13e generatie Intel Core processors moeten tot 41 procent sneller zijn dan 12e generatie
Vorig jaar kwam Intel met wat nieuws: processors met twee typen rekenkernen. Krachtige P(erformance) cores voor veeleisende toepassingen en zuinige E(fficiency) cores voor taken die minder haast hebben en op de achtergrond worden uitgevoerd. Het bleek een succes, want de 12e generatie Intel Core processors maakten een grote stap vooruit in prestaties én zuinigheid. Daarmee maakte het bedrijf weer een inhaalslag op rivaal AMD, dat met zijn Ryzen-processors sinds 2016 de motor is achter een nieuwe concurrentiestrijd. Die pakt voor de consument goed uit, want Intel is niet stil blijven zitten. De nu aangekondigde 13e generatie Intel Core processors moeten weer een flink stuk sneller zijn. Daarmee zet het bedrijf er alles op om AMD, dat net de Ryzen 7000 processors heeft aangekondigd, de wind uit de zeilen te nemen.
13e generatie Intel Core: meer kernen, hogere snelheden
De 13e generatie Intel Core processors heeft de codenaam Raptor Lake en volgt de 12e generatie (codenaam Alder Lake) op. Net als vorig jaar gaat de introductie van de nieuwe processors in fasen. Eerst verschijnen de topmodellen voor desktop pc's. Deze zogenaamde 'unlocked' en dus overklokbare modellen met een K in de naam komen in twee uitvoeringen beschikbaar. Met en zonder ingebouwde videokaart. Laatstgenoemde zijn te herkennen aan de aanduiding 'KF'. Vooralsnog gaat het om een Core i9, een Core i7 en een Core i5 model.
De eerste grote verandering aan de nieuwe modellen is het aantal E cores, oftewel efficiënte rekenkernen. Had de Core i9-12900K(F) er nog 8, de Core i9-13900K(F) krijgt er twee keer zoveel. Daarmee stijgt het aantal threads, afzonderlijke rekentaken, dat de nieuwe cpu kan afhandelen van 24 naar 32. Ter herinnering: de P cores kunnen aan twee taken tegelijk werken, de E cores aan één tegelijk. Ook de Core i7-13700K(F) en Core i5-13600K(F) zien een verdubbeling van het aantal E-kernen, van vier naar acht.
Daarnaast nemen de kloksnelheden flink toe. De gigahertz race lijkt hervat te zijn: het i9 topmodel belooft een maximale snelheid van 5,8 GHz te behalen. Het model van vorig jaar had 5,2 GHz als top. Voor de i7 en i5 geldt iets vergelijkbaars. Daarmee passeren alle nieuwe K-modellen de 5 GHz-grens, waar vorig jaar de i5-12600K(F) er nog net onder bleven. Verder valt op dat de processors wat meer cachegeheugen krijgen. Dat is zeer snel geheugen dat direct op de chip is geplaatst.
Wat het betekent: tot 41% hogere prestaties, (iets) meer verbruik
Logisch gevolg van het grotere aantal rekenkernen is een prestatietoename in zogenaamde multithreaded toepassingen. Dat zijn programma's die hun rekenwerk goed kunnen verdelen over meerdere rekenkernen. Uitgelezen voorbeeld is het omzetten van videobestanden naar een compacter formaat, of het creëren van 3D-beelden. Intel spreekt van een toename tot 41% voor het topmodel. In games zou de snelheidstoename tot 24% moeten zijn, afhankelijk van de game.
Daarnaast zijn de zogeheten single core prestaties ook hoger. Dat is de rekenkracht van een enkele rekenkern - belangrijk voor de vele programma's waarvan het rekenwerk zich minder goed laat opsplitsen. Hier is de toename bescheidener, maar de beloofde 15 procent is nog altijd imposant. Tot de 12e generatie was de jaarlijkse prestatietoename van generatie op generatie vaak 10 procent of minder.
De extra kernen en hogere kloksnelheden hebben invloed op het verbruik. Hoewel het basisverbruik gelijk is gebleven in vergelijking met de 12e generatie, stijgt het Turbo-verbruik wel. Zeker bij de i7 en i5 modellen is die stijging fors te noemen. Zo verbruikt de i5-13600K(F) tot 181 watt, waar de i5-12600K(F) van vorig jaar een max van 150 watt had. Wel stelt Intel dat de processors gemiddeld genomen efficiënter werken dan de voorgangers. Zo zou een Core i9-13900K bij een verbruik van 65 watt vergelijkbaar presteren als de Core i9-12900K bij een verbruik van 241 watt.
Deze verbetering zou te danken zijn aan optimalisaties van de architectuur en van het productieproces van de processors. Dat is nog altijd 'Intel 7', maar Intel heeft ook daar verbeteringen aan weten door te voeren.
Verder belangrijk aan de 13e generatie Intel: sneller geheugen, nieuwe chipsets
Bij Alder Lake, de vorige generatie Intel Core, ondersteunde Intel voor het eerste ddr5-geheugen. De officiële maximaal ondersteunde snelheid daarvan was 4800 MB/s. Bij de 13e generatie Intel Core is dat 5600 MB/s. Addertje onder het gras is dat dit is bij gebruik van één geheugenmodule per geheugenkanaal. Gebruik je er twee, dan daalt de snelheid naar 4400 MB/s. Overigens kan je ook bij deze nieuwste Intel Core processors nog ddr4-geheugen gebruiken, mits je uiteraard een hiervoor geschikt moederbord koopt. Bij AMD Ryzen 7000 is dat niet mogelijk.
Daarnaast introduceert Intel een nieuwe chipset, de Z790. Deze heeft meer snelle pci-express verbindingen, waarmee met meer snelle ssd's kan worden gecommuniceerd. Ook kan deze chipset meerdere 20 gigabit usb-verbindingen (USB 3.2 Gen 2x2) aan, tot vijf stuks. Deze standaard wordt nog altijd amper ondersteunt, behalve op moederborden voor zelfbouw pc's. Van het nieuwe USB 4 doet Intel opmerkelijk genoeg geen melding bij de nieuwe chipset. Wel ondersteunen de 13e generatie Intel Core processors Thunderbolt 4. Dat is compatibel met USB 4.
Prijzen en beschikbaarheid 13e generatie Intel Core processors
De 13e generatie Intel Core processors moeten vanaf 20 oktober op de markt verschijnen. De i9 en de i7 krijgen dezelfde prijzen als hun voorgangers, tenminste, in dollars. De i5-13600K is 30 dollar duurder geworden. Door de momenteel relatief zwakke euro valt de prijs in euro's en inclusief btw een stuk hoger uit. De Core i9-13900K moet zo 740 euro gaan kosten, de 13900KF 709 euro. De i7-13700K komt op 514 euro, met 483 euro voor de i7-12700KF. De Core i5-13600K gaat 401 euro kosten, de KF-versie zonder videokaart komt op 370 euro. Dit is alle op basis van de huidige wisselkoers, Intel communiceert doorgaans alleen dollarprijzen.