12e generatie Intel Core processors aangekondigd: volle kracht vooruit vanaf 4 november

Eerder schreven we al over de architectuur van Alder Lake, de codenaam van Intel voor de technische basis van de 12e generatie Core processors. Nu kondigt het bedrijf de 12e generatie Intel Core processors ook echt aan. Heel veel is anders, heel veel valt op. Hier lees je waarom deze introductie een 'big deal' is en wat er verandert.

12e generatie Intel Core toch een big deal? Jawel!

Je zou denken dat een 12e variant van iets dat al een tijdje bestaat, niet zo spannend is. Zeker in het geval van Intel processors, die lange tijd marginaal snellere doorslagjes waren van iets dat we al kenden. Toch is deze '12e generatie Intel Core' echt wat anders. Intel claimt niet alleen een enorme stap voorwaarts in prestaties, maar komt ook met een geheel nieuwe benadering van hoe processors werken. 

Zoals allicht bekend, loopt de processorontwikkeling tegen de grenzen van de natuurkunde aan. Jarenlang werd ingezet op sneller ('meer gigahertzen'), daarna op meer taken tegelijk doen ('meer cores'). In beide gevallen is de verkleining van het proces waarmee cpu's worden vervaardigd, het obstakel. Wanneer de transistors en elektrische verbindingen te klein worden, werken ze niet meer volgens de 'gewone' natuurwetten. Dan treden de regels van de quantumfysica in werking, en die verhouding zich slecht tot traditionele processorontwerpen. Met heel veel trucs, kunst- en vliegwerk lukt het de fabrikanten nog de transistors en verbindingen te verkleinen, maar het einde is in zicht.

Nu 'sneller' en 'meer van hetzelfde' niet meer werkt, is het dan ook tijd voor een andere benadering. Dat is precies wat Intel nu aankondigt. De 12e generatie Core is de eerste met verschillende typen rekenkernen. Alleen al om die reden had Intel er goed aan gedaan, een nieuwe '1e generatie' te annonceren. Maar ja, marketing: Core is een bekend beestje. 

12e generatie Intel Core: nu met P en E cores

We schreven het al in ons artikel over de Alder Lake architectuur: de nieuwe generatie heeft niet één type rekenkernen, maar twee. Grote en krachtige P (voor performance, oftewel prestaties) cores en E (voor efficient oftewel zuinige) cores. Waarom? Op de plek van één P core, passen ook vier E cores. Dat betekent dat een processor met dezelfde afmeting, veel meer taken tegelijk kan afhandelen. 

Toch meer tegelijk dus? Ja, maar wel slimmer dan voorheen. Het cruciale onderdeel van de nieuwe generatie processors heet de Intel Thread Director. Dit deel van de processor analyseert het type taak dat moet worden afgehandeld, bekijkt met welke taken de processor al bezig is, en wijst vervolgens aan welke core met de nieuwe taak aan de slag moet gaan. Dat doet het bovendien duizenden keren per seconde: iedereen keer als er iets verandert aan de taakbelasting van de processor, kijkt de Thread Director of een herverdeling van de werklast nuttig is. Daarmee is dit de logistieke spil van Alder Lake.

Het concept van 'grote' en 'kleine' rekenkernen kennen we natuurlijk al: op smartphones wordt het al jaren toegepast. ARM noemt het big.LITTLE. Op de pc is het echter nieuw. De gedachte is dat een pc continu bezig is met allerlei taken, die lang niet allemaal even belangrijk zijn. Denk aan een virusscanner op de achtergrond, of het converteren van een reeks bestanden: zaken waar je niet op wilt wachten, maar die best even mogen duren. Dat is waar de E cores om de hoek komen. De P cores blijven zo vrij voor toepassingen waar je elke vertraging wél merkt (en dus niet wilt hebben).

Hoe zit het met Windows? 

Je zal begrijpen, dat de Thread Director weinig kan doen, als het besturingssysteem er niet mee overweg kan. Het is immers in eerste instantie het besturingssysteem, dat taken beheert en organiseert. Dat zal moeten kunnen 'praten' met de Thread Director, om zo mee te geven hoe belangrijk een taak is en wat voor type taak het is. Intel heeft nauw samengewerkt met Microsoft, waardoor Windows 11 helemaal geoptimaliseerd is voor de Thread Director. Windows 10 heeft, zo vernamen we, 'een oudere versie die een paar onderdelen mist'. Met andere woorden: het moet wel werken, maar minder goed dan in Windows 11. 

De vraag is in welke mate dat een probleem wordt. Amper, denken wij. Heb je straks een systeem met een 12e generatie processor, dan ligt het voor de hand om Windows 11 te gebruiken. Heb je nu Windows 10, en wil je een upgrade uitvoeren naar Alder Lake, dan is het logisch om ook het besturingssysteem bij te werken. Er zullen misschien gevallen zijn van programma's die werken onder Windows 10, maar niet onder 11. In zo'n uitzonderlijk scenario is een overstap naar de nieuwe generatie misschien een lastiger afweging. 

Het vraagstuk is vermoedelijk lastiger voor mensen die, om welke reden dan ook, nog gebruik maken van nog veel oudere Windows-versies. Zoals Windows 7. Een stap naar de hybride architectuur van de 12e generatie Core is voor hen vermoedelijk geen goed idee. Aan de andere kant, alleen al uit beveiligingsoverwegingen zouden we ernstig aanraden over te stappen naar een moderner besturingssysteem.

Wat kunnen we verwachten van de 12e generatie Intel Core?

Intel belooft kortweg drie dingen: 'de beste gaming processor', 'de beste overklokervaring' en 'een enorme stap voorwaarts voor content creation'. Niet toevallig zijn dat de voornaamste redenen dat er nog desktop pc's bestaan, en Intel komt als eerste met processors voor dat type pc's. Dat is best bijzonder. De afgelopen jaren introduceerde Intel eerst laptopprocessors en legde het de focus op zuinigheid. Benadruk waar je goed in ben en leid af van wat je minder goed kan, zullen we maar zeggen. Nu heeft Intel er alle vertrouwen in ook op de desktop weer de snelste te zijn.

Overigens zullen alle 12e generatie Intel Core processors gebruik maken van dezelfde architectuur. Alder Lake is ontworpen voor desktop pc's, laptops en ultramobiele apparaten. Daarbij moet je denken aan tabletachtige apparaten en hybride laptops. 

De desktop processors gaan gebruik maken van een nieuw socket, lga1700. Er komen processors met tot 8 P cores en 8 E cores. De Performance cores zijn volgens Intel alleen al tot 19% sneller dan de rekenkernen in de 11e generatie Core. Daarbij kunnen P cores twee taken tegelijk afhandelen ('HyperThreading'). Het topmodel, de Core i9-12900K, kan dus 24 taken tegelijk verwerken. Die processor gaat werken op een snelheid tot 5,2 GHz en zal maximaal 241 watt verbruiken. 

Veel zuiniger en sneller

Dat klinkt als een stevige slok, maar is minder dan het topmodel uit de 11e generatie. Dat verbruikt tot 250 watt. Bovendien liggen de prestaties van de 12e generatie processor bij dat maximale verbruik volgens Intel maar liefst 50% hoger. Intel 12e generatie Core is zonder enige begrenzing dus 1,5 keer zo snel als 11e generatie Core! In de praktijk voorspelt Intel prestatieverbeteringen van 13 tot 28 procent voor gaming en 29 tot 47 procent voor veeleisende creatieve toepassingen. Voor sommige van dat soort toepassingen is zelfs een verdubbeling in prestaties te verwachten, aldus Intel. Dat is een grote stap vooruit, al moeten tests uiteraard bevestigen of dit echt zo is.

Minstens zo belangrijk is dat de nieuwe processor (even kijkend naar het topmodel) bij zijn standaard 'maximumverbruik' van 125 watt 30% sneller is dan die 11e generatie voorganger op 250 watt. De Core i9-12900K is volgens Intel bij een verbruik van 65 watt net zo snel als de Core i9-11900K bij 250 watt. Dat illustreert uitstekend waar de nieuwe E cores goed voor zijn: eenvoudiger taken zuinig uitvoeren.

Beginnen met i9, i7 en i5

In eerste instantie introduceert Intel maar een handvol modellen. Zoals gezegd alle voor desktopgebruik. Naast de i9-12900K komt er een i7-12700K met 8 P en 4 E cores, en een i5-12600K met 6 P en 4 E kernen. Van alle drie komt er dan nog een KF-variant, zonder ingebouwde grafische kaart. De nieuwe processors kunnen overweg met een nieuw type werkgeheugen, ddr5, en ondersteunen de nieuwe pci-express 5.0 standaard voor verbindingen met grafische kaarten en ssd-opslag. Deze biedt twee keer zoveel bandbreedte als de nog niet eens zo oude pci-e 4.0 standaard.

Over de beschikbare aantallen van de desktop processors hebben we nog niets vernomen. De prijzen lijken in elk geval mee te vallen. Doorgaans kan je de prijs in dollars bij afname van 1000 stuks redelijk vertalen naar 'euro's inclusief btw', wat zou betekenen dat het nieuwe topmodel pakweg 600 euro gaat kosten. Dat is vergelijkbaar met wat je nu voor een i9-11900K van de 11e generatie Core neertelt.

Ook wanneer de mobiele versies gaan volgen en hoe die eruit gaan zien, is nog even afwachten. De wereldwijde chipcrisis zal niet helpen bij een vlotte introductie van de hierop gebaseerde laptops. Desondanks is de 12e generatie Intel Core wat ons betreft een nieuwswaardige gebeurtenis, en de eerste in lange tijd waarmee Intel weer echt tot de verbeelding spreekt. Vanaf 4 november dit jaar moet je de nieuwe cpu's kunnen kopen.