AMD Ryzen 9000 en Ryzen AI 300 beloven hogere prestaties voor desktop en laptops

Op Computex 2024 in Taiwan heeft AMD nieuwe generaties Ryzen processors aangekondigd voor desktop pc's en laptops. Een voordeel van die eerste is, dat wie een Ryzen 7000 processor heeft, voor de Ryzen 9000 processors gebruik kan maken van hetzelfde AM5-platform. Dat maakt een eenvoudige processor upgrade mogelijk - mits de moederbordmaker een geschikt bios beschikbaar stelt. De nieuwe Zen 5 archiectuur komt niet alleen naar Ryzen 9000, maar ook naar AMD Ryzen AI 300. Deze processors brengen de nieuwe Zen 5 rekenkernen naar laptops, mét een zeer krachtige npu voor AI-berekeningen.

De basis voor Ryzen 9000 en Ryzen AI 300: Zen 5

De nieuwe Zen 5 kernen worden gebakken op het 4 nm procedé van TSMC. Dit betekent dat de processors iets hogere prestaties moeten kunnen behalen tegen een vergelijkbaar stroomverbruik. De architectuur heeft natuurlijk ook een update gekregen, die voor additionele, flinke prestatieverbeteringen moet zorgen. Zo moet de ‘branch prediction’ accurater zijn en sneller reageren. Daarnaast is de datadoorvoer verhoogd door verschillende verbeteringen in de cache.

Het eindresultaat moet een prestatietoename van 16 procent hogere instructions per clock (ipc) zijn in vergelijking met de Zen 4 architectuur. Dit betekent dat de processor gemiddeld 16% beter moet presteren op dezelfde frequentie.

Aan die kloksnelheden van de nieuwe processors is weinig veranderd. De boostclock is hetzelfde gebleven voor de twee topmodellen, vergeleken met die van de Ryzen 7000 generatie. De twee lager geplaatste modellen krijgen een kleine toename in snelheid van 100 MHz hogere boostclocks. 

Nieuwe chipsets voor Ryzen 9000

Hoewel Ryzen 9000 kan werken op bestaande AM5-oederborden, kondigt AMD toch meerdere chipsets aan met de nieuwe processors. Deze X870 en X870E chipsets bieden als belangrijke troef ondersteuning voor USB4. Deze standaard is compatible met Thunderbolt 3 en brengt de mogelijkheden daarvan - eindelijk - naar AMD pc's.

Daarnaast bieden de nieuwe chipsets voldoende PCIe 5.0 verbindingen voor zowel de videokaart als één ssd. Ten slotte ondersteunen ze hogere snelheden voor het werkgeheugen. Tot dusver lag de grens op 5200 MT/s, dat wordt 5600 MT/s. Bij gebruik van EXPO om het geheugen te overklokken zijn ook hogere maximale snelheden mogelijk. Waar de snelheid voorheen bleef steken op 7200 MT/s, mag de maximale snelheid voortaan 8000 MT/s zijn.

Later moeten er ook chipsets volgen voor goedkopere moederborden, waarschijnlijk B850 en mogelijk meer.

Lange termijn ondersteuning van AM4 én AM5 (weer) bevestigd

Een van de zaken waarmee AMD zich consequent positief weet te onderscheiden, is een lange ondersteuning van de verschillende processor platforms, gekenmerkt door de socket oftewel voet. Bij introductie van de AM4-procsesorvoet had AMD al aangegeven lange ondersteuning met nieuwe processors te gaan bieden. Dat heeft het meer dan waargemaakt: bijna 8 jaar later introduceert het nog steeds nieuwe modellen voor deze standaard. Dat mag opmerkelijk genoemd worden - en prettig voor wie een betaalbare upgrade wil uitvoeren op het oudere platform.

Inmiddels heeft AMD 145 verschillende processors voor de AM4 socket uitgebracht. AMD heeft laten weten voor socket AM5 eenzelfde strategie te hebben, met verlenging van de beoogde ondersteuning tot in 2027.

Voor AM4 kondigde AMD op Computex 2024 twee processors aan: de Ryzen 9 5900XT en de Ryzen 7 5800XT. Deze processors hebben geen X3D achtervoegsel en hebben dus ook geen 3D V-Cache. Een saillant detail is dat de Ryzen 9 5900XT niet 12 kernen telt, maar 16. Daarmee lijkt het eerder een vervanger maken van de Ryzen 9 5950X, dan van de Ryzen 9 5900X. Waarschijnlijk moet deze qua prijs concurreren met de oudere 12-core. Er lijkt niet veel nieuws te zijn aan deze processors, maar de 5900XT heeft een 100 MHz lagere boostclock dan de 5950X.

Ryzen AI 300: what's in a name?

Aangezien er geen Ryzen AI 100 of 200 zijn, is de naamgeving van de Ryzen AI 300 processors het eerste dat opmerkelijk is aan deze nieuwe mobiele processors. AMD rechtvaardigt de naamgeving door te stellen dat dit de 3de generatie van Ryzen AI processors is. Het ligt meer voor de hand dat de naam gekozen is om concurrent Intel de loef af te steken. Dat bedrijf zal namelijk waarschijnlijk zijn eerste Core Ultra 200 aankondigen tijdens Computex. De AMD processors lijken dan voor de gemiddelde consument nieuwer, door het hogere nummer.

Hoe het ook zij, het is inderdaad de derde generatie laptopprocessors van het bedrijf met ingebouwde AI-rekenkernen. De 7040 generatie had een npu die 10 TOPS (biljoen bewerkingen per seconde) kon behalen. De 8040 generatie zag een verbetering naar 16 TOPS. De Ryzen AI 300 processors maken een flinke sprong, met een AI-rekenkracht van 50 TOPS. Hiermee moeten ze zelfs de recente concurrentie van Qualcomm overtreffen. Volgens AMD is de npu ook krachtiger dan die van de nog niet verschenen Lunar Lake architectuur van Intel. Het is in ieder geval voldoende om Microsoft’s Copilot+ te ondersteunen. 

Toch zijn de AI prestaties niet de enige verbetering in deze processors. Ze bevatten 12 of 10 rekenkernen op basis van de Zen 5-architectuur. Daarbij is AMD niet altijd even zorgvuldig in onderstrepen dat vier van die kernen volwaardige exemplaren zijn, en acht of zes van het Zen5c-type, dat beperkt is tot een lagere kloksnelheid.

Ook de ingebouwde videokaart heeft een update gekregen naar RDNA 3.5. Hiervan moeten zowel de rekenkernen verbeterd zijn, terwijl ook het aantal rekeneenheden toeneemt. De RNDA 3.5 GPU krijgt maximaal 16 compute units mee. Dat was bij het voormalige topmodel, de Ryzen 9 8945HS, maximaal 12 CU’s. AMD claimt dan ook flink hogere prestaties in vergelijking met het Meteor Lake topmodel van Intel, de Core Ultra 9 185H.

Voorlopig komen er slechts twee modellen uit in de Ryzen AI 300-serie, de Ryzen AI 9 HX 370 en de Ryzen AI 365. 

Beschikbaarheid en partners, maar geen prijzen

De Ryzen 9000 processors moeten vanaf juli verkrijgbaar zijn; exacte prijzen zijn nog niet bekendgemaakt. De Ryzen 5000XT processors moeten op hetzelfde moment beschikbaar komen. Ook hiervan zijn nog geen prijzen bekend. De Ryzen AI 300 processors moet eveneens in laptops verschijnen vanaf juli dit jaar. AMD werkt hiervoor samen met Acer, Asus, HP, Lenovo, en MSI. Op Computex zijn al verscheidene laptops getoond van zowel Acer als Asus.