Samsung Neo G9 review: in de praktijk

Voor we ingaan op de ervaringen met games, video en wat dies meer zij, staan we eerst nog even stil bij het gebruik van de Samsung Neo G9 zelf. Wanneer je het scherm aanzet zonder dat dit verbonden is met een signaal, is het even schrikken: het scherm lijkt dan zeer ongelijkmatig verlicht. Clouding ('wolkerigheid') lijkt van toepassing, een absolute doodzonde voor beeldschermen. Geen nood, want zodra er een signaal wordt aangeleverd, verdwijnt dit. Dan zien we het diepe zwart dat de va-techniek kenmerkt, die ook is gebruikt in de Odyssey Neo G9. Er is geen spoortje van clouding te zien, het scherm is diepzwart van hoek naar hoek. Ook in het donker bekeken.

Neo G9 review: menu met eigenaardigheden

Het menu van de Neo G9 zal bezitters van Samsung gaming monitoren bekend voorkomen. Bovenaan staat een reeks belangrijke kenmerken, zoals het al dan niet actief zijn van synchronisatie, en de verversingssnelheid. Met een aantal menu's kan je tal van zaken aanpassen. Bedienen van het menu gaat met het bekende pookje van Samsung. Deze mini-joystick zit dit keer in de onderrand, iets rechts van het midden. Het is even zoeken daarnaar, maar de bediening is verder intuïtief. Zoals we gewend zijn van dit merk.

Het menu zelf is wat eigenaardig. Zo kan je opvallend genoeg veel aanpassen terwijl hdr actief is. Dat is opmerkelijk, omdat de gedachte van hdr juist is dat er een eenduidige verhouding is tussen signaal en het weergegeven beeld. Aan de andere kant weten we uit de praktijk dat die weerbarstig is. Juist aanpassingen kunnen doen, kan het verschil maken tussen onbruikbaar en bruikbaar. De instelmogelijkheden zijn wel all over the place. In verschillende menu's kan je het type hdr instellen (Standard of Dynamic), en de werking van het backlight (Off, Auto, Low, High).

HDR- en FALD-eigenaardigheden van het menu

Verder valt op dat het menu mee oplicht en dimt, wanneer local dimming actief is en er elders op het scherm een helder beeld oplicht. Ook verandert het contrast van het menu wanneer je er met de muiscursor onder beweegt, terwijl het local dimming actief is. Dat oogt niet heel fraai en komt de leesbaarheid niet ten goede.

Het meest opvallende aan het menu houdt verbandt met een eigenschap van het scherm. Activeer je het menu op een donkere achtergrond, dan licht het hele scherm op. Wanneer het full array local dimming backlight actief is, voor alle duidelijkheid. Diezelfde zogenaamde 'automatische helderheid aanpassing' zien we ook bij andere gebruikscenario's. Zowel bij de desktop als 2D-toepassingen, als in games.

Aansluitingen: 240 Hz nukken en kuren

De Samsung Odyssey Neo G9 belooft een verversingsfrequentie van 240 Hz. Die snelheid behaal je echter alleen via displayport. Via hdmi 2.1 ben je beperkt tot de iets meer dan de helft, 144 Hz. Zoals beschreven werkt 120 Hz in combinatie met moderne consoles ook, maar in de praktijk heb je daar weinig aan door de 32:9-beeldverhouding. Via displayport kan je overigens alleen kiezen tussen 60 en 240 Hz

Voor 240 Hz moet je het scherm ook echt in de betreffende stand zetten. Tijdens onze test kwam het meerdere keren voor dat het scherm 'op zwart' ging, zodra we dat deden. Een volledige reboot was dan nodig om weer beeld te krijgen. Dat deed zich voor met een RTX 3090 en een RX 6600. Minder vaak naarmate de firmware versies nieuwer werden, maar het was storend genoeg om er  hier melding van te maken.

Neo G9 in de praktijk: Windows desktop

Een hdr-monitor in hdr-stand gebruiken onder Windows is eigenlijk nooit plezierig. Windows zelf is gewoon niet ontworpen voor een hoog dynamisch bereik. Met een full array local dimming backlight, wordt het er niet beter op. Dat heeft een simpele reden: de mee oplichtende lampjes zijn altijd groter dan de pixels die ze verlichten. Dat zorgt voor een aura rond de heldere pixels, ook wel een halo genoemd. 

Dat is het sterkst zichtbaar op donkere achtergronden, maar ook bijvoorbeeld storend in effen menu's en vensterranden. Fabrikanten passen trucs toe om halo'ing tegen te gaan, zo ook Samsung. Op een zwarte achtergrond is zichtbaar dat heldere schermdelen minder fel worden verlicht, waardoor er minder een gloed uitstraalt. Het nadeel is dat die heldere elementen grijzig gaan ogen. Op een donkere achtergrond in een andere kleur zijn de halo's dan weer wel zichtbaar.

Is dit erg? Wat ons betreft, niet enorm. Dit fenomeen is inherent aan een fald backlight. Zolang je in de Windows desktop zit, kan je hdr gewoon beter uitzetten en het backlight constant in plaats van dynamisch laten werken. Punt uit. Wel zijn we geen fan van de 'anti-halo' effecten op de G9 - de donkerder rand aan de binnenkant van heldere objecten is storender dan een lichtere rand eromheen.

Ook op de Windows desktop en in andere toepassingen zien we, zeker bij een donkere achtergrond, dat het voorkomt dat een object op een plek oplicht doordat het veel lichtgekleurde pixels bevat (en het backlight dat dus versterkt), en er tegelijkertijd elders in beeld ook delen van het scherm 'mee oplichten'. Dat is wat ons betreft echt ongewenst gedrag.

Samsung Neo G9 en desktop weergave: storende patronen

Dat geldt zeker ook voor de Samsung Odyssey Neo G9. Met local dimming actief zien we bij statisch beeld - waaronder wallpapers - vage, maar zichtbare horizontale lijnen. Een soort kleurverlopen, die net voldoende zichtbaar zijn om storend te zijn. Het zorgt voor een onrustig beeld. Ook met een witte achtergrond - denk: MS Word - zijn deze vage 'scan lines' (zo ogen ze een beetje, al zijn het dat natuurlijk niet) irritant zichtbaar.

Aanmerkelijk vervelender, maar gelukkig grotendeels tijdelijk, is een fenomeen dat we zagen direct na het aanzetten van het scherm. Een backlight segment is dan duidelijk helderder dan de andere. Daardoor is een zichtbaar rasterpatroon aanwezig, met verticale en horizontale lijnen. Afgaande op de onderverdeling, lijkt dat een van vier segmenten achter het paneel te zijn. Na ongeveer een half uur opwarmen verdween dat patroon vrijwel geheel. Desalniettemin is dit geen indruk die je verwacht van een 2200 euro kostende monitor, en een half uur wachten voor je een egaal beeld ziet, is wat ons betreft ook geen acceptabele oplossing. Naar verluidt zien veel kopers van de Neo G9 dit fenomeen, het lijkt inherent aan het model. Alleen de mate waarin het zichtbaar is, verschilt.

Neo G9 in de praktijk: HDR video

Bij videoweergave in hdr is het voordeel van het mini-led backlight onmiddellijk zichtbaar. Zwart is echt zwart, aanmerkelijk dieper zwart dan wanneer we het dimming backlight uitschakelen. Door de relatieve fijnmazigheid van het backlight vallen halo-effecten in de praktijk van videoweergave mee. Alleen bij relatief kleine lichtpunten op een donkere ondergrond, worden die onvermijdelijk zichtbaar. Bekijken we de welbekende oled-demo's van LG, dan behoort het beeld op de Samsung Odyssey Neo G9 tot de beste die we gezien hebben op een computermonitor. 

Kortom, voor hdr video is de Neo G9 wat ons betreft prima geschikt. Voor videobeeld met standaard dynamiek (sdr) uiteraard ook, of evenzeer. Een zaak om wel te bedenken, is dat het superbrede 32:9 formaat van het scherm zich niet heel goed leent voor fullscreen video. Zelfs cinemascope films (2,39:1) hebben een minder brede verhouding. Het resultaat: zwarte balken aan weerszijden. Weliswaar wel 'echt zwart', maar toch. Dat effect wordt alleen maar sterker, wanneer je films in het eveneens veel voorkomende 1,78:1 (16:9) formaat bekijkt.

Neo G9 in de praktijk: gaming

Laten we eerlijk zijn: je koopt een Neo G9 niet om de Windows desktop te bekijken, voor 2D applicaties en zelfs niet als thuisbioscoop. Je koopt dit scherm bovenal voor één doel en dat is gaming. En voor dat doel is de Neo G9 voor een heel groot deel ook echt een heel fijn scherm. Of je nu gaat racen in F1: 2021, een open wereld rpg speelt als Assassin's Creed: Valhalla, een first person shooter uit de Battlefield-reeks of een space sim annex strategie game als Eve Online speelt, je zit niet alleen figuurlijk, maar welhaast letterlijk in de spelwereld. De zeer sterke kromming zorgt voor een ervaring die de 'next best thing' na virtual reality is. De kleurweergave, het contrast en de helderheid maken het tot een nog meeslepender ervaring. Schrijver dezes heeft weinig met Eve Online, maar de beelden op de Neo G9 tijdens de vlucht uit een centraal gelegen ruimtestation in een met sterren bezaaid deel van het speluniversum: kippenvel. Wat ervaring betreft past de Odyssey Neo G9 uitstekend in het verwachtingspatroon dat door de voorgangers is gecreëerd.

Gamen in HDR

Dat geldt voor zowel de standaardmodus als in hdr. Voor dat laatste moeten we er wel bij vermelden, dat de latere firmware updates - vanaf pakweg 1006 - daar een enorm verschil in hebben gemaakt. Zeker in hdr-modus was er aanvankelijk heel veel aan te merken op de weergave van de Neo G9. Door een foutief afgestelde tooncurve waren donkere delen van spelwerelden ondoorgrondelijk zwart, en klopte er weinig van de kleuren. Er zijn twee afzonderlijke hdr modi op het scherm, standaard en dynamisch. De laatstgenoemde is wat ons betreft de betere op moment van schrijven, maar eerder in het testproces zorgde deze onder meer voor buitengewoon onrealistische, overmatige rode huidtonen. Dat deed de spelervaring weinig goed.

Ook op moment van schrijven is de weergave nog niet perfect. De tooncurve is beter, maar nog niet waar die moet zijn. Sommige kleuren ogen daardoor onnatuurlijk. Bovendien lijkt de aanpassing ten koste te zijn gegaan van de maximale helderheid. Samsung claimt een piekhelderheid van 2000 nits, maar in de praktijk kregen we die er niet meer uit bij de laatste firmwares. Ook bij de eerdere behaalden we overigens alleen in uitzonderlijke scenario's waardes die bij de beloofde piek in de buurt kwamen. 

Een ander punt dat ook bij gaming storend blijft, is hoe het scherm omgaat met lichtbronnen in het beeld. Net als in 2D-weergave, lichten die ook in games delen van het beeld op, die niet bij de lichtbron in de buurt zijn. Dat zorgt in het beste geval voor een onrealistisch effect (de fakkel rechts in beeld licht ook muren op waar hij niet in de buurt is), in het slechtste zorgt het voor regelrechte knippereffecten. In de ene game merk je het meer dan in de andere, maar wanneer je dit eenmaal hebt gezien, is het buitengewoon irritant.

Testresultaten Samsung Odyssey Neo G9

Dat brengt ons op de testresultaten. Die houden we hier beknopt. Voor meer detail, verwijzen we naar de review bij de collega's van TechTesters. We hebben het scherm gemeten in standaardinstelling en in de grote p3 kleurruimte. Daarnaast hebben we de uniformiteit gemeten en de helderheid in hdr-weergave. Ten slotte kunnen we iets zeggen over de snelheid van het paneel. 

Om met de standaardkleurmetingen te beginnen, die zijn overwegend goed tot zeer goed. Meer dan voldoende voor een gaming scherm, maar eigenlijk niet toereikend voor foto- en videobewerking. De dekking van de p3-kleurruimte is met iets meer dan 90% eigenlijk lager dan we zouden verwachten. Met name in rood zien we een iets hoger dan wenselijke afwijking. Veel naam mag het niet hebben. De uniformiteit is op basis van onze testdata eveneens zeer goed. Daarbij moeten we wel aanvullen dat de standaardmeting op 15 vlakken eigenlijk niet toereikend is voor dit scherm. Rond de randen is met het blote oog enige afname van de helderheid zichtbaar bij weergave van een wit vlak. In de meeste gevallen zal je dat niet merken, hooguit bij tekstverwerking en/of internet browsing, als er je erop let. 

De piekhelderheid in hdr is lager dan we zouden verwachten. Daar komt bij, dat de gemeten helderheid niet overeenkomt met wat die zou moeten zijn. Afhankelijk van het gemeten oppervlak (1, 4, 9, 25, 50 of 100 procent van het beeld) is die ofwel te laag, ofwel te hoog. Zoals gezegd meten we met de laatste firmware in geen enkele combinatie een helderheid die de 2000 benadert. Sterker, de 1000 wordt amper behaald.

De snelheid ten slotte is alleszins redelijk, we meten een end-to-end input lag van rond de 12 milliseconden.

Conclusie: waarom is mini-led zo moeilijk?

Zouden we alleen naar de testresultaten kijken, dan zou de Samsung Odyssey Neo G9 vermoedelijk hogere ogen gooien. De kleurweergave is van hoog niveau, helderheid en contrast zijn dik in orde, het scherm is lekker snel. En zelfs als de 2000 nits meer door marketing dan door techniek lijkt te zijn ingegeven, de piekhelderheid van het scherm is voldoende om aan de beloofde vesa hdr1000-norm te voldoen.

Uiteindelijk draait de ervaring met een monitor echter om meer dan testresultaten. Een monitor koop je om te gebruiken, een gaming monitor als de Neo G9 om mee te gamen. Specifiek in dit geval, te gamen in hdr. Het is juist daar, bij de ervaring van gamen in hdr, dat de Neo G9 teleurstelt. De soms incorrect mee oplichtende schermdelen, het de eerste 30 minuten zichtbare patroon van het backlight, de horizontale banding, de vreemde aanpassingen aan de helderheid bij oplichtende objecten: het zijn allemaal storend zichtbare zaken. Het zal de een wat meer dan de ander irriteren, maar bij een beeldscherm van 2200 euro is dit meer dan wij acceptabel vinden. Ook als we bedenken dat mini-led als techniek nog in de kinderschoenen staat, ook als we vermelden dat veel concurrenten het er niet beter vanaf brengen. Of heel veel duurder zijn. 

To fald or not to fald: Neo G9 of G9?

Daar komt bij, dat de geconstateerde zaken ook impact hebben op andere toepassingen. Daardoor is het lastig de Neo G9 aan te bevelen voor iets als video- of fotobewerking. Creators, een doelgroep die veel met gamers overlapt, kunnen het scherm echt beter links laten liggen. 

Veel van de issues zijn op te lossen door het fald backlight te deactiveren. Maar daarvoor kies je juist dit scherm. De realiteit is dat je voor 800 à 1000 euro mindereen Odyssey G9 koopt. Die heeft alle goede eigenschappen van de Neo G9, en mist de slechte. Natuurlijk, die mist ook de imposante dynamiek van het 2048 leds tellende fald backlight - maar het is juist dat onderdeel dat voor vrijwel alle storende kenmerken lijkt te zorgen. Zeker als je het scherm ook voor andere zaken dan gaming wilt gebruiken, is de 'gewone' G9 eerder een aanrader dan de Neo G9. 

Naschrift: waarom is mini-led zo moeilijk? 

Veel van de issues die we zagen met de Samsung Odyssey Neo G9, zagen we ook bij andere monitoren met miniled backlights. Dat is niet vreemd: in de professionele sector is het op elkaar afstellen van led-segmenten een vak apart. Voor een vlekkeloze werking (lees: geen zichtbare kleur- of helderheidsverschillen) moeten alle leds dezelfde helderheid en kleurtemperatuur hebben. Daarnaast moeten ze even snel opwarmen. Om die reden moeten de gebruikte leds bij voorkeur uit dezelfde productie batches komen. Een nog beter alternatief is ze handmatig bij elkaar zoeken. Dat drijft de prijs van een scherm op basis van deze techniek natuurlijk enorm op.

Nu de overstap naar consumentenproducten wordt gemaakt, zullen fabrikanten zoeken naar andere methoden om backlight leds te selecteren. Het is onvermijdelijk dat de lat niet zo hoog kan liggen als in de professionele markt, waar kostprijs niet de eerste of enige overweging is bij aanschaf. Een compromis is dus nodig om dit type monitoren bereikbaar en betaalbaar te maken voor gewone stervelingen. Die compromissen zijn echter ook de vermoedelijke reden waarom we bij miniled monitoren op dit moment nogal wat kinderziektes zien. Naarmate productietechnieken volwassener worden en de kwaliteit toeneemt, zullen die minder zichtbaar zijn.

Mini-led (en microled) heeft de toekomst. In die zin is de Neo G9 van Samsung een blik op die toekomst: een indicatie van de kant die we uitgaan met beeldschermen. Maar, we zijn er nog niet. Tot dat moment moet je jezelf er rekenschap van geven, dat miniled monitoren naast duidelijke pluspunten, ook duidelijke scherpe kantjes hebben.

Samsung Odyssey Neo G9
Beeldscherm	32:9, 49-inch (124,5 cm) Vertical Alignment (VA) 1000R curved 5120x1440 pixels
Helderheid	Typisch: 420 nits Piek: 2000 nits
Contrast	1.000.000:1 (statisch)
Responstijd	1 ms GtG
Verversingsfrequentie	240 Hz (via DP)
Variabele refresh	HDMI 2.1 VRR G-sync compatible FreeSync Premium Pro
Kleurbereik	125% sRGB 95% DCI-P3 92% AdobeRGB 88% NTSC
Aansluitingen	1x DisplayPort 1.4 2x HDMI 2.1 2x 5 Gbit USB
Bijzonderheden	Auto Source Switch+ Eye Saver Mode Flicker Free Picture-in-Picture & Picture-by-Picture Low Input Lag Mode Super Arena Gaming UX
Ergonomie	Hoogte verstelbare voet, kantelen, zwenken
Afmetingen & Gewicht	Met voet: 115 x 53,7 x 41,8 cm, 14,5  kilo Zonder voet: 115 x 36,4 x 28,7 cm, 11,9 kilo
Adviesprijs	€ 2199