Tado X review: slimmere thermostaat
Slimme thermostaten mogen zeker de afgelopen jaren op de nodige belangstelling rekenen. De fors gestegen energieprijzen maken besparen op het verbruik toch wat aantrekkelijker. Onlangs berichtte Tado nog dat Nederlanders daarin heel vooruitstrevend zijn. Gemiddeld zetten we de verwarming lager dan in omringende landen - en ook later aan wanneer de temperaturen dalen. Slimme thermostaten helpen nog een handje bij die zuinigheid. De vorig jaar geïntroduceerde Tado Slimme Thermostaat X, kortweg Tado X, volgde na lange tijd de welbekende Tado V3 op. Het nieuwe model doet hetzelfde, maar is wel handiger. De echte meerwaarde is er voor wie zich dieper in het Tado ecosysteem onderdompelt, maar dat komt wel met een prijs.
Tado X: steviger en eenvoudiger
Tado levert de Tado X in meerdere pakketten. Wij ontvingen een startpakket met een bridge voor de koppeling met het thuisnetwerk, en de slimme thermostaat zelf. Zaken als radiatorknoppen, extra temperatuurmeters en draadloze accessoires laten we voor deze review buiten beschouwing. Al hopen we daar in de toekomst wel mee aan de slag te gaan. Waarom, dat lees je verderop.
Zoals we van Tado gewend zijn, is het spul netjes verpakt in een voornamelijk kartonnen doosje. Een groot verschil met de Tado V3 is de bridge: die hoef je niet meer met een kabel aan te sluiten. Sterker, hij kan alleen via wifi verbinding maken met je thuisnetwerk. De communicatie met de thermostaat loopt via Thread, de opvolger van de draadloze Zigbee standaard (bekend van onder meer Philips Hue lampen).
De oude Tado bridge was een klein apparaatje dat je met met een ethernetkabel met een router (of switch) poort moest verbinden. Daarnaast was er een usb-kabel nodig om het ding van stroom te voorzien. Dat maakte het aansluiten lastig, afhankelijk van je situatie. Met een klein appartement en een enkele router was het niet zo'n uitdaging, zeker niet als er een vrije usb-poort op de router zat. Maar met bijvoorbeeld draadloze wifi mesh kastjes kon het al uitdagender zijn. Die hebben meestal maar weinig netwerkpoorten, en zelden een usb-aansluiting. Dan moest je ergens een adapter in een stopcontact steken, dat dan maar net in de buurt moest zijn.
Nee, dan de nieuwe Tado bridge. Deze steek je in z'n geheel in een stopcontact, en klaar is kees. Dat hoeft ook niet in de buurt van een router of de thermostaat te zijn. Al helpt het bij het installeren wel, als er iets niet meteen werkt. Deze bridge werkt ook als een zogeheten Thread border router: de nodeloos ingewikkelde aanduiding voor een apparaat dat Thread-apparaten kan aansturen, terwijl het communiceert met een wifi-netwerk. Het betekent ook dat je deze bridge niet per se nodig hebt. Als je bijvoorbeeld een Apple HomePod Mini hebt, of een Google TV Streamer, kan je die ook gebruiken om de Tado X met je netwerk en internet te verbinden.
Beter batterijcompartiment - maar wel nog altijd AAA's
Meer compatibiliteit dus en minder gehannes met kabels: een verbetering. Dat geldt ook voor de thermostaat zelf. Een slecht bewaard geheim is dat het batterijcompartiment van de Tado V3(+) na verloop van tijd fragiel kon worden. De dunne plastic wandjes gingen dan meegeven en konden zelfs afbreken. Dan werkt de thermostaat niet, want die krijgt geen voeding via de thermostaataansluiting zelf. De OpenTherm-aansluiting levert alleen genoeg stroom voor heel eenvoudige thermostaten. De Tado X heeft een aanzienlijk steviger batterijcompartiment. Het werkt net als de V3 op drie mini-penlite (AAA) batterijen. In de app kan je zien hoe het met de lading gesteld is.
Die keuze is overigens behoorlijk bevreemdend. De nieuwe Tado Slimmer Radiator X knoppen werken met afneembare, via usb-c op te laden lithium-ion accu's. Waarom Tado niet een slim systeem heeft gemaakt met twee accucompartimenten in de thermostaat, zodat je er altijd één kan opladen en naadloos kan vervangen, is een raadsel. Aangezien het bedrijf 10 jaar garantie biedt op de thermostaten, lijkt het niet waarschijnlijk dat de Tado X binnenkort alweer wordt opgevolgd. En dan nog, er zijn tegenwoordig genoeg standaardformaten oplaadbare accu's.
Natuurlijk kan je oplaadbare mini penlites gebruiken, dat is in elk geval duurzamer. Die zijn echter vooral goed voor langdurig, weinig veeleisend verbruik (en niet-oplaadbare doen dat nog beter). Met een krachtiger oplaadbare lithium-ion of -polymeer accu zou de thermostaat méér kunnen doen. Zoals meer informatie tonen op een display dat continu actief is. Dat is nu niet het geval - verderop meer daarover.
Tado X aansluiten en in gebruik nemen
Wie overstapt van Tado V3(+) naar Tado X wacht een onaangename verrassing: je moet de app compleet resetten. De bestaande gekoppelde apparaten verwijderen, alle data weggooien. Die kan allemaal niet mee. Zelfs een eventueel Auto-Assist abonnement (de dienst waarmee je de volledige functieset van de Tado ontsluit) moet je opnieuw instellen. Ook al je Energy IQ data verdwijnt. Waarom dat zo bruut moet, is mij niet duidelijk. Het hele punt van Energy IQ is dat het over tijd meer inzicht krijgt in je verbruik en daardoor beter kan inschatten wat je verbruik gaat zijn. De reden lijkt te zijn dat de Tado X onderhuids op een compleet andere manier werkt dan de Tado V3+. Toch zou desnoods een simpele export- en import-functie je als gebruiker beter doen voelen.
Het aansluiten van de Tado X zelf is relatief eenvoudig. Zoals altijd is er een fysieke component - het aansluiten van de thermostaat en bridge - en een app component. Die gaan hand in hand: de app neemt je door de meeste stappen mee. Zo zijn er stap-voor-stap handleidingen voor het overstappen van tientallen soorten thermostaten. Alleen - en dat is raar - niet voor de V3+.
De fysieke installatie is echter juist als je een V3 had niet ingewikkeld. Daarbij heb je vermoedelijk ooit al de kabeltjes van de thermostaat gelabeld. Overstappen is zo simpel als losschroeven van de oude basisplaat en de nieuwe monteren. Omdat die net even een andere indeling heeft moet je wel opletten op de polariteit, maar hoe de kabels aan te sluiten is duidelijk aangegeven op de basisplaat zelf. Vervolgens schroef je het afdekplaatje eroverheen en kan je de thermostaat bevestigen.
Vóór je dat doet, kan je het beste de bridge verbinding laten maken met je thuisnetwerk. Dat is ook een kwestie van de stappen volgen. In tegenstelling tot bij de thermostaat zelf is de app hier behulkzamer. De ledjes op het apparaat laten ook zien of het is geslaagd.
Wanneer de bridge werkt en de thermostaat hangt, moet je de laatste verbinding laten maken met de bridge en het internet. Daar liep ik tegen uitdagingen aan: het proces bleef steeds hangen in de laatste stap. De vermoedelijke reden: de Google VPN-verbinding die mijn Pixel doorgaans actief heeft. Tado noemt ergens in de documentatie ook uitdrukkelijk dat je geen vpn moet gebruiken. Hoe het ook zij, met wat assistentie vanuit Tado lukt het uiteindelijk wél.
Nut en noodzaak van Auto-Assist voor Tado X
Met alles werkend, kan je in de Tado app duiken om je slimme thermostaat optimaal te benutten. Daarbij heb ik ook een Auto-Assist abonnement. Dat kost drie tientjes per jaar en eigenlijk kan je er niet omheen. Natuurlijk, de Tado X werkt ook zonder zo'n abonnement, maar is dan aanmerkelijk minder slim. Het verschil zit er vooral in dat je veel meer zelf moet doen: geolocatie (geofencing), open raam detectie en keteltemperatuur optimalisatie gaan niet meer automatisch, care & protect en Energy IQ zijn niet beschikbaar. Wat houden die zaken in? Precies wat de Tado X slim maakt.
Om met geolocatie te beginnen, dit is met afstand de handigste functie van Tado thermostaten. Door je smartphone - en die van je partner en/of kinderen - te koppelen in de app, 'weet' de thermostaat of er iemand thuis is. Is dat niet het geval, dan schakelt deze naar een 'weg'-modus, waarbij je bijvoorbeeld de temperatuur in huis naar 16 graden kan stellen. Begeef je je richting huis, dan kan de thermostaat het huis alvast opwarmen. Je kan zelf aangeven vanaf welke afstand dat moet gebeuren. Zo kom je eigenlijk nooit in een koud huis aan, terwijl je ook niet onnodig stookt als je er niet bent. Dat laatste kan je ook bereiken door consequent de thermostaat laag te draaien als je weggaat, maar de praktijk leert dat weinig mensen daar altijd aan denken. Geofencing bespaart, zo is mijn ervaring, serieus op de stookkosten.
Open raam detectie is ook handig: als de thermostaat merkt dat er plotseling een temperatuurdaling in huis is (zoals wanneer je even flink gaat luchten, geen overbodige luxe - zeker niet als je huis tochtdicht is), schakelt deze automatisch de verwarming uit. Zonder Auto-Assist krijg je wel een melding, maar moet je er zelf wat aan doen.
Het optimaliseren van de keteltemperatuur is een recentere toevoeging aan de mogelijkheden. Die kwam tijdens onze testperiode beschikbaar. Hiermee kan je via de app aangeven hoe warm het water in je cv-systeem moet zijn. Tado berekent vervolgens op basis van de omgevingstemperatuur wat de optimale temperatuur is. Zo kan je bijvoorbeeld 60 graden aanhouden, maar als het buiten relatief warm is, zal Tado daar misschien 51 graden van maken - en 57 als het heel koud is. Die temperatuur beïnvloedt direct hoe snel je woning opwarmt, maar ook hoeveel je verstookt om het water op temperatuur te houden. In de regel is een lage temperatuur zuiniger en goedkoper, en een hoge temperatuur comfortabeler maar duurder.
Kortom, Auto-Assist is de moeite - en de investering - waard. Ik ben geen fan van apparaten die alleen volledig werken met een abonnement, maar voor Auto-Assist maak ik een uitzondering. Daar helpt bij dat Tado continu verbeteringen toevoegt aan de app, en de eigen cloud-servers draaien niet voor niets. Wil je daar overigens niet aan, dan kan je de thermostaat ook bedienen vanuit Home Assistant - maar dat is een verhaal apart en zeker niet iets voor beginners in de thuisautomatisering.
Tado X: mogelijkheden van de Tado app
Naast de hier genoemde zaken is er meer mogelijk met de Tado X. Misschien bijna te simpel om te benoemen, maar toch belangrijk voordeel van een 'smart' thermostaat: met de app kan je 'm overal in huis (of buitenshuis) bijstellen. Nu is juist het idee van zo'n ding dat je er op gegeven moment geen omkijken meer naar hebt. Maar heb je een kouwelijke tante te logeren of wil je de kinderkamer toch wat warmer hebben, dan hoef je niet naar de plek in huis te lopen waar de thermostaat hangt. Zeker als je net in bed ligt en het kouder of warmer blijkt dan je wilde, is het prettig dat je er niet uit hoeft. Gemak dient de mens.
Naast temperatuur geeft de Tado X ook inzicht in de luchtvochtigheid. Die heeft immers invloed op de ervaren temperatuur. Uiteraard werkt dat alleen voor de ruimte waarin een tado-apparaat hangt, dus voor deze test hadden we die data alleen voor de woonkamer. Het apparaat vertelt je ook wanneer je voor het laatst een raam geopend hebt, waarmee het een tip probeert te geven over de versheid van de lucht in huis. Dat is goed bedoeld, maar houdt geen rekening met subtielere vormen van ventilatie.
De reden waarom je geen omkijken hoeft te hebben naar de Tado X is te vinden in de instellingen. Met 'Smart Schedule' kan je per weekdag tijdsvakken instellen om de temperatuur aan te passen. Zowel voor als je thuis bent, als wanneer je dat niet bent. Zo kan je de temperatuur automatisch verlagen in de nachtelijke uren en overdag als je wellicht meer door het huis beweegt een wat lagere temperatuur instellen dan wanneer je 's avonds eet en op de bank hangt. Je kan ingestelde tijdsblokken heel eenvoudig van dag naar dag kopiëren, zodat je voor weekdagen bijvoorbeeld eenzelfde schema aanhoudt en in het weekend wat anders.
Dat kan een gewone luxere thermostaat natuurlijk ook, maar Tado houdt bij het stoken rekening met de omgevingstemperatuur en zorgt daardoor dat de ketel zo nodig eerder of juist later aan gaat. Per dag kan je zien hoe de temperatuur in huis fluctueerde. Daarbij zie je ook of er mensen thuis waren of juist niet, of er handmatig aanpassingen zijn gedaan, wanneer je aan het stoken was en wat het weer gedurende de dag was. Zo krijg je ongekend goed inzicht in je verwarmingsgedrag en kan je als je wilt aanpassingen doen op basis van die gegevens.
Energy IQ noemden we al. Deze functie geeft inzicht in de verwachte kosten op basis van je stookgedrag. Daarbij houdt het rekening met data uit het verleden over je energieverbruik, en met de omgevingstemperatuur. Die data moet je zelf invoeren, en dat vind ik toch een zwak punt. Zeker als je een slimme meter hebt, zou het mooi zijn om die te koppelen. Dat kan niet (tenzij je gebruik maakt van Home Assistant en daarin een eigen oplossing creëert, maar dat is niet eenvoudig). Dus je moet handmatig periodiek de meterstand van je gasmeter invoeren.
Energy IQ kan ook inschattingen geven van het effect van een lagere temperatuur aanhouden. Ten slotte geeft het een indicatie van hoeveel je hebt bespaard door de Tado X te gebruiken. Dat is wel een beetje optimistisch, want Tado gaat ervan uit dat je een gewone thermostaat nooit lager zou zetten als je van huis gaat. Tsja.
Tado X in de praktijk
Als de installatie van het apparaat aan de muur en de bridge eenmaal voor elkaar zijn, is de Tado X qua ervaring feitelijk identiek aan de Tado V3+. De app biedt dezelfde mogelijkheden, waarvan Smart Schedule stap 1 is om in te stellen. Zeker als je dat fijnmazig wilt doen, met meerdere 'temperatuurblokken' op de dag, vergt het wat uitproberen. Het lijkt ook enige tijd te kosten voor de thermostaat alle omgevingsfactoren en het opwarm- en afkoelgedrag van de woning onder de knie heeft. Dat hangt natuurlijk van veel zaken af, zoals tochtafdichting en ventilatie.
De eerste week of twee was het ondanks een identiek schema aan dat van de V3 af en toe warmer of kouder dan gewenst. Vooral warmer, tot het punt dat ik even heb geëxperimenteerd met de 'temperature offset' in de instellingen. Daarmee kan je een correctie uitvoeren op de gemeten temperatuur, zodat de Tado X bijvoorbeeld structureel denkt dat het een halve graad warmer is, dan het echt is. Na verloop van tijd bleek dat toch niet nodig.
Dat is een wat aparte gewaarwording, maar na een week of twee was het comfortabel warm op het moment dat ik opstond, en was het huis ook aangenaam wanneer ik weer thuiskwam na een dag werken. Bovenal werkt de geofencing nog altijd als een trein. Zodra alle geregistreerde gebruikers - of liever: hun smartphones - het huis verlaten hebben, schakelt de Tado over op de 'afwezig' modus. Het stoken stopt en het huis wordt op de opgegeven temperatuur gehouden. Begeef je je richting woning, dan gaat de ketel aan de slag indien nodig.
Wat ook uitstekend werkt is de open raam detectie. Zet je een raam of de tuindeuren open, dan detecteert de Tado X een snelle daling van de temperatuur en concludeert dat stoken even niet de bedoeling is. Hij gaat dan in een wachtmodus, tot de temperatuur stabiliseert of je hem handmatig weer aan het werk zet.
De keteltemperatuuroptimalisatie is ook een mooie functie. Die zorgt ervoor dat je het water in het cv-systeem niet nodeloos warm stookt, wat energie bespaart. Op warmere dagen is de temperatuur wat lager, op koudere wat hoger, zodat je huis sneller opwarmt. Het is geheel transparant, je hebt er geen omkijken naar.
Een praktisch ding is dat het display van de Tado X niet heel geweldig is. Het staat standaard altijd uit, en als je handmatig de temperatuur aanpast, licht het maar heel even op. Sowieso oogt de zwarte Tado X een stuk opvallender aan de muur dan de witte V3 (waar later ook een zwarte versie van beschikbaar kwam - voor mensen met donkere muren, denkelijk?). Voor een toch prijzig apparaat zou je een wat luxere uitstraling verwachten - en gewoon inzicht in de temperatuur, zonder dat je op een knop moet drukken of een app moet openen.
Uitdagingen: andere ruimtes en de plek van de thermostaat
Wat een uitdaging blijft is het verwarmen van individuele ruimtes. De Tado X kan alleen werken met de informatie die hij heeft. Met een enkele temperatuursensor zal het zo zijn dat hij stopt met stoken als de doeltemperatuur bereikt is in de ruimte waar de thermostaat hangt. Verder gelegen kamers met minder (goede) verwarming kunnen dan nog relatief koud zijn. De oplossing moet zitten in slimme radiatoren, die de thermostaat laten weten dat de gewenste temperatuur daar nog niet bereikt is. Net zo, moeten die dicht draaien in ruimtes die wel op temperatuur zijn. Tegelijk met de Tado X introduceerde het bedrijf ook nieuwe slimme radiatoren, maar die hebben we nog niet kunnen testen.
Een ander punt is de locatie van de thermostaat. Hangt die op een plek die relatief snel opwarmt, dan heb je een vergelijkbaar fenomeen dat misschien nog niet alle kamers comfortabel zijn. Een oplossing daarvoor heeft Tado ook. Die heeft de vorm van een draadloze zend/ontvangstmodule, die je aansluit op de thermostaataansluiting van de CV-ketel. De Tado X kan daar dan draadloos verbinding mee maken, terwijl je hem hangt op een 'neutrale' plek qua warmteontwikkeling. Of in elk geval een die niet te snel opwarmt. Het is ook mogelijk de zend/ontvangstmodule op de plek van de thermostaat te plaatsen, al is dat niet per se de bedoeling. Voor deze review konden we ook daar nog niet over beschikken.
Tado X app: oogt hetzelfde, anders onder de motorkap
Hoewel de Tado X app hetzelfde eruit ziet als de app bij de V3, begrepen we dat de werking van de thermostaat geheel anders is. Waar de Tado V3 werkte met geheel door Tado ontwikkelde software, leunt de Tado X voor een substantieel deel op door Google ontwikkelde code op basis van Matter. Dat heeft voordelen - zo kan je de Tado X ook bedienen vanuit Google Home. Via die weg kan je ook stemcommando's gebruiken met de Google Assistant. Hiervoor heb je wel een Nest Hub (2e generatie), Nest Hub Max, Nest WiFi Pro of Google TV Streamer nodig. De Thread border router van Tado hoef je niet toe te voegen in het systeem, de thermostaat, eventuele extra temperatuurmeters en radiatoren wel.
Overigens kan je hetzelfde doen met Apple Home en met Amazon Alexa apparaten. Per kamer kan je één slimme thermostaat of draadloze temperatuursensor toevoegen, en zoveel slimme radiatoren als je wilt. Een beperking is wel, dat je per thread border router maximaal 20 apparaten verbinding kan laten maken. Dat is op zich een fors aantal (in ons testappartement zijn acht radiatoren, verdeeld over zes ruimtes). Mocht je in een villa of ander groot verblijf wonen, dan zou je extra thread border routers moeten gebruiken. Tado adviseert bovendien om niet meer dan 30 apparaten in totaal toe te voegen - meer zou impact kunnen hebben op de prestaties.
Het nadeel van de samenwerking met Google en Matter is dat Tado minder controle heeft over hoe de app werkt. Als er problemen zijn met Matter, is het afhankelijk van Google voor het oplossen. Dat lijkt vooralsnog geen groot bezwaar. Matter is steeds meer een volwassen standaard en Google is geen klein bedrijf met een handvol ontwikkelaars.
Conclusie
De Tado X is in veel opzichten een verbetering van de V3. Het verdwijnen van de bekabelde bridge is erg prettig, het gebruik van moderne technieken als Thread en Matter zorgt voor toekomstbestendigheid. Ook de robuustere constructie van de thermostaat is prettig. De app en functionaliteit zijn - mits gekoppeld met het Auto-Assist abonnement - nog altijd uitstekend. De mogelijkheid de verwarming eenvoudiger te integreren in een smart home systeem is ook een bonus. Al moet je er wel rekening mee houden dat je de Tado cloud nodig hebt om gebruik te maken van veel van de slimme functies.
Als oud-Tado-V3-gebruiker ben ik minder enthousiast over het gemak waarmee je overstapt naar de Tado X. Je zou denken dat juist voor bestaande gebruikers de rode loper wordt uitgerold, maar de praktijk viel tegen. Zowel qua instructie als qua behoud van verbruiksdata.
Dat brengt me ook wel op enige gemiste kansen. Dat er geen optie is om te communiceren met een slimme meter, om rechtstreeks verbruiksdata in de Tado app te lezen, is vreemd. Nu moet je alsnog handmatig meterstanden invoeren in Energy IQ. Juist met een slimme meter zal je daar minder mee bezig zijn. Die geeft de data toch al automatisch door. Ook is het vreemd dat de Tado X niet standaard draadloos geleverd wordt. Alle benodigde techniek zit er al in, en het zou een betere plaatsing vereenvoudigen.
Ten slotte is het apparaat zelf qua design en werking van het display ontzettend basaal. Van een behoorlijk premium apparaat als dit mag je toch wat meer visuele flair verwachten - én nuttige informatie in een oogopslag. De Tado app is goed, maar het is irritant om steeds je smartphone tevoorschijn te moeten trekken om te weten hoe warm het binnen is.
Aan de andere kant is de de thermostaat zoals gezegd qua constructie beter doordacht. Een brekend batterijcompartiment zal er niet bij zijn. Daarnaast werkt Tado continu aan verbetering van de app. Diverse functies kwamen er in de testperiode bij, waaronder statusinformatie over de batterijen. Dat gaat ook lekker naadloos, omdat het feitelijk een web app is: je hoeft niet steeds een update te installeren. En de basisfuncties zijn gewoon heel erg goed. Dat je niet meer hoeft na te denken over het bijstellen van de thermostaat is prettig, en het is ontegenzeggelijk zo dat je kan besparen op je stookkosten met een Tado - dat heb ik in vele jaren met de V3 al gemerkt.
Voor nieuwe gebruikers blijft de Tado slimme thermostaat een aanrader, en is de Tado X de logische keuze. De V3+ wordt op moment van schrijven al amper meer aangeboden en zal ongetwijfeld van de markt verdwijnen. Voor bestaande V3(+) gebruikers is er weinig noodzaak direct over te stappen. De nieuwe Slimme Radiator X knoppen zijn op het oog een grotere verbetering ten opzichte van de oude, dan de thermostaat zelf is - maar dat hebben we niet kunnen testen. Wie een flink ecosysteem heeft op basis van V3+ zal bovendien rekening moeten houden met een forse investering om alles te vervangen.
Wel zouden we aanraden om direct de draadloze versie van de Tado X te kopen. Het loont bovendien om even rond te kijken voor je tot aanschaf overgaat. De Tado X sets zijn voor aanzienlijk minder te vinden dan de adviesprijzen.
Tado Slimme Thermostaat X Starterkit
| Tado Slimme Thermostaat X in een oogopslag | |
| Afmetingen | Thermostaat: 10 x 10 x 1,8 cm Bridge: 6 x 6 x 3,1 cm |
| Stroomvoorziening | 3x AAA batterij |
| Beeldscherm | 4,9 x 3 cm LCD |
| Garantie | 10 jaar |
| Adviesprijs | € 199,99 (Starterskit bedraad of draadloos) |
| Koop bij | |