Intel Core i9-13950HX review: Intels nieuwe mobiele paradepaardje is (weer) een volbloed heethoofd

Eerder dit jaar maakten Intels 13e generatie 'Raptor Lake'-chips de sprong naar mobiele platforms, aangevoerd door de Core i9 HX-serie. Deze hybride processor bevat niet minder dan 24 rekenkernen en belooft hoge kloksnelheden. Die rekenkracht zal je de komende maanden terugzien in de diverse topmodellen van de laptopfabrikanten. Dat zullen niet de dunste of de lichtste zijn, daarvoor produceert deze processor te veel warmte. Intel stuurde ons een prototype van de nieuwe MSI Titan GT77 met een Intel Core i9-13950HX, die we uitgebreid aan de tand voelden.

Intel Core i9-13950HX: niet voor dunne ultrabooks

Mocht het ferme chassis van de GT77 het nog niet duidelijk maken: de Intel Core i9-13950HX is geenszins bedoeld voor ultradunne notebooks. Op maximaal vermogen trekt deze processor maar liefst 157 watt, met bijbehorende temperatuurproductie. Om deze chip enigszins in toom te houden, is niet de minste koeling vereist. Dat krijg je ervan als je specifiek een ‘HX’-lijn opzet, met als speerpunt dat deze modellen meer kunnen verbruiken. 

Mede dankzij het hoge stroomverbruik bereikt de Core i9-13950HX topsnelheden van 5,5 GHz op de acht Performance-kernen en tot 4,0 GHz op de zestien Efficiency-kernen. Daarmee biedt Intel zeker in de P-kernen meer brute force dan ooit. Enkel de Core i9-13980HX komt nog met een 100 MHz hogere Boost-klok. Dit allerhoogste Core i9-segment moet een nieuw prestatieniveau mogelijk maken in workstation-notebooks en, zoals in dit geval, zware gaminglaptops.

De keuze voor een Titan GT77 van MSI als demonstratiemodel voelt dan ook op zijn plaats. MSI’s gaminglaptops staan bekend om hun formidabele (al dan niet luide) koelprestaties, met de ‘Cooler Boost Titan’ als nieuw boegbeeld. In totaal bestaat dit koelsysteem uit vier afzonderlijke ventilatoren, acht heatpipes en zes omvangrijke luchtuitlaten. De Intel-cpu moet dit koelsysteem delen met een zware gpu van Nvidia, maar profiteert alsnog van buitengewoon krachtige koeling. In alles belooft deze laptop prestaties van de hoogste plank.

Desktopprestaties in games met de Core i9-13950HX

Hoog tijd dus om de som op de proef te nemen. We testten de de Core i9-13950HX in de prototype Titan GT77 hoofdzakelijk in games en bijbehorende benchmarks. Dat is immers waar dit bakbeest voor gemaakt is. De nieuwe Intel-processor wordt daarin bijgestaan door een even nieuwe videokaart van Nvidia. Deze GeForce RTX 4090 is momenteel veruit de krachtigste mobiele videokaart. Om te zorgen dat geheugen op geen moment een bottleneck kan zijn heeft Intel de laptop bovendien voorzien van 64 GB aan DDR5 van Samsung. Dat is overigens opvallend conservatief geklokt, op 4000 MHz. 

De RTX 4090 is makkelijk in staat om games op 4k-resoluties te draaien. De processor is vooral verantwoordelijk voor het genereren van de spelsimulatie zelf, niet voor de hoeveelheid afgebeelde pixels. Om die reden draaien we ook veel 1080p-tests. Die zijn tegenwoordig des te relevanter, nu slimme upscalingtechnologieën (zoals Nvidia’s DLSS of Intels XeSS) een aantrekkelijke balans tussen prestaties en beeldkwaliteit bieden.

Daarbij blijkt al snel op dat Intel over een gedegen platform beschikt. Moderne spelsimulaties op DirectX 12 vertonen prestaties die niet veel verschillen van een topsegment desktopprocessor van twee jaar terug. Zo kan de Core i9-13950HX een desktop Core i9-12900K van ruim een jaar geleden nog niet evenaren. Maar, op volle toeren speelt de chip wel gelijkspel met bijvoorbeeld de Ryzen 9 5950X van AMD, nota bene een 16-kernige desktopprocessor. 

Op het gebied van puur de cpu-prestaties zijn er weinig AAA-spellen die de Core i9-13950HX tot het uiterste duwen. Een bloedmooi rollenspel of een populaire shooter doet de processor niet zweten. Bij titels die zwaarder op pure processorkracht leunen, zoals een Microsoft Flight Simulator, komen die topfrequenties en hogere stroombeperkingen wel om de hoek kijken.

Intels topsegment loopt wederom heet op

In diezelfde simulaties is ook te zien hoe Intels topmodellen nog altijd moeilijk te temmen zijn als het gaat om de temperatuur, formidabele koelopstelling of niet. Dat zagen we ook bij de vorige generatie gebeuren, zoals bij de Core i9-12900H in MSI’s Creator Z16P. Gemiddeld genomen is de Core i9-13950HX met 89 graden net wat koeler in de laptop waarin we testen. In de zwaardere  processorbenchmarks tikt de cpu toch met regelmaat de grens van 100 graden aan. Dat is natuurlijk niet wenselijk.

Zeker omdat de nieuwe processor in deze laptop van significant riantere koeling dan in de dunne Creator Z16P voorzien is, blijft het pijnlijk om te zien hoe de chip alsnog kan throttlen. Een synthetische benchmark als Time Spy is niet één-op-één te vergelijken met elk soort spel. Wel zijn de temperatuurpieken die we hier zien een duidelijke waarschuwing voor speelsessies. Vooral in games die zwaarder beroep doen op de processor, zoals een PUBG: Battlegrounds, Rust of zelfs Vampire Survivors, vliegt de Core i9-13950HX heet op. Terwijl Nvidia’s krachtige RTX 4090-gpu vrijwel nooit boven de 75 graden piekt, zit je alsnog met een bak herrie, dankzij vol gas draaiende ventilatoren. 

Dat roept de vraag op: in welke notebooks is de Core i9-13950HX wél veilig tot het uiterste te belasten? Als vier behoorlijke ventilatoren het klusje niet kunnen klaren, dan blijft er niet veel meer over. Deze resultaten voorspellen dan ook weinig goeds voor dunnere gaming notebooks met de Core i9-13980HX, die met een net wat hogere boost-kloksnelheid vermoedelijk nóg heter op kan lopen.

Competitieve FPS games op de Core i9-13950HX: topscores zonder herrie (maar niet op de iGPU)

Tegelijkertijd zijn er genoeg spelsituaties waarin zowel de temperatuur als het ventilatorlawaai te behappen zijn. Wie een Overwatch 2, Rainbow Six Siege of Valorant op 144 hertz wil spelen, kan dat prima zonder koptelefoon (of kopzorgen) doen. Voor dat kaliber games is het zware geschut van Intel vanzelfsprekend overkill, waardoor het nauwelijks hoeft te zweten voor een overdaad aan frames; minstens 165 fps klokken wordt hier kinderspel.

Optioneel kunnen gebruikers ook terugschakelen naar de geïntegreerde gpu op de Core i9-13950HX, al blijkt dat overduidelijk het ondergeschoven kindje. De ingebakken Intel UHD Graphics 770 videokaart is een relatief zwakke Alder Lake-gpu, hoogstens geschikt voor dag-tot-daggebruik. In moderne games haalt de igpu met moeite 15 frames per seconde op 720p. Voor een gaminglaptop is dat uiteraard bijzaak; bij een krachtige processor hoort hier een minstens zo krachtige dedicated gpu.

Gemiste kansen in DDR5-geheugenklok

Ondanks de formidabele rekenkracht lijkt de Core i9-13950HX op sommige fronten toch ietwat beperkt in diens prestaties. In dit geval lijkt die verantwoordelijkheid minder bij de processor te liggen en meer bij het werkgeheugen. In deze Titan gaat de cpu namelijk gepaard met DDR5-geheugen van Samsung, met een opvallend lage klokfrequentie: 4.000 MHz.

Zo’n klok ligt weliswaar hoger dan menig DDR4-geheugen, maar het is verre van wat de Core i9-13950HX maximaal kan hebben: 5600 MHz. Daar ver onder spelen, voelt als een gemiste kans. Zeker in gameprestaties loont snel geklokt geheugen, maar de gebruikte instelling steekt een spaak in de wielen om van die prestatiebonus te profiteren. Dat zien we op pijnlijke wijze terug in de gamingbenchmarks van eerdergenoemde, verhitte Core i9-12900H: die scoort met DDR5-geheugen op 4800 MHz nog net iets hogere cpu-scores dan deze opvolger met trager geheugen.

Het verschil is gering, wat doet vermoeden dat de Core i9-13950HX zijn voorganger waarschijnlijk prima had kunnen overtreffen, indien het over vlotter geheugen had beschikt. Mede daardoor spreken we vooral van een behoorlijke processor, die zeer waarschijnlijk nog steeds niet in optima forma presteert. Wie een beetje moderne gaminglaptop zoekt, doet er goed aan de DDR5-geheugensnelheden nauwgezet na te lopen, of deze zelf te vervangen met snellere modules. 

Conclusie

De Intel Core i9-13950HX is, zoals te verwachten was, een enorme krachtpatser in het notebooksegment. In ruwe prestaties kan de processor zich makkelijk meten met recente topmodellen uit desktops en blaast het AMD’s laptop-aanbod (voor zover we dat tot dusver hebben kunnen testen) omver. Alleen de eigen Core i9-13980HX is, in elk geval op papier, nog net dat tikkeltje sneller. Al is de vraag of die extra Boost-klok zich vertaalt in hogere prestaties in een verder identieke laptop - dit gezien de throttling die we met de 13950HX al ervaren. Hoe dan ook, wie onderweg complexe games wil spelen of loeizware simulaties wil draaien, is hier overduidelijk aan het juiste adres. 

Dat gaat ook deze generatie wel gepaard met een bak hitte (en/of koelerlawaai) als pijnlijke kanttekening. Met de hogere stroombegrenzing kunnen Intels nieuwe HX-cpu’s inderdaad indrukwekkende frequenties bereiken, maar qua efficiëntie in warmteopbouw maakt deze generatie weinig grootse stappen. Ook met de formidabele koeling van een Titan-laptop is de processor niet vrij van wat throttling in het heetst van de strijd. Wie de processor veilig in wil zetten, moet in de weer om het beest te temmen. Denk daarbij aan additionele koeloplossingen, maar ook zeker lagere instellingen voor de allerzwaarste simulatiespellen.

Ten opzichte van Intels topsegment notebookprocessoren van de vorige generatie, Alder Lake, is de Core i9-13950HX op papier uiteraard sneller, zij het in verhouding niet meer dan een procent of vijf. Daarom is het jammer dat we in deze configuatie de processor niet in optima forma konden beleven. Dat moet vooral te wijten zijn aan het opvallend traag geklokte meegeleverde DDR5-geheugen. Voor net dat beetje meer spelprestaties zijn 5600 MHz-geheugenmodules een betere keuze.