ROG Xbox Ally X review: een prima handheld, maar geen Xbox

Voor de goede orde: deze review behandelt hoofdzakelijk de ROG Xbox Ally X. Dat nieuwe topmodel kleurt zwart en kent een adviesprijs van 899 euro. Gelijktijdig met de aftrap van die handheld is ook de ROG Xbox Ally verschenen, zonder het X-addendum dus. Dat witte model kost 599 euro en levert daarvoor minder rekenkracht en een kleiner accupakket.

Desalniettemin zijn beide ROG Xbox Ally’s voorzien van dezelfde pasvorm, hetzelfde scherm en dus ook de Xbox-insteek. Afgezien van (accu)prestaties zijn veel van de bevindingen in deze review ook van toepassing op het non-X-model. Verwacht dezelfde werkwijze, invoermogelijkheden en handligging, maar dan met enkel minder prestatiedrang.

Without further ado: laten we het hebben over Xbox’ inmenging in de wereld van handheld pc’s. Te beginnen bij, wellicht het interessantste aan deze systemen, die nieuwe Xbox-besturingslaag.

ROG Xbox Ally X besturingssysteem: Spoiler alert - toch weer Windows…

Wie een ROG Xbox Ally in gebruik neemt, komt er direct mee in aanraking: Windows 11. Helaas toch weer. De nieuwe handhelds starten namelijk niet kant-en-klaar op voor games als een console, maar worden geïnstalleerd als reguliere Windows 11-apparaten. We melden een Microsoft-account aan middels het schermtoetsenbord, vinken in het installatieproces aan waar we dit systeem voor willen gebruiken (games, wellicht?) en halen een zwik updates binnen voordat deze ‘Xbox’ officieel aan mag.

Dit proces verklapt eigenlijk meteen al wat de ROG Xbox Ally’s in de basis zijn. De belofte deed wellicht ooit een volwaardig Xbox-besturingssysteem vermoeden, maar tijdens het ingebruiknemen wordt duidelijk: het is en blijft een laag over Windows 11. Daarmee is eigenlijk geen sprake van een echte Xbox- of handheld-versie van dat besturingssysteem, zoals daar eerder wel eens naar verwezen werd.

… met een Xbox-pleister erover

Eenmaal geüpdatet en wel starten de ROG Xbox Ally’s echter wel op in een Xbox-omgeving. Dat is de full-screen experience van de Xbox-applicatie, die pc-gamers wellicht al langer kennen. Op de Ally neemt die de vorm aan van een overkoepelende launcher, zodat je niet (altijd) door Windows-menuutjes hoeft te navigeren om een game op te starten. Noem het de console-ificatie van de pc-ervaring.

In dit Xbox-hoofdmenu vinden we uiteraard Xbox’ digitale spellenwinkel en Game Pass-portfolio, maar ook snelkoppelingen naar andere spellenboetieken (Steam, GOG Galaxy, Epic Game Store, et cetera) en de daarin herkende games. Wat ROG eerder zelf deed met de Armoury Crate SE, wordt nu centraal opgepakt door Xbox. Of, anders gezegd: dit is de Steam Big Picture-modus van Xbox. Al biedt SteamOS ook de mogelijkheid tot controller-herprogrammering, wat Xbox (nog) uitbesteedt aan de Armoury Crate SE-software.

Met deze update van de Xbox-applicatie is ook de Game Bar vernieuwd, ook bekend bij de pc-gamers. Die overlay wordt nu netjes in tabbladen weergeven, als laag over andere applicaties. Deze is te bedienen met controller-knoppen en vingeraanraking. Met een druk op de nieuwe Xbox-knop vinden we daar onder meer handige snelkoppelingen, systeemstatistieken, Xbox Achievements, schermopnames en – hoe kon het ook anders – een Copilot-assistent.

Niet alles aan de Game Bar zal voor iedere gamer even nuttig zijn (ik kijk naar jou, Copilot), maar het snelmenu werkt opvallend lekker. De Game Bar functioneert responsief met zowel aanraakbesturing als controller-invoer en zelfs ROG’s eigen Command Center zit er nu mooi in verwerkt. In een handomdraai maak je een screenshot of verhoog je het chipvermogen – waarover later meer.

Het probleem ligt echter onder de Game Bar en onder het Xbox-hoofdmenu. Daar draait namelijk ‘gewoon’ Windows 11, zoals eerder al gemeld. Op zichzelf hoeft dat geen doodzonde te zijn, maar dat besturingssysteem doet maar al te vaak afbruik aan de console-ervaring van de ROG Xbox Ally’s.

Mijn favoriete Xbox-game? Microsoft Excel

Vanuit de Xbox-laag kan er weliswaar gewisseld worden tussen verschillende vensters, maar het duurt niet lang voordat de Xbox Ally geheel overschakelt naar het traditionele bureaublad. Met al het ongemak vandien. Of het nu gaat om inloggen bij een nieuwe launcher, een verplichte update draaien of een screenshot bekijken: te pas en te onpas doet de ROG Xbox Ally X beroep op zijn Windows-aard.

In die gevallen verlaat de Xbox Ally dus de Xbox-bediening en zit je weer opgescheept met een handheld-pc zoals we ze nu een paar jaar kennen. Denk aan priegelige aanraakbesturing, schermtoetsenborden die niet tevoorschijn komen en/of invoer die je handmatig naar muis-emulatie moet schakelen. Dat is dus precies wat we al tweeënhalf jaar lang de achilleshiel van Windows-handhelds noemen – en waar deze Xbox-handheld juist de remedie voor had moeten zijn.

Aan de Windows-kant van de Xbox Ally zijn nauwelijks stappen gezet om het besturingssysteem te optimaliseren voor game-doeleindes. Op de achtergrond draait steevast OneDrive; applicaties als Office 365+ en Microsoft Teams staan vooraf geïnstalleerd op de Xbox Ally. Dat slaat natuurlijk nergens op. Niemand haalt een Xbox-product in huis om spreadsheets mee in te vullen of te communiceren met collega’s.

Ook meent de handheld zelf ‘beter te presteren’ zolang deze exclusief binnen de Xbox-omgeving blijft. Dat blijkt in onze tests inderdaad te kloppen, maar de prestatiebonus is verwaarloosbaar klein. In de beste gevallen leidt het tot circa 3 frames per seconde erbovenop: luttele procentjes. Ook dat onderstreept weer: Windows 11 draait nauwelijks onveranderd onder de Xbox-schil. Eerdere tests met Linux-systemen (SteamOS) bewezen immers dat het schrappen van Windows 11 tot maximaal 30 procent hogere framerates op kunnen leveren. En dat is inclusief de emulatie die vereist is om Windows games onder SteamOS te draaien...

Hardware van de ROG Xbox Ally X: nieuwer en ruimer bemeten

Voldoende gestruikeld over vreemde besturingslagen: laten we het eens hebben over die prestaties. Die zijn, ongeacht Windows 11, namelijk wel verbeterd met de ROG Xbox Ally X. Het verschil zit ‘m dan uiteraard in de overstap op nieuwe hardware voor de Ally’s. Het topmodel integreert een Ryzen AI Z2 Extreme van AMD, die weer de nodige doorgroei belooft tegenover de processor van de ROG Ally X, de Ryzen Z1 Extreme.

De nieuwe Ryzen AI Z2 Extreme telt eenzelfde hoeveelheid cpu-kernen (8 stuks, 16 threads), maar dan gebakken op de nieuwere Zen 5-architectuur. Daarbij moeten we wel vermelden dat drie van die kernen 'volwaardige' exemplaren zijn en vijf 'kleinere' Zen 5c kernen. Die hebben dezelfde functionaliteit, maar werken met een lagere snelheid. De geïntegreerde videokaart telt 16 werkclusters op RDNA 3.5-architectuur, tegenover de 12 op RDNA 3 van de Ryzen Z1 uit de ROG Ally X.

In het geval van de ROG Xbox Ally X krijgt de chipset bovendien toegang tot iets sneller geheugen: 24 GB aan lpddr5-8000, versus 7500 MT/s in de niet-Xbox Ally X. Daarvan kan een fikse 8 GB toebedeeld worden aan enkel de gpu. Die laatste wordt door games overigens ook herkend als een AMD Radeon 890M.

Als klap op de vuurpijl kan er ook nog wat meer stroom door de chipset vloeien. Zonder adapter trekt de Ryzen AI Z2 Extreme maximaal 30 watt in het ‘Turbo’-profiel. Aan de beademing wordt de begrenzing verhoogd tot 35 watt. Los daarvan belooft de modernisering van de chiparchitectuur ook dat de chip efficiënter presteert op lagere wattages. Zo claimt Asus bijvoorbeeld dat de Ryzen AI Z2 Extreme in het ‘Silent’-profiel (13 watt) vergelijkbaar presteert als de Performance-modus van de voorganger (à 25 watt).

Wat betreft opslag doet de ROG Xbox Ally X het met een Samsung-ssd van 1 terabyte (MZVMA1T0HCLD), een pcie 4.0 drive op standaard 2280-formaat. Het is niet de snelste van zijn soort, maar in de praktijk resulteert het in relatief rappe laadtijden. Daar is weinig op aan te merken, zeker omdat de Ryzen Z2 Extreme geen ondersteuning voor pcie 5.0-ssd's biedt.

Onderaan de streep is het in vergelijking met de Ally X een bescheiden upgrade, terwijl het verschil met de originele Ally groter is. Het is een moderner en ruimer bemeten platform voor mobiele games. Gezien de compacte vorm hoeven we nog altijd geen workstation-prestaties te verwachten, maar voldoende rendement om moderne spellen mee te trotseren? Dat ligt zeker in het verschiet.

Een eigen NPU aan boord?

AMD levert twee versies van de Ryzen Z2 Extreme, een met en een zonder AI. Zoals je hierboven al gespot zal hebben, heeft de ROG Xbox Ally X de variant mét AI aan boord. Deze zogeheten XDNA-processor moet tot 50 tops aan AI-rekenkracht bieden. Daarmee moet hij lokaal AI-taken kunnen afhandelen, waaronder het upscalen van de schermresolutie of het automatisch herkennen en opslaan van mooie game-momenten.

Op moment van schrijven zijn die nieuwe functies nog niet aanwezig op de ROG Xbox Ally X. Daardoor kunnen we weinig zeggen over de toegevoegde waarde van dit AI-component. Voor nu zit enkel een cloud-versie van Copilot ingebakken als applicatie en als widget in de Game Bar, maar dat kennen we natuurlijk al van elke andere Windows 11-pc.

Hoe presteert de ROG Xbox Ally X precies?

In onze praktijktests en benchmarks doet de ROG Xbox Ally X het goed, maar niet bijzonder veel beter dan zijn voorganger. Een mobiele raytracingtest als Solar Bay van 3DMark legt de nieuwe chip af met tot 35 procent hogere scores, maar die prestatiebonus kakt rap in bij relevantere beproeving. Laten we wel wezen: raytracing is absolute bijzaak voor mobiele gamesessies.

In Steel Nomad Light, een stevige beproeving voor moderne gamewerelden, hebben we het over 19 procent vooruitgang ten opzichte van de Ryzen Z1 Extreme. Kijken we naar het traditionelere Time Spy, dan hebben we het over 13 procent meer snelheid. Veel tests onderstrepen dat AMD’s doorgroei in deze chips vrij beperkt is gebleven. In selecte synthetische tests komt nota bene de Intel-gedreven MSI Claw 8 nipt hoger binnen dan de ROG Xbox Ally X. Een bittere pil voor het rode kamp, dat lange tijd een voorsprong had op het gebied van integrated graphics.

Zoals we gewend zijn van AMD, zijn de in-game prestaties gelukkig gunstiger. De originele ROG Ally en ROG Ally X bewezen al een stuk sneller te opereren dan een Steam Deck. De ROG Xbox Ally X gooit daar weer een schepje bovenop. Met een beetje tweaken is het mogelijk om praktisch alle moderne games in 1080p-resolutie te spelen, met framerates rond (of stabiel boven) de 60 frames per seconde. Enkele uitzonderingen daargelaten.

Forza Horizon 5 behoudt zonder al te veel gedoe een steevaste 60 fps, met puike graphics bovendien. Schroef je de praal ietwat omlaag of de upscaling wat verder omhoog (daar merk je weinig van op dit scherpe schermpje), dan mag je daar gerust 20 tot 30 frames bovenop tellen. Hetzelfde geldt voor onder meer Far Cry 6 en Gears of War Reloaded. Die laatste tikt, met de nodige aanpassingen, gewoon 100 frames per seconde aan. Dat blijft toch best bizar om op een handheld te zien.

De grafische rek is niet oneindig. Zwaarder geschut als Cyberpunk 2077 en Monster Hunter Wilds moet op lage instellingen beroep doen op Frame Generation-technologie om überhaupt 60 fps aan te tikken. De nieuwe Monster Hunter dipt zelfs met alle hulpmiddelen regelmatig onder die gulden standaard van 60 fps.

Games met minder gedegen optimalisatie – en zeker titels zonder FSR-upscaling – zijn mogelijk dus lastiger om vlot draaiend te krijgen. Shadow of the Tomb Raider moet bijvoorbeeld op standje ‘schaduwloos’ staan om 1080p/60 te behouden, mede door een gebrek aan upscaling voor AMD-chips. Gelukkig is gedegen ondersteuning voor allerlei upscaling-algoritmes steeds gebruikelijker in nieuwere games.

Desalniettemin zijn het nette verdiensten voor een mobiel platform. Wie een beetje moeite wil doen om spellen te optimaliseren, kan ontzettend veel kanten op met ROG Xbox Ally X. Al zou het uiteraard ook helpen als spelontwikkelaars, op den duur, een beetje meebewegen met gedegen optimalisatie voor precies dit soort platformen. Dat gebeurt nog regelmatig voor de Steam Deck; de hoop is dus dat eenzelfde trend doorzet naar deze handhelds.

Hoelang doet de ROG Xbox Ally X met zijn accu?

Over prestaties gesproken: de ROG Xbox Ally X doen het ook prima wat betreft het rendement op de accu. Dat betreft wederom een 80 wattuur model, zoals we ook al aantroffen in de ROG Ally X. Met het net wat hogere verbruik van AMD’s Ryzen Z2 Extreme loopt die weliswaar een tikkeltje sneller leeg, maar het verschilt niet bijster veel. Op vol vermogen pompen (op 200 nits schermhelderheid) resulteert alsnog in een uptime van ruim twee uur.

Houd je de prestaties een beetje in, bijvoorbeeld met het Silent-stroomprofiel in minder zware games, dan hebben we het alweer snel over vier à vijf uur speeltijd. Lagere prestatiedrang vertaalt zich vlot in meer accuduur. Voor de beeldvorming: gebruik je de ROG Xbox Ally X exclusief vooral voor streaming, dan houdt de accu de handheld gemakkelijk twintig uur aan de praat.

Bovendien valt op dat de ROG Xbox Ally X relatief koel en stil blijft, Silent-stroomprofiel of niet. Enkel in zware benchmarks tikt de Ryzen Z2 Extreme kortstondig een temperatuur boven de 80 graden aan, maar zelfs daarbij hoeft het systeem niet luid (of lang) te laaien om de chip weer te temperen. In veel scenario’s is deze handheld stiller dan de allereerste ROG Ally, al voerde Asus ook al de nodige verbeteringen door met de ROG Ally X.

Vergeleken met de directe voorgangers levert de ROG Xbox Ally X dus geen gigantische sprong op (accu)prestaties, maar qua efficiëntie lijkt het absoluut een aantal mooie stappen te maken.

Beeldscherm van de ROG Xbox Ally X: nog steeds geen OLED

Inderdaad: resoluties, framerates en schemhelderheden zijn al gepasseerd in dit artikel, terwijl we het scherm nog niet eens officieel aangehaald hebben. De reden daarvoor is simpel: we kennen dit scherm al. Dit 7 inch (17,5 cm) grote lcd-paneeltje werd geïntroduceerd met de aftrap van de ROG Ally, kwam terug voor de ROG Ally X en – je raadt het niet – keert nu onaangeroerd terug in de ROG Xbox Ally X.

We hebben het wederom over een 1080p-resolutie (1920 bij 1080 pixels) met een maximale beeldfrequentie van 120 hertz, inclusief ondersteuning voor variabele verversing (vrr). Asus belooft wederom 100 procent dekking van het sRGB-kleurengamma en een piekhelderheid van 500 nits – en wij onderstrepen al die beloftes wederom.

Met een gemiddelde grijstransitie van 5,82 milliseconde (en maximaal 10,7 milliseconde) schakelt het scherm responsief genoeg om 120 hertz te ondersteunen zonder zichtbare ghosting. We meten bovendien 525 nits piekhelderheden (netjes) en 96,5 procent dekking van sRGB (soit), met ook een aardig kleurtrouwe kalibratie en redelijke uniformiteit. De meeste games zien er vanuit het standaard schermprofiel pakkend uit, al zou een beetje meer contrast niet misstaan hebben. Daarvan meetten we een 1230:1-verhouding: degelijk voor lcd, maar natuurlijk mijlenver verwijderd van het inherent contrastrijkere oled.

Dat is wellicht ook een pijnlijker punt voor de ROG Xbox Ally X, zeker gezien de fikse prijs: wéér betreft het geen oled. In vergelijking met de Nintendo Switch 2 (ook een lcd op 1080p/120Hz) is dat wellicht geen schande, maar tegenover de Steam Deck OLED voelt het schraal. Die is te verkrijgen voor driehonderd euro minder en schotelt een veel lekkerder plaatje voor – even los van het verbeterde gebruiksgemak.

Aan de andere kant biedt het Steam Deck scherm 1280x800 pixels bij maximaal 90 beelden per seconde, met een minder hoge piekhelderheid (zeker bij een volledig wit scherm). Een woordvoerder van Asus meldde ons al dat een custom oled-scherm met dezelfde resolutie en snelheid als het lcd van de ROG Xbox Ally X de prijs fors zou opdrijven. Iets wat de Lenovo Legion Go 2 ook overduidelijk bevestigt.

Voor de vorm: de vorm

Voor de vorm moet het nog besproken worden: de vorm. Dat is namelijk dat ándere component waar Xbox naar verluidt veel inspraak had. Rondom de onthulling van de ROG Xbox Ally-handhelds werd gesproken over Xbox-achtige controls en een Xbox-gevoel, wat tot op zekere hoogte lijkt te kloppen. In ieder geval wat betreft de handgrepen: die bollen nu aanzienlijk meer, precies zoals die op een hedendaagse Xbox-controller.

Het komt de handligging ten goede. De ROG Xbox Ally X ziet er wat log uit – de handheld is ook weer een tikkeltje dikker en zwaarder dan de eerdere Ally's – maar hij valt prettig in de palm. Van het extra gewicht merk je daardoor weinig. Gamers die de Xbox-controllers van nature goed kunnen hebben, zullen dit kunnen waarderen.

De handheld voelt, vooral door die aangezette bolling achterop, ook wat meer als een Steam Deck. Dat terwijl de eerdere ROG Ally-handhelds vasthielden aan een meer platgeslagen ontwerp. Dat nam wat makkelijker mee, maar glipte in sommige posities ook wat sneller weg. De ROG Xbox Ally X biedt wat dat betreft veel meer grip op je games.

De grepen lijken overigens ook direct een van de weinige fysieke aanpassingen te zijn. Samen met de ‘ROG Xbox’-microtextuur dan wellicht. Kijken we bijvoorbeeld naar de knoppen, pookjes, rugtoetsen en trekkers, dan zien en voelen we vooral veel knip-en-plakwerk van de ROG Ally X van vorig jaar. Dat is niet erg: die Ally verbeterde namelijk al veel van de controller-invoer en leek sowieso al in de leer geweest bij de Xbox-controllers.

Dat kopieerwerk geldt overigens niet alleen voor de invoer. Vrijwel de volledige mal van ROG Xbox Ally oogt Ally-esk. Dat zit ‘m natuurlijk in datzelfde scherm, maar ook praktisch alles daaromheen. De rgb-lichtringetjes, de perforering voor luchtroosters en luidsprekers, de microSD-lezer en de twee usb-c-poorten zijn nagenoeg identiek over komen waaien. Enerzijds slim (waarom het wiel opnieuw uitvinden), maar het helpt niet bepaald met de positionering van dit apparaat als Xbox-product. In vrijwel alles lijkt en voelt het ‘gewoon’ als de derde ROG Ally.

Conclusie

De ROG Xbox Ally X is een prima handheld pc, maar het is geen Xbox. Er prijkt een Xbox-logo op de doos, op het apparaat zelf en op de bovenste besturingslaag, maar dat logo voelt met regelmaat misplaatst. Misschien liggen onze verwachtingen te hoog, maar op een Xbox zou je niet hoeven worstelen met een schermtoetsenbord in kleine adresbalkjes. Of Microsoft Teams hoeven te deïnstalleren. Als Xbox-product brengt dit apparaat niet de gehoopte volgende stap in de console-ificatie van (handheld) pc's.

Kijk je naar de ROG Xbox Ally X als een volgende Ally – of een soort tussenstap in Xbox’ platformoverstijgende strategie – dan valt er veel voor te zeggen. In de praktijk is het namelijk een van de snelste en meest handzame Windows 11-handhelds, zij het nu met een overkoepelende launcher en snelmenu van Xbox zelf. Wie de moeite wil doen om daarmee in de weer te gaan (lees: af en toe door wat ongemakkelijke vensters en optimalisatie worstelen), kan hier gewoon ontzettend veel games mee spelen.

Het zou Microsoft in ieder geval sieren het niet hierbij te laten. Graag zien we ooit nog een volwaardige handheld-versie van Windows, waarin de gebruiksvriendelijkheid van de Xbox interface gekoppeld is aan een zoveel mogelijk gestripte versie van Windows. De Xbox full-screen experience had dat kunnen zijn, maar blijft nu nog steken op een ongemakkelijk compromis. Bak die ‘pc als Xbox’-taart dan ook eens echt af. De focus op games kan groter, het platform console-achtiger. Een eenvoudige stap zou al zijn om overbodige zaken -  Office 365+, Teams en de calculator-app - gewoon weg te laten.

Positief puntje: de prijs is gelijk aan die van de Ally X van vorig jaar, terwijl je wel een krachtiger processor met npu krijgt (al komt de meerwaarde daarvan nog niet erg uit de verf). Wie dat model vorig jaar kocht, heeft nochtans weinig reden tot aanschaf van de Xbox Ally X over te gaan. Zeker omdat naar verluidt de Xbox full-screen schil ook naar die console zou komen, binnen afzienbare tijd. Voor bezitters van de eerste Ally is het een degelijke upgrade, en wie tot dusver de kat uit de boom keek heeft er zonder meer de beste Windows 11 pc handheld tot nu toe aan.

ROG Xbox Ally X