet enorm, maar er zijn de nodige alternatieven. In de app kun je kiezen voor Amazon Music, Deezer en Qobuz, terwijl Spotify en Tidal te gebruiken zijn via hun eigen apps. Internetradio via de app is een optie, net als eigen bestanden afspelen vanaf een server of je mobiele toestel. Je kunt daarbij met heel diverse muziekformaten afkomen: de bestandsondersteuning is excellent.

Gebruik je een andere streamingdienst, zoals Apple Music, dan kun je alsnog AirPlay 2 of Bluetooth (maar niet Chromecast) gebruiken. Over Bluetooth gesproken – en dat is weer typisch voor Yamaha’s eigen aanpak – je kunt ook alle audio streamen naar een hoofdtelefoon of speakertje. 

Spelen met de beams

De True X Surround 90A is een buitenbeen in zijn klasse, omdat deze soundbar geen kalibratiefunctie bezit. Zo’n functie kan het geluid van een soundbar beter afstemmen op de woonkamer. Daarom is het zaak om bij de instellingen een aantal zaken uit te proberen. Dat kan zowel via de tv-interface (onder ‘Speaker’) als via de instellingen in de MusicCast-app. Overigens toont de Yamaha niet enkel menu’s op het scherm. Als je muziek speelt, zie je ook meta-informatie en een hoesje. Niet echt heel groot, helaas niet full-screen, maar op een 55- of 65-inch scherm prima leesbaar.

In de app of op de tv vind je Luidspreker Setup. Dit bestaat uit twee delen: Level en Beam Angle. Bij het eerste kun je het volumeniveau van afzonderlijke kanalen instellen, daarbij geholpen door witte ruis die per kanaal afspeelt. Vooral handig voor die achterste speakers, die misschien niet mooi symmetrisch rond de zitplaats staan. Het gaat allemaal wel met grote stappen, dus let op dat je die rear-speakers ook niet té luid zet. Een negatieve waarde, zoals ‘-2’, kan wel eens het beste zijn.

Als je overigens gewoon die rear-speakers ad hoc luider en stiller wil zetten, dan gaat dat makkelijker via de afstandsbediening. Wel nuttig, want ik merkte bij sommige content dat ze net te stil of net te luid uit de hoek kwamen. Surroundmixes variëren soms behoorlijk: veel regisseurs en sound producers hebben duidelijk hun eigen visie.

De juiste hoek instellen is cruciaal

Beam Angle is eentje om te doen met de ogen dicht. Zowel voor het linkse als rechtse hoogtekanaal kun je de hoek instellen, opnieuw aan de hand van witte ruis. Je hoort goed het verschil terwijl je de hoek varieert van 30 tot 90 graden; wellicht gaat het beste cijfer ergens rond de 70° zitten. Het hangt af van hoe ver je sofa van de soundbar staat en de hoogte van de woonkamer. 

Zelfs met witte ruis merkte ik dat zes kleine drivers per hoogtekanaal dichter bij de weergave van discrete speaker in het plafond komen. Vergeleken dan met een enkele luidspreker per hoogtekanaal die naar boven wijst, zoals bij de meeste soundbars. Dat maakt dit aspect van de True X Surround 90A heel sterk. Ik zou wel aanraden om de achterste speakers minstens op oorhoogte te plaatsen, zodat je minder gauw merkt dat ze geen eigen hoogtekanaal bezitten. Dat was natuurlijk net completer geweest, maar eens je wordt meegezogen in een film gaat niet iedereen dat merken.

Mooie bubbel vol detail: zo klinkt de Yamaha TRUE X SURROUND 90A

Eens je de beams goed instelt, kan de True X Surround 90A een uitgebreid en goed gedefinieerd geluidsbeeld creëren. Het hangt niet enkel rond het scherm, maar buigt ook naar je toe. Dat zorgt voor een flinke sensatie van diepte, wat je niet vaak bij een soundbar hebt.

Met de Dolby-demofilmpjes die ik gebruik om snel even de prestaties te peilen, scoorde de Yamaha overtuigend qua beweging van geluid overbrengen en omhulling. De tonen in ‘Audioscape’ vlogen bijvoorbeeld hoog door de lucht, en bij ‘Amaze’ kwam de regenstorm realistisch over. Dat laatste is altijd een test om goed op te letten, want de regen klinkt gauw artificieel als de soundbardrivers aan de kleine kant zijn. Ook de donderslagen verschenen bijzonder massief en kamervullend, wat machtig overkwam.

Er is bijvoorbeeld een spannende scène in seizoen twee van ‘Silo’ (Dolby Atmos, Apple TV) waar Juliette heel diep onderwater moet duiken om een pomp te reactiveren. De sensatie van onderwater te vertoeven, met waterbubbels en doffe geluiden, werd door de soundbar overtuigend gebracht. Het voelde heel omhullend, met dat doffe karakter dat je bij het duiken verwacht. Ook de dreigende muziek die heel de tijd in de achtergrond speelt tijdens de afleveringen van Silo hangt rondom me, hoog in de lucht. 

Heldere en gebalanceerde weergave

De Yamaha kiest ervoor om het geheel evenwichtiger voor te stellen, eerder dan ultiem spektakel met bonkende bassen neer te zetten. Dat past ook bij het Japanse merk, want ook hun hifi-producten zetten helderheid hoog op het menu. Neem nu ‘Jurassic World Rebirth’, wellicht niet bepaald de beste aflevering uit de onsterfelijke dinosaga. De soundtrack levert wel degelijk het verwachte spektakelgehalte en luidruchtige dinosaurussen. Het bombastische dat je misschien verwacht als je terugdenkt aan de bekende scène uit deel één met de waterkringen in een glas, is bij dit toestel minder. Niet dat dit per se hoeft.

De sterke prestatie van de hoogtekanalen zorgde ervoor dat ik echt omhuld werd, wat heel meeslepend kan zijn. Als de boot van het team van dinojagers door een hoop Spinosaurussen en een Mosasaurus wordt belaagd bijvoorbeeld, dan werd de spanningsboog uitstekend overgebracht. De sub bleef wel heel beleefd, die mocht gerust een streepje of twee hoger. 

De geluidsmodi op soundbars klinken doorgaans wel verschillend, en dat is ook de bedoeling. Vaak is de conclusie toch dat slechts één modus echt universeel bruikbaar is. Bij de Yamaha is het een ander verhaal. De weergave is heel anders bij Surround:AI dan bij Straight of 3D Music – die laatste is trouwens ook héél bruikbaar bij films en tv-series, ondanks de naam. Het is vooral tussen die drie dat je zal wisselen; de resterende modi zijn minder universeel toepasselijk.

Straight heeft als nadeel dat je naargelang de content soms geen geluid uit de achterste speakers krijgt, wat uiteraard een heel andere ervaring is. Zowel met Surround:AI als 3D Music krijg je de meest consistente en ook meest effectieve omhulling, al klinken beide modi echt wel anders. 

Een egale soundstage

Hoe zit het dan met de pretaties als je kijkt naar de verschillende kanalen? De Yamaha creëert vooraan bij de tv een geslaagde egale ervaring. Je hebt bijvoorbeeld niet de indruk dat stemmen opeens fel in het midden en los van de linkse of rechtste kanalen worden gepresenteerd. Dat naadloze aspect is heel sterk, en soms ook echt afwezig bij rivaliserende soundbars.

Dialoogweergave zit ook op een hoog niveau; de optionele Clear Voice-stand had ik nooit nodig. Ook tijdens drukke scènes bleef de spraakhelderheid overeind; de speakers raken nooit overmand door het vele lawaai. Ja, zelfs bij de momenten in het absurde ‘Moonfall’, als er naar goede regisseur Roland Emmerich-gewoonte flauwe one-liners langskomen terwijl de hele wereld vergaat. 

Muziekweergave van de Yamaha TRUE X SURROUND 90A: upmixen als de beste

Met de 3D Music-instelling toont deze soundbar wat mij betreft z’n sterkste kant. Het is meer een audiomodus voor muziek, maar wel een die muziek inderdaad weergeeft op een manier die weinig andere soundbars kunnen evenaren: groots en authentiek. Zelfs een taaiere opname zoals de tangonummers op ‘Alessandero Quarto Plays Astor Piazzolla’, gestreamd van de NAS, verwerkte de True X Surrond 90A op correcte wijze. ‘Fracanapa’ is echt een uitdagende track, met een opzwepend ritme en een zeer gedetailleerde viool, plus op het juiste moment een diepe basnoot. Dat laatste was het enige dat een beetje achterbleef, maar op alle andere fronten zette de soundbar een uitstekende performance neer. 

De meerwaarde van de Auro 3D-upmixer toont zich echt als je dan even naar de stereomodus overschakelt. Dan klapt alles toe en klinkt het zelfs dof. Maar in de 3D Music-modus krijg je iets heel geslaagds te horen, zonder de artificialiteit die meestal bij surround-upmixing een stok in de wielen komt steken. Met een tragere indierocknummer als ‘Television Love’ van Of Monsters and Men zette de Yamaha een geslaagde wall of sound neer. Niet heel sprankelend misschien, maar wel grootschalig en zeker niet dun.

De kreten en backing vocals op ‘Everybody Scream’ lijken zo ook echt uit de verte te komen, net zoals bij de Quarto-tracks er goed werd overgebracht dat de opname in een kleinere ruimte gebeurde. Het is misschien niet helemaal trouw aan de opname altijd, maar wat je hoort heeft body, waardoor de muziek met veel emotie wordt overgebracht. 

Conclusie

Wat de Yamaha-soundbar echt apart zet van andere high-end toestellen is de geslaagde implementatie van de Sound Projector-techniek. Die zorgt ervoor dat de True X Surround 90A hoogtekanalen effectief kan neerzetten in de woonkamer, beter dan soundbars met een enkele speaker per hoogtekanaal. Het is wel een techniek waar je de tijd voor moet nemen om helemaal juist in te stellen. Dat is niet moeilijk, maar het is wel fijnmazig in te stellen en je moet hiermee spelen voor het beste resultaat. Een kalibratievoorziening was een nuttige toevoeging geweest.

Gecombineerd met de 3D Music-stand op basis van Auro 3D weet de True X Surround 90A zowel films als muziek zeer omhullend te presenteren. Evenwichtig ook, met opvallend weinig kunstmatigheid als het gaat om stereomuziek die naar surround wordt getild. De mooie egale soundstage rond de tv is ook vermeldenswaardig, net als de vele mogelijkheden van de MusicCast-app. Niet iedereen wil een soundbar inpassen in een groter multiroom-verhaal, maar dat potentieel is er wel. 

Je spreekt hier over volledig pakket, inclusief subwoofer en draadloze speakers die op hetzelfde luxe niveau zijn afgewerkt. Dat die laatste ook los kunnen gebruikt worden, is een mooi pluspunt. De subwoofer zal voor sommigen wat te beleefd zijn, maar deze draagt wel degelijk bij aan de gedetailleerdere weergave van de soundbar. Dan is er nog de prijs: die ligt aanzienlijk hoger dan sommige vergelijkbare soundbar-pakketten, al is het bijvoorbeeld vergeleken met een volledig Sonos-soundbarsysteem weer lager geprijsd. Wat Yamaha hier op tafel zet is in elk geval een van hoogstaande afwerking; de geavanceerde techniek maakt de True X Surround 90A een van de beste soundbars die je momenteel kan kopen.

Yamaha True X Surround 90A