ASUS Chromebox 5 review: als de Mac Mini op ChromeOS zou draaien

ChromeOS heeft sinds de aankondiging in 2009 een plekje in de markt weten te veroveren. Inmiddels is het besturingssysteem van Google aan versie 114 toe. Toch gaat de opmars, vriendelijk gezegd, heel gestaag. Vooral in nichemarkten heeft het aan de oppermachtige positie van Windows weten te knabbelen, zoals in het onderwijs. Ook in de zakelijke markt heeft het gebruikers weten te vinden. Het is die markt waar de Asus Chromebox 5 op mikt. Deze mini-pc heeft voor een ChromeOS-apparaat bovengemiddeld veel rekenkracht en aansluitingen - en een stevig prijskaartje van ruim 700 euro.

ASUS Chromebox 5: strakke verschijning

Voor dat geld krijgt de gebruiker in elk geval een fraai doosje op het bureau. De Chromebox 5 meet net geen 17x17 cm in breedte en diepte, en is nog geen 5 cm hoog. Daarmee is hij iets kleiner dan een Mac Mini, maar wel iets hoger: de mini-desktop van Apple blijft onder de 4 cm in hoogte. Aangezien de Asus Chromebox 5 voor de zakelijke markt is bestemd, is de vormgeving in stemmig zwart niet vreemd. Het plastic van de behuizing voelt opzettelijk wat ruw aan. Het is weinig gevoelig voor vingerafdrukken, maar een krasje is wel zo gemaakt. Een grijze streep met het logo loopt midden langs een zijkant weg, het enige frivole aspect. Asus kreeg een Red Dot design award voor het ontwerp.

Smaken verschillen, maar ons spreekt het sobere design wel aan. De power-knop licht op als het systeem in bedrijf is. Niet onbelangrijk: aanvankelijk doet de Chromebox 5 zijn werk vrijwel onhoorbaar. Alleen als je je oor boven het kastje houdt, hoor je een ventilator zoemen. Na een paar uur in gebruik wordt de ventilator toch wat hoorbaarder, maar het blijft bij een relatief discreet gezoem.

Niet relevant voor het uiterlijk van het systeem, maar wel voor wie hecht aan duurzaamheid: Asus levert de Chromebox 5 in een sobere, bruinkartonnen doos met minimale opdruk (en dus minimale inkt). Helemaal vrij van plastic is de verpakking niet: de voeding, vesa-adapter en wat schroefjes zitten in plastic zakjes. We hebben het een stuk erger gezien. Bedrijven die hun CSR serieus nemen, zullen dit ook meewegen.

Aansluitingen van de ASUS Chromebox 5

De Chromebox 5 onderscheidt zich van veel concurrenten - en zeker Chromebook laptops - met een enorm aantal aansluitingen. Aan de voorzijde zitten twee snelle 10 gigabit usb-a poorten, met een microsd-kaartsleuf en een headset-aansluiting. Aan de rechterzijkant zit een bevestigingspunt voor een Kensington-slot. 

Achterop treffen we heel wat video-uitgangen: twee keer hdmi, een keer displayport en een keer Thunderbolt 4 via usb-c, met uiteraard displayport alt modus. Genoeg om vier schermen aan te sluiten. Dat is ook het maximum van de gebruikte processor. Verder zitten achterop nog eens twee 5 gigabit usb-a poorten, een 2,5 gigabit netwerkaansluiting en de voedingsconnector. 

Die voeding is extern uitgevoerd en om redenen die ons niet duidelijk zijn zeer zwaar uitgevoerd. Hij heeft een vermogen van maar liefst 150 watt. Gezien de componenten in de Chromebox 5 is dat behoorlijk overbemeten. Volgens de specificaties van Asus zit bij de uitvoering met Celeron een 65 watt-adapter. Waarom er dus zo'n zware voeding is meegeleverd, is een beetje raadselachtig. Navraag bij Asus leert dat dit bedoeld is om 'alle gebruiksscenario's' mogelijk te maken. 

Hardware: ook aan de stevige kant

Asus levert de Chromebox 5 met diverse processors. Het instapmodel heeft een Celeron 7305, maar een Core i7 kan ook. De versie die wij kregen voor deze test beschikt over een Core i5-1240P processor. Dat is een vrij krachtige laptop-cpu, met 18 megabyte cache en een topsnelheid van 4,7 gigahertz. Zoals de naam aangeeft is het een exemplaar uit de 12e generatie ('Alder Lake'), waarmee het niet de nieuwste techniek van Intel is. Desalniettemin is het voor ChromeOS een bovengemiddeld stevige krachtbron, met 12 rekenkernen, waarvan 4 Prestatie en 8 Efficiëntie exemplaren. In totaal kan het apparaat hiermee 16 taken tegelijk afhandelen.

Deze processor gaat vergezeld van 8 gigabyte werkgeheugen en 128 gigabyte ssd-opslag. Voor een ChromeOS apparaat een behoorlijk riante hoeveelheid, al had Asus wat ons betreft nog wel wat scheutiger met beide mogen zijn, gezien de prijs van de Chromebox 5.

ChromeOS op de Chromebox 5

Het in gebruik nemen van een ChromeOS apparaat is nog altijd eenvoudig. Daarbij is het erg handig dat je al tijdens de installatie direct verbinding kan maken met draadloze randappatuur. Zo konden we eenvoudig een Logitech MX Mechanical Keyboard en MX Master 3S muis verbinden. Vervolgens voeg je een Google account en een pincode toe, en klaar ben je. Vergeleken met de oeverloze dialoogvensters van een Windows 11-installatie is het een verademing. In een mum van tijd kan je aan de slag, zeker omdat je desgewenst al je browser-instellingen en extensies kan overnemen (mits je Chrome ook elders gebruikt). Ook integratie met een Android smartphone is een fluitje van een cent.

De Chromebox 5 arriveerde met ChromeOS 111, maar dat was na ingebruikname flux bijgewerkt naar versie 114. Dat ging overigens niet geheel zonder slag of stoot, want na de eerste keer herstarten meldde het besturingssysteem dat wifi was uitgeschakeld. Dat was ook niet meer in te schakelen. Een tweede reboot bracht uitkomst. 

Sinds de vorige keer dat we ChromeOS onder handen hadden zijn we dus weer wat versies verder. Nieuwe features zijn onder meer het bewerken van video's in Google Photos, meer mogelijkheden om de Launcher (het startmenu van ChromeOS) aan te passen, en de Explore app waarmee je toepassingen en games kan 'ontdekken'. Dat is geen overbodige luxe, want standaard blijft het moeilijk om ChromeOS te zien als meer dan een besturingssysteem-rond-een-webbrowser. Er is meer mogelijk, maar daar moet je zelf achter komen. Vandaar de Explore toepassing.

Oppervlakkige verkenning

Toch blijft de verkenning blijft wat oppervlakkig. Zo is er een artikeltje waarin 'alles' staat over videovergaderen onder ChromeOS, maar dat maakt melding van welgeteld twee toepassingen: Google Meet (uiteraard) en Zoom voor Chrome, dat je gewoon als Android app kan installeren. Dat Microsoft Teams in dezelfde Play Store staat, blijft dan weer onvermeld. Om over Webex, Slack of Skype for Business maar te zwijgen.

Sowieso is het informatie aanbod in de Explore app een mengelmoes van zaken die voor consumenten interessant zijn, en voor zakelijke gebruikers. Daarbij ligt de nadruk eerder op de eerste doelgroep: informatie over hoe je je foto's moet laten 'shinen', over teken- en animatieprogramma's, over videobewerking en uiteraard games. Zeker omdat dit een Chrome Enterprise apparaat is, had wat informatie over zeg Gsuite, aansluiten en gebruiken van meerdere beeldschermen of veilige netwerkverbindingen niet misstaan. Asus valt dit niet aan te rekenen. En, eerlijk is eerlijk, ook bij Windows (Pro of niet) word je bij het eerste gebruik toch vooral als doorsneegebruiker aangesproken. Het is iets waarmee Google zich zou kunnen onderscheiden.

Gebruik van de ASUS Chromebox 5 in de praktijk

De Asus Chromebox 5 is bovenal een ChromeOS apparaat. Daarmee is veel al direct bekend over wat je als gebruiker meemaakt. Het grote verschil met een laptop is, dat je niet automatisch voor Chrome geoptimaliseerde randapparatuur tot je beschikking hebt. Dat merk je het meest bij het toetsenbord: de standaard Windows-layout mist toetsen die op elke Chromebook zitten. Zeker als je zo'n Chromebook gewend bent, moet je je aanpassen. Zo maak je een screenshot met de toetscombinatie shift-control-f5 in plaats van met de screenshot-toets of de combinatie shift-ctrl-toon-vensters. Hoewel de helpfunctie van Chrome anders vermeldt, past de ingebouwde handleiding met toetsenbord snelkoppelingen zich niet geheel aan op het aangesloten toetsenbord.

Bij het gebruik van willekeurige randapparatuur merk je ook dat echte ondersteuning voor ChromeOS er bij veel fabrikanten gewoon niet is. Logitech heeft wel een aantal producten die 'Works with Chromebook' gecertificeerd zijn, maar dat wil niet veel meer zeggen, dan dat ze verbinding maken en basisfuncties bieden. De MX-serie producten zitten er sowieso niet bij. Dat is jammer, want die hoogwaardige muizen en toetsenborden zijn juist bij professionele gebruikers zeer geliefd. Een Logi Options voor Chrome bestaat niet. Zaken aanpassen als de scrollsnelheid van het tweede muiswiel, of de manier van scrollen van het hoofd scrollwiel, of de functies van de knoppen: dat kan allemaal niet. De vooruit/achteruit bladeren knoppen werken wel in de browser, maar andere functies eraan geven is niet mogelijk. Om over de nieuwe Smart Actions van Logi Options maar te zwijgen.

Onze aangesloten beeldschermen worden gelukkig wel goed herkend. Daarbij werkt het op displayport aangesloten beeldscherm (een LG UltraGear 27-inch) ook keurig op 240 Hz. Het via hdmi aangesloten tweede scherm (een LG UltraGear 45-inch) blijft steken op 85 Hz. Dat is raar, want via hdmi 2.0 zou 100 Hz mogelijk moeten zijn. Niet dat het veel uitmaakt, aangezien er geen krachtige videokaart in het apparaat zit. Aan de andere kant, ook voor desktopgebruik is een hogere beeldsnelheid prettig.

Ook een externe webcam (een Logitech Brio 500) werkt direct. Deze camera heeft een usb-c-aansluiting. Dat betekent bij de Chromebox 5 dat je óf een adapter moet gebruiken, óf de Thunderbolt 4-poort moet opofferen. In elk geval werken beide opties. Wat wel opvalt, is dat er in het instellingenscherm van Chrome niets te vinden is over een camera. Je moet de Camera app opstarten om te constateren dat de aangesloten webcam inderdaad werkt. In de instellingen is hij alleen als audio-apparaat terug te vinden. Je zou denken dat Google bij versie 114 van ChromeOS hier aan gedacht zou hebben, maar nee.

Voor het dagelijkse gebruik is niets hiervan heel ernstig. Sterker, voor een systeembeheerder is het wel prettig: bij ChromeOS hoeft die geen rekening te houden met allerlei drivers, aparte programma's en andere extra software. Voor de gebruiker is de ervaring hooguit wat kaler, maar dat is praktisch het motto van ChromeOS.

Prestaties van de ASUS Chromebox 5

Als er iets is waar je bij ChromeOS eigenlijk zelden zorgen over hoeft te maken, dan zijn het de prestaties. Het besturingssysteem kan al uit de voeten met een beetje smartphone processor. Aan de andere kant is het wel zo, dat de ervaring aanmerkelijk soepeler is met wat meer rekenkracht - en werkgeheugen. De Asus Chromebox 5 S5007UN is wat dat betreft riant uitgerust - voor een Chrome apparaat, in elk geval.

We noemden al de Core i5-1240P processor. Die gaat vergezeld van 8 gigabyte werkgeheugen (ddr4) en een 128 GB ssd als opslag. Daarmee is een soepele werking gegarandeerd. De opslag is natuurlijk niet heel riant naar moderne maatstaven (zelfs Apple levert meer in de basisuitvoering van de Mac Mini), maar de hele gedachte bij ChromeOS is natuurlijk dat je je data in de cloud bewaart. Lokaal kan je aardig uit de voeten met 128 GB.

Maar toch. Juist zo'n krachtige Chromebox als deze zou je kunnen inzetten voor beeld- of videobewerking. Google brengt opties daarvoor in elk geval stevig onder de aandacht. En dan is 128 gigabyte toch wat karig. Asus levet 'm ook met 256 GB, maar niet meer.

Hoe dan ook, bij het dagelijkse gebruik gedurende een werkdag toont de Chromebox 5 zich responsief. Hij reageert vliegensvlug op elk commando, en tientallen open tabbladen vormen geen belemmering.

Prestaties onder ChromeOS laten zich lastig kwantificeren, maar in de WebXPRT 4 benchmark komen we uit op een score van 248. Dat is een prima resultaat, waarmee de Chromebox 5 zich kan meten met desktop pc's op basis van snellere Core i7, i9 en Ryzen 7 processors. De Geekbench 6 multicore score van 5371 punten is niet bijzonder indrukwekkend - weliswaar is dit via de Android app, maar onder Windows zou dezelfde processor een stuk hoger resultaat moeten leveren. In de praktijk maakt het weinig uit: je koopt dit systeem niet voor processorintensieve taken.

Prijsstelling

De Asus Chromebox 5 in de geteste uitvoering heeft een prijs van zo'n 760 euro. We zien 'm bij één winkel voor 711 euro, maar dat is een uitzondering. We kunnen er niet omheen: dat is gewoon heel veel geld voor een Chromebox. 

Ter vergelijking, het instapmodel Mac Mini (met twee Thunderbolt 4-poorten, twee 5 gigabit usb-a poorten en een hdmi- en netwerkaansluiting) kost 719 euro. Inclusief M2 processor (vergelijkbaar qua snelheid), 8 GB werkgeheugen en zowaar 256 GB opslag. Belangrijkste voordeel van de Chromebox 5: je kan er 4 schermen op aansluiten, bij de Mac Mini zijn dat er twee (drie bij de aanzienlijk duurdere versies met M2 Pro processor).

Asus levert echter ook de ExpertCenter PN64-S5012MD mini-pc. Ook een strak zwart doosje, zij het net wat minder gelikt dan de Chromebox 5. Maar voorzien van 8 GB werkgeheugen, 256 GB ssd, een snellere Core i5-12500H processor en, jawel, vier video-uitgangen. Goed, usb-c met displayport alt mode in plaats van Thunderbolt 4. Maar hoe nuttig Thunderbolt 4 is voor een Chromebox, daar hebben we het hierboven al over gehad. En dit kastje kost, inclusief Windows, een paar tientjes minder dan de Chromebox 5.

Conclusie

De Asus Chromebox 5 is een fraaie mini-pc, met als belangrijkste feature de mogelijkheid vier afzonderlijke beeldschermen aan te sturen. Dat kan in hoge resolutie, met redelijk hoge beeldsnelheid. De gebruikte processor en werkgeheugen zorgen voor een prima, soepele gebruikservaring. Alle randapparatuur die wij aansloten, via usb, Bluetooth, of wifi, werkte naar behoren. Dat is zeker bij een Chromebox in plaats van een Chromebook niet onbelangrijk.

Belangrijkste struikelblok voor de Chromebox 5 is de prijs. Die is zelfs in vergelijking met andere mini-pc's van Asus aan de hoge kant. We kunnen ons voorstellen dat die bij afname van grote aantallen een stuk lager kan uitvallen. Deze Chromebox is dan ook voornamelijk interessant voor zakelijke gebruikers. Financiële instellingen waarin behoefte is aan veel schermruimte én een hoge mate van beveiliging zijn een typische doelgroep voor dit type apparaat. Voor die toepassing is het zonder meer een prima optie. De ondersteuning vanuit Asus zal vermoedelijk doorslaggevend zijn - daarover kunnen we geen oordeel vellen.

Als alternatief voor een Windows (mini-)pc spreekt de Chromebox 5 voor deze prijs minder aan. Niet alleen Apple en Asus zelf leveren dan aantrekkelijker opties. Ook in de wereld van Chrome zijn, in elk geval voor consumenten, veelzijdigere apparaten te vinden voor deze prijs.

ASUS Chromebox 5