Intel Core Ultra 200V 'moonshot' processors moeten laptops met een accuduur van 20 uur of meer mogelijk maken
Met een aankondiging van 9 nieuwe processormodellen belandt Lunar Lake, de architectuur waarop de nieuwe chips zijn gebaseerd, straks in ruim 80 verschillende laptopmodellen. Aldus meldt Intel op een evenement voorafgaand aan IFA in Berlijn dit jaar. De Intel Core Ultra 200V chips moeten uitblinken door hun energiezuinigheid, maar tegelijk niet inleveren qua prestaties, terwijl de grafische en AI-prestaties zelfs fors moeten toenemen vergeleken met de voorgaande generatie.
Intel Core Ultra 200V: eerste Core Ultra Series 2 processors
Naar eigen zeggen omdat laptopmakers en verkopers dit wensen, onderscheidt Intel de Lunar Lake processors met een V in het modelnummer. Daarmee zijn deze eerste Core Ultra Series 2 chips - zie hier meer over de naamgeving van Intel processors - slechts een deel van wat je komend jaar in laptops zal aantreffen. Intel doet vooralsnog geen mededelingen over wat er nog meer onder de Series 2 naam uitgebracht wordt, maar meldde wel al dat de Meteor Lake architectuur ook wordt voortgezet. Modellen met een U en een H gaan dus nog volgen.
Waarom is dat belangrijk? Omdat de Core Ultra 200V chips significant verschillen van Core Ultra Series 1 processors, en de kans groot is dat lang niet alle verbeteringen van Lunar Lake ook in de andere Series 2 chips gaan belanden. Lunar Lake is ontworpen voor luxe, dunne en toch snelle laptops met een navenant prijskaartje. De 1000+ euroklasse, waar ook de recente op Qualcomm processors gebaseerde modellen in uitkomen. Net als overigens de concurrenten van Apple, maar Intel spiegelt zich bij deze aankondiging veel meer aan de nieuwkomer in de laptopmarkt, die immers in Windows laptops terug te vinden is.
Het is afwachten hoe de rest van Core (Ultra) Series 2 eruit gaat zien, maar het lijkt er nu op dat er weleens chips op basis van drie architecturen in deze generatie kunnen gaan belanden. Lunar Lake voor 'thin & light', Meteor Lake voor 'dun & (relatief) betaalbaar' en Arrow Lake voor high-end gaming laptops en mobiele workstations. Vooralsnog speculatie, maar het is de vraag hoe duidelijk het voor de consument gaat zijn wat de verschillen zijn.
Wat zijn de belangrijkste (geclaimde) verbeteringen?
Intel schudde bij de presentatie van de Core Ultra 200V processors een enorme berg benchmarks van eigen makelij uit de mouw. De algemene teneur is: (iets) hogere prestaties dan de vorige generatie, veel hogere prestaties per watt - oftewel de efficiëntie - in combinatie met een veel langere accuduur en een forse toename in grafische en AI-prestaties.
De technische grondslag voor die verbeteringen hebben we al uitvoerig besproken in ons artikel over de Lunar Lake architectuur, dus die gaan we hier niet herhalen. De voornaamste zaken zijn integratie van werkgeheugen op de chip zelf, het samenvoegen van de E(fficiënte)-cores en de Low Power E-cores in een nieuw Low Power Island met een geheel herziene, veel krachtiger architectuur, en verbeteringen op tal van plekken om het energieverbruik omlaag te brengen.
De nieuwe Skymont E-cores moeten het mogelijk maken dat de P(restatie)-kernen van Core Ultra 200V in veel scenario's niet aan de slag hoeven. Zaken als Teams-vergaderingen (waarbij veel video encoding en decoding komt kijken) kunnen nu op de E-cores draaien. Desondanks meldt Intel ook zelf dat dit een van de weinige taken is waarin de concurrentie van Qualcomm het soms beter doet. Al stelt het ook, terecht, dat 10 uur online vergaderen meer dan genoeg is, waardoor de 12 uur van de concurrent minder tot de verbeelding spreekt.
Het is lastig de claims van Intel te beoordelen zonder zelf aan de slag te gaan met een laptop op basis van de nieuwe chips. De vergelijking met de eigen chips is in elk geval veelzeggend: de nieuwe Intel Core Ultra 9 288V moet 2,29x efficiënter zijn dan de Core Ultra 7 165H. Die vergelijking maakt ook wel duidelijk waarom het lastig is deze te beoordelen: Intel vergelijkt een nieuw topmodel met een net-niet topmodel van de vorige generatie. Hoe de verhouding met de Core Ultra 9 185H uitpakt, moeten we maar raden. Hieronder kan je door een aantal slides met prestatieclaims bladeren voor een indruk van hoe Intel de nieuwe generatie inschat.
Prestaties in perspectief
Core Ultra 200V komt met een veel lager aantal threads - oftewel aantal taken dat tegelijk kan worden afgehandeld - dan Core Ultra Series 1, of de eerdere 12e, 13e en 14e generatie Core processors. Niet alleen is het aantal fysieke cores lager (4 E, 4 P), ook is er geen ondersteuning voor simultaneous multithreading (smt), door Intel HyperThreading genoemd.
Desondanks moeten de nieuwe processors, vooral door de krachtiger E-cores, maar ook door verbeterde P-cores, betere prestaties leveren in vergelijking met de voorgaande generatie. Daarbij geldt wel, dat dit opgaat tot een bepaald stroomverbruik. Lunar Lake is volgens Intel oorspronkelijk ontworpen voor extreem zuinige processors met een verbruik van 9 watt. Bij dat verbruik presteert de nieuwe generatie 22% beter dan de 14-thread variant van Meteor Lake (Core Ultra Series 1 U). Bij een verbruik van 17 watt moeten de prestaties nog altijd 10% beter zijn dan de 22-thread variant (Core Ultra Series H).
Vanaf een verbruik van 20 watt echter gaan de twee generaties gelijk op, en bij 23 watt presteren de Meteor Lake chips van de H-serie beter dan Core Ultra 200V. De implicatie is duidelijk: het topmodel van Core Ultra 200V zal de prestaties van Core Ultra 100 niet evenaren. Zuinigheid komt op de eerste plaats.
Daarbij stelt Intel dat de Core Ultra 9 288V processor dezelfde (multithreaded) prestaties moet bieden als de Qualcomm X1E-80-100, bij een 40% lager verbruik.
Gamen op een dunne laptop?
Voor liefhebbers van games lijken de nieuwe chips opvallend aantrekkelijk. Doorgaans zijn gaming laptops relatief zwaar en verre van zuinig dankzij de afzonderlijke gpu. De Xe2 architectuur moet forse prestatieverbeteringen brengen, waarbij de aanwezigheid van XMX eenheden helpen bij AI-upscaling met Intels eigen XeSS supersampling methode. Samen met geclaimde raytracing prestaties die hoger zouden liggen dan die van AMD, moet je een aardig spelletje kunnen spelen op laptops met Core Ultra 200V processors. Mits je het houdt bij 1080p en medium instellingen, maar dat is nog altijd een combinatie die voor geïntegreerde graphics tot voor kort ondenkbaar was. In elk geval met framerates zoals Intel die claimt.
Daarbij is het verschil met Qualcomm extra voordelig voor Intel - of pijnlijk voor Qualcomm. Veel games draaien simpelweg niet in de emulatie die nodig is om x86-toepassingen op de ARM-architectuur te laten werken. Degene die dat wel doen - van de 45 verschillende titels die Intel testte - kunnen de door Intel geclaimde snelheden niet evenaren, op een enkele uitzondering na.
In de vergelijking met de AMD Ryzen AI 300 chips pakt de vergelijking minder extreem in het voordeel van Intel uit, maar alsnog meent het onder de streep de beste resultaten te hebben. Dat zou knap zijn, want AMD heeft jarenlang consistent de betere ingebouwde videokaart gehad in vergelijking met kamp blauw. Onder de streep moeten laptops met Core Ultra 200V tot 30% beter presteren dan die op basis van Core Ultra Series 1.
Betere AI prestaties met Core Ultra 200V
Ten slotte zijn er de prestaties met AI. Intel spreekt consequent van het belang van AI op drie typen processor: de klassiek cpu, de videokaart (gpu) en de relatief nieuwbakken npu oftewel neural processing unit. Het soort AI-toepassing bepaalt welke van deze drie het meest geschik is, waarbij rekenintensieve taken eerder naar de videokaart gaan en achtergrondtaken naar de npu.
Intel heeft veel geïnvesteerd in samenwerkingen met sofware ontwikkelaars, wat zich lijkt uit te betalen in de geclaimde prestaties voor AI op Core Ultra 200V. Zo zou het topmodel van de nieuwe generatie - de Core Ultra 9 288V - sneller door Stable Diffusion iteraties moeten werken dan de Qualcomm X1E-78-100. Dat is niet het topmodel van de Snapdragon Elite serie, maar qua npu-specificaties doet het daar niet voor onder.
Denkelijk belangrijker is dat de Intel chip met meer typen AI-bewerkingen overweg kan. Niet alleen met zogeheten int8-berekeningen met een relatief lage precisie, maar ook met complexere fp16-berekeningen. Met het eerste type claimt het (iets) hogere prestaties dan Qualcomm in de Procyon AI Computer Vision test, maar het tweede type kunnen de Snapdragon Elite chips (en de AMD Ryzen 300 AI) blijkbaar helemaal niet aan - een eenvoudige overwinning voor Intel. In de Procyon AI Image Generation benchmark belooft Intel dubbel zo hoge prestaties als AMD. In Geekbench AI claimt het voor elk type AI berekeningen op elk type processor de hoogste prestaties.
De boodschap is dan ook helder: voor AI heeft Intel de beste kaarten, aldus het bedrijf. Dat is pijnlijk voor de concurrenten, die tot voor kort veel hogere npu-prestaties claimden.
Afsluitend
Er is veel om enthousiast over te worden bij de nieuwe Intel processors, dat stelden we ook al vast bij de bespreking van de Lunar Lake architectuur. Het is een hoogstandje op het vlak van processorontwerp, en dit 'moonshot' (zoals woordvoerders van het bedrijf eraan refereren) lijkt zich uit te betalen. De tijdens het event getoonde laptops van partners claimen ruimschoots meer dan 20 uur werktijd op een accu, in elk geval bij lichte taken. Dat is een gigantische stap vooruit, zelfs als je dat soort cijfers met een flinke korrel zou moet nemen.
Tegelijkertijd moeten we benadrukken dat het hier gaat om een kleine selectie van 9 processors voor een niche van relatief dure, dunne laptops. Het heeft er veel van weg dat de snelste Core Ultra 200V chips in elk geval niet in elk opzicht sneller zullen zijn dan de snelste Core Ultra 100-serie modellen. Die verwachting zal in elk geval een deel van de potentiële kopers wel hebben bij een nieuwe processorgeneratie.
Voor krachtiger processors zal het wachten zijn op wat Intel nog meer onder de Core Ultra Series 2 gaat uitbrengen. Dat er ook snellere modellen zullen komen, lijdt geen twijfel - maar dat die qua zuinigheid niet zullen gaan tippen aan de 200V-serie, ligt eveneens in de lijn der verwachtingen. Op zich is dat zoals het altijd al was, accuduur en prestaties zijn nu eenmaal tegenpolen. De vraag is bovenal wat er gaat doorsijpelen van de superieure AI- en gpu-prestaties naar de rest van Core Ultra 200. Om die te beantwoorden, zullen we nog enige tijd geduld moeten hebben.
Dat geldt ook voor het testen van Core Ultra 200V processors: met de aankondiging van vandaag kan je bij diverse partners van Intel laptops wel vooruit bestellen, maar het zal tot later in september duren, voor die daadwerkelijk verkrijgbaar zijn.
