Klipsch ProMedia Heritage 2.1 review: old school PC speakers zijn een absolute meerwaarde

Het was ooit een bloeiende markt met vele spelers en producten: pc-speakers. Oftewel, luidsprekers speciaal ontworpen voor gebruik bij de computer. De laatste jaren is het een verontachtzaamd onderdeel geworden, overschaduwd door (gaming) headsets, bluetooth en streaming speakers. Onterecht, want zoals een lange test van de Klipsch ProMedia Heritage 2.1 laat zien, zijn goede pc-speakers zeker waardevol voor wie frequent achter de pc zit. 

De teloorgang van PC-speakers

Aparte luidsprekers voor bij de computer verschenen tegelijk met geluidskaarten in het winkelschap. De in de IBM XT en AT ingebouwde, bliepjes producerende speakers waren niet adequaat voor de mogelijkheden van kaarten als de Adlib, Roland MT32 of de eerste SoundBlasters. Aangezien die geen versterking aan boord hadden, moest die in de speakers zitten. Zogenaamde actieve speakers waren eind jaren '80, begin jaren '90 nog uitzonderlijk. Bovendien was magnetische afscherming essentieel:  beeldbuismonitoren gingen slecht om met de magnetische straling van 'gewone' luidsprekers. Zodoende was een nieuwe productgroep vereist, die van de pc-speakers.

Deze ontwikkelde zich zowel in de breedte als de hoogte, van beige doosjes waar in elk geval enig geluid uitkwam, tot magistrale surround-opstellingen met ingebouwde decoders voor Dolby en DTS. Logitech en Creative waren bekende namen in deze markt, maar zelfs in 2016 kon ik nog een vergelijkende test van 11 verschilende sets schrijven. Zij het van slechts 5 merken: de markt was toen al op zijn retour. Tegenwoordig is het aanbod vrijwel non-existent. Logitech heeft er nog een paar in het assortiment, maar het is veelzeggend dat het topmodel ook uit 2016 stamt. De voorloper van die Z625, de Z623, kwam zelfs in 2010 op de markt - en is nog steeds te koop.

De aandacht verschoof van speakers naar headsets. Dat had ongetwijfeld te maken met een verschuiving van desktops naar laptops, die minder snel een vaste plek in het huishouden krijgen. Daarmee verdween ook de ruimte voor een setje speakers. Gamers gaven bovendien in overweldigende mate de voorkeur aan headsets. Die leveren voor een vergelijkbaar of lager bedrag een betere geluidskwaliteit, en je kan ze ook gebruiken om met anderen te praten. Bovendien scheelt het gedoe met kabels en stekkers. 

Het lot van PC-speakers lijkt bezegeld, maar toch kom je af en toe nog een set tegen. Zoals de Klipsch ProMedia Heritage 2.1 set, die het bedrijf overigens wijselijk niet alleen voor gebruik met pc's positioneert. De mogelijkheden voor actieve speakers zijn alleen maar toegenomen en daar speelt Klipsch ook op in. 

Klipsch ProMedia Heritage 2.1: moderne nostalgie

De Klipsch ProMedia Heritage 2.1 heeft in twee opzichten een bekende naam. In de eerste plaats voor kenners van pc-speakers: het merk had ooit al een ProMedia 2.1 set, met een design dat aansloot bij wat destijds gebruikelijk was voor dit type producten. Zwart en gestroomlijnd. Daarnaast zullen luidsprekerkenners juist opkijken bij de Heritage naam. Klipsch bouwt onder deze noemer een serie speakers die teruggrijpen op het roemruchte verleden van het merk. Qua design en filosofie sluiten de moderne Heritage speakers aan bij de oermodellen gebouwd door Paul Klipsch vanaf de late jaren '40 van de vorige eeuw. 

Zo ook de ProMedia Heritage 2.1: met hun houten fineer uiterlijk, hoekige design en - uiteraard - de voor Klipsch kenmerkende hoorntweeter passen ze keurig bij die (passieve) luidsprekers. Ze zijn overigens ook leverbaar in zwart, wij ontvingen de uitvoering in walnoot. De set bestaat uit twee satellieten en een subwoofer, zoals vele 2.1-sets in vervlogen tijden beschikbaar waren. Net als bij die sets zit de versterking in de subwoofer. Die van de ProMedia Heritage 2.1 is bovenmodaal groot. Hij bevat naast een 20 cm driver 100 watt aan versterkervermogen voor de lage tonen, en afzonderlijk 35 watt per kanaal voor de midden- en hoge tonen. Klipsch spreekt overigens van 'peak power', het is een veilige aanname dat het continu (rms) vermogen op de helft ligt. Wat nog altijd riant is. 

De satellieten zijn evenmin klein. Dit zijn echt luidsprekers die wat ruimte vergen. Door hun voet zijn ze al licht naar achteren gekanteld, zodat ze ruim afstralen in de richting van de luisteraar aan het bureau. Net als de subwoofer zijn ze vervaardigd uit mdf, wat qua stijfheid een paar klassen beter is dan het plastic wat je elders meestal aantreft. Elke satelliet bevat een 2,5 cm driver, geplaatst op een zogenaamde Tractrix Horn voor hoge frequenties, en een 10 cm mid-range driver voor midden- en midlage tonen. Per stuk wegen ze pakweg 750 gram, de subwoofer laat de weegschaal naar 7 kilo uitslaan.

Als bron kan de set overweg met een analoog stereosignaal, aangeleverd via een kabel, of een digitaal signaal draadloos via Bluetooth. Daarnaast kan je een usb-opslag rechtstreeks in de subwoofer steken en daarop geplaatste bestanden afspelen. Een optisch digitale ingang is helaas niet aanwezig, en ook op hdmi met arc hoef je niet te rekenen. Het maakt de Klipsch ProMedia Heritage 2.1 een mooie partner voor smartphones, tablets en laptops, alsmede bijvoorbeeld draaitafels of een opgeduikelde cd-speler. De combinatie met televisies ligt minder voor de hand - maar kan wel.

Voor de bediening levert Klipsch een best fraai ogende, zij het plastic remote mee. Qua vorm doet hij denken aan de Apple TV afstandsbedieningen van een paar generaties geleden. 

In gebruikname van de Klipsch ProMedia Heritage 2.1: kabels prikken

Kabels waren altijd een lastig aspect voor pc-speakers en dat geldt zonder meer ook voor de Klipsch ProMedia Heritage 2.1. Naast de voedingskabel naar de subwoofer heb je te maken met twee kabels naar de satellieten. Klipsch levert daarvoor (dun) speakerdraad mee, dat je in de terminals op de sub en satellieten kan prikken. Daarmee heb je in elk geval de optie kabels op maat te gebruiken. Je kan het ook vervangen in geval van een draadbreuk. Verder zal je een kabel van bron naar sub moeten leiden, al is dat niet altijd nodig: de set werkt ook via Bluetooth. Dat heeft elke laptop wel aan boord, en veel desktops ook. Gebruik je een draaitafel of cd-speler als bron, dan is een kabel uiteraard onvermijdelijk.

De Bluetooth-verbinding heeft voor- en nadelen, zo is mijn ervaring. De set lijkt zichzelf in een standby modus te schakelen als er geen verbinding is. Je moet daardoor vanaf je laptop of smartphone opnieuw een koppeling tot stand brengen. Niet veel meer dan op 'verbinden' klikken ergens, maar het is niet zo naadloos als met een doorsnee Bluetooth headset die de verbinding automatisch herstelt. Voordeel is weer dat het een kabel scheelt en je met de afstandsbediening ook het afspelen en volume op een pc of smartphone kan regelen. 

Verder is in gebruik nemen eenvoudig. Er is geen app of software, het is lekker old school. De subwoofer straalt naar voren uit, maar heeft een port naar de achterzijde. Het is dus zaak hem niet te dicht op een muur te plaatsen aan die kant. De satellieten plaats je het beste op ruime afstand van elkaar, zo gedraaid zodat je in het midden zit van de denkbeeldige kruising tussen de twee lijnen.

Het enige wat lastig kan zijn bij het koppelen met Bluetooth, is ontwaren of de Klipsch set in paringsmodus staat. Het hiervoor aanwezige blauwe ledje schijnt niet heel fel. Als de set aan staat, maar niet verbonden is via Bluetooth of een kabel, geeft hij om de zoveel tijd een piepje.

Geluidskwaliteit van de Klipsch ProMedia Heritage 2.1 voor muziek...

Tegenwoordig zijn er heel wat meer gebruiksscenario's voor actieve speakers, wat pc-speakers in essentie zijn. Veel daarvan zijn in één apparaat gecombineerd met een netwerkstreaming functie. Denk aan speakers als die van Sonos of de JBL Authentics. Maar ook als je muziek van een streaming app op je smartphone of tablet wilt beluisteren, ligt een actieve speaker of speakerset voor de hand. Daarnaast is er nog altijd een groep gebruikers die zweert bij vinyl. Een platenspeler met een stel actieve speakers vergt minder van je inrichting dan een combinatie met een afzonderlijke versterker en speakers.

Genoeg redenen dus om de Klipsch ProMedia Heritage 2.1 ook serieus te beoordelen op zijn muzikale kwaliteiten. Die zijn niet onaanzienlijk. De uit de kluiten gewassen satellieten weten een gedetailleerd, zij het wat minder krachtig hoog te produceren. De middenfrequenties overtuigen daarentegen met detail én volume. Vocalen zijn uitstekend te volgen, zelfs in een uitdagend nummer als The Ballad of Bill Hubbard van Roger Waters. En wil je geen woord missen van de spraakwaterval van Greg Graffin van Bad Religion, dan zit je met deze speakers ook helemaal goed.

Daarbij valt op dat de set een intieme weergave creëert, waardoor je in dezelfde ruimte als de de artiest lijkt te zitten. In de coronatijd heb ik heel wat rondjes gerend met Miley Cyrus' Plastic Hearts in de oren, waarbij de titel aardig aansloot op de glimmende poppy beats in de oren. Op de Klipsch klinkt het album anders, warmer en minder gepolijst. De titeltrack zelf krijgt stadionallure, terwijl een nummer als Never Be Me klinkt alsof je in de kleine zaal van Het Paard of Paradiso staat. 

Alleen in de hoogste registers schiet de set tekort. De beroemde aria Der Hölle Rache kocht in meinem Herzen uit Die Zauberflöte mist daardoor impact, het stem van de sopraan klinkt omfloerst, zeker wanneer het orkest aanzwelt. Misschien niet de beste keuze voor een 'night at the opera' dus. Tenzij in de uitvoering van Queen, want You're My Best Friend knalt dan weer heerlijk uit de speakers. 

Ik heb heel wat uurtjes zitten luisteren naar een heel eclectische verzameling muziek op de ProMedia Heritage speakers. Het is geen hifi, laat dat duidelijk zijn. De muziek blijft duidelijk bij de speakers, ook met een ideale opstelling waarbij je netjes op het snijvlak van de gedraaide satellieten zit. De weergave heeft ook een echt eigen karakteristiek: behoorlijk warm, met soms wat meer ruimtelijkheid dan nodig. Afhankelijk van waar je naar luistert en het volume kan dat klinken als een stadion of een gezellige kroeg, maar zelden als een neutrale luisterruimte. 

...video...

Bij het kijken naar actiefilms en -series wil je wat laagweergave en dat is waar de uitstekende subwoofer van de Klipsch ProMedia Heritage om de hoek komt kijken. Waar deze voor muziek eigenlijk zwaar overbemeten is - je kan 'm maar beter een paar tandjes terugdraaien - zorgt deze er wel voor dat je kijkvoer een extra dimensie krijgt. Neem de scène in de eerste aflevering van seizoen 1 van The Expanse, waarin het ruimtevrachtschip Canterbury een plotselinge koerswijziging moet uitvoeren. Dankzij de subwoofer voel je de raketmotoren haast brullen en leef je veel meer mee met de bemanning, die zware G-krachten te verduren krijgt. De kenmerkende metalige geluidseffecten en de dramatische soundtrack van deze serie komen evenzeer tot leven op deze set.

Het loont de moeite de sub niet beteugeld te houden, als je van muziek naar film schakelt. De soundtrack in de club van het gebouw waarin John Wick huishoudt in zijn eerste wraakqueeste dreunt dan al door, vóór de titelheld vanaf minuut 49 op de klanken van M86 en Susie Q aan het vergelden slaat. Wanneer hij twee minuten later de dansvloer betreedt, zorgt de Klipsch set ervoor dat je jezelf ter plaatse waant. Ok, beetje overdreven, maar de strakke baslijn die uit de subwoofer komt draagt zeker bij aan het clubgevoel.

Ook met dialoogrijke series als My Lady Jane is de ProMedia Heritage een fijne keuze, net als bij muziek komt spraak zeer goed verstaanbaar door. Dat is iets waar soundbars nogal eens over struikelen. De geweldige soundtrack van deze anachronistische vertelling komt trouwens ook goed tot zijn recht. Surround moet je uiteraard niet verwachten en Dolby Atmos-achtige ruimtelijkheid al helemaal niet, maar de ProMedia Heritage levert wel uitstekend stereogeluid af, onderstreept met een laagregister dat het kijken van alles met wat meer spanning dan het NOS-journaal veraangenaamt.

Bij dialogen is bij gebruik van Bluetooth wel een lichte vertraging merkbaar, waardoor het geluid niet lipsynchroon is. De vertraging is niet heel groot, maar wie hier gevoelig voor is, kan de set beter bedraad aansluiten.

...en games

De karakteristieken die de ProMedia Heritage goed van dienst zijn voor films en series, zijn net zo welkom bij games. Soundtracks klinken vol en meeslepend, terwijl dialogen uitstekend te volgen zijn. In Forza Horizon 4 ronken de motoren, maar verstaan we het opgezweepte geneuzel van de DJ van dienst net zo makkelijk. Veel tactisch voordeel behaal je niet in first person shooters - daar zijn headsets toch wel echt superieur voor. Maar voor een ontspannen potje knallen in Call of Duty of Serious Sam (jawel) kan je er uitstekend mee uit de voeten. 

Ook voor meer ontspannen games als Stardew Valley, Firewatch of Journey biedt de Klipsch ProMedia Heritage 2.1 solide muzikale omlijsting. Juist bij dat soort games is het heel pretting om zonder ding op je hoofd gewoon te ontspannen. Met een headset kan je soms meer 'in' het spel zitten, maar het kan ook iets beklemmends of iets onontkoombaars krijgen. Met goede speakers als deze kan je nog steeds opgaan in de spelwereld - of het nu de jungle van Shadow of the Tomb Raider of de ruimteschepen vuilnisbelt van Jedi: Fallen Order is. 

Naarmate ik meer gebruik maak van de speakers in plaats van een hoofdtelefoon, wordt dat verschil sterker. Ja, er is veel te zeggen voor een headset. Qua positionering in een driedimensionale ruimte - al dan niet met virtuele surround - is het al snel superieur aan een stereo speakerset. Ook qua frequentiebereik wint een goede headset het wel. Maar de bubbel waar je in zit is heel klein, hoe ruimtelijk de weergave ook is. Het geluid wordt rechtstreeks je oren in gestuurd en zelfs bij de meest ontspannen luisterende headset is dat op den duur vermoeiend. 

Zeker als je het vergelijkt met het geluid van de Klipsch set, dat misschien niet lijnrecht je oren instraalt, maar ze via omwegen en weerkaatsingen bereikt. Je bevindt je daardoor meer in het geluid, dat deel uitmaakt van de ruimte waar je in bent. Het is fundamenteel anders luisteren, en zolang ik anderen niet stoor, heeft het vaak mijn voorkeur gekregen. Voor online multiplayer en voor snelle shooters gaat de headset op - maar in de meeste andere gevallen schakel ik liever naar de ProMedia Heritage.

Conclusie

De Klipsch ProMedia Heritage 2.1 is een uitzondering: een high-end speakerset die (mede) ontworpen is voor gebruik in combinatie met desktop pc's en laptops. Die positionering komt met een zekere vraagprijs, maar daar krijg je wel een veelzijdige en indrukwekkende audio-oplossing voor terug. De afwerking is bovendien van een heel ander niveau dan je wellicht associeert met pc-speakers (voorzover je je die producten kan herinneren). Qua design passen ze ook prima in een huiskamerinterieur, zij het eerder een met wat nostalgische trekjes dan een compositie in glimmend wit, zwart en metaal. 

Als er nog wat te wensen is, dan is dat vooral op het vlak van connectiviteit. Een optisch digitale ingang was prettig geweest, of, durven we het te vragen, een hdmi e-arc aansluiting. Het had de set nog wat veelzijdiger gemaakt. Maar ook met de wel aanwezige aansluitingen kom je een heel eind. Een Bluetooth-verbinding zonder vertraging was ook prettig geweest, maar dat blijft een uitdaging voor veel audio-apparatuur.

Voor elke toepassing kwijten deze speakers zich goed van hun taak, al heb ik een lichte voorkeur voor inzet bij 'entertainment'; sommige muziekgenres gedijen beter bij de weergave met relatief veel nadruk op middden en lage tonen, dan andere. Heb je de ganse dag een popzender aan staan, dan zal de ProMedia Heritage 2.1 je prima bevallen. Voor films, series en games is het een erg prettige metgezel, die het kijken en gamen veraangenaamd zonder continue druk op de oren.

Klipsch ProMedia Heritage 2.1