Sonos Era 300 met Arc soundbar review: draadloos alternatief voor discreet surroundsysteem

Vroeger was het bij Sonos heel eenvoudig. Je had een kleine speaker (de Play:1, Sonos One en ten slotte de Era 100), een middelgrote speaker (de Play:3) en een grote weergever (de Play:5, later Sonos Five). Small, medium, large, min of meer overeenkomend met de grootte van de kamers waarin ze best passen. De Sonos Era 300 is een buitenbeentje in dat rijtje. Deze speaker is echt iets anders, en niet alleen doordat je hem kunt combineren met een Sonos Arc of Beam soundbar in een thuisbioscoop opstelling.

Sonos Era 300: unieke speaker

De outsider-status van de Sonos Era 300 komt niet alleen voort uit het relatief kleine prijsverschil met de grootste speaker van het merk, de Sonos Five. Waar die 549 euro kost, moet de Era 300 een bedrag van 499 euro opbrengen. Ook is deze nieuwste luidspreker van het merk een geheel andere propositie is. Het is geen vervanger voor de Five, noch voor de oude Play:3. De Era 300 is iets nieuws, en niet alleen voor Sonos. Deze speaker is namelijk ontworpen om ‘ruimtelijke audio’ – en dan spreken we vooral over Dolby Atmos-muziek – weer te geven.

Dat is vooralsnog uniek. Er zijn wel speakers die inzetten op 360°-weergave, onder meer van Bose en Samsung. Dat is niet hetzelfde als een Dolby Atmos Music-mix zoals het hoort afspelen. Dat is wat de Era 300 doet, dankzij zes drivers die intern verspreid zijn. Zo is er een bovenliggende tweeter in een diepe hoorn geplaatst, wat zorgt dat een deel van de muziek boven de speaker zweeft.

De Sonos Era 300 heeft dan ook geen traditionele rechthoekige vorm. De ontwerpers kwamen uit bij iets ovaals met een zandloperprofiel. De vlakke touchknoppen van de Sonos Five en co zijn vervangen door een geul waarin je veegt om het volume aan te passen. Dat idee blijkt in de praktijk goed te werken.

Focus op muziek én film

Als je dan toch een Atmos-compatibele speaker uitbrengt, is het logisch die ook te laten bijdragen aan een betere surroundervaring bij het tv-kijken. Een van de kritieken op de Sonos Arc-soundbar met een paar  'standaard' Sonos-speakers voor de achterkanalen is immers dat je nooit meer dan een 5.1.2-opstelling kon vormen. Achteraan was er geen Dolby Atmos-geluid.

Dat kan wél met de Era 300 en dat is dan ook waar we in deze review op inzoomen. De aanleiding was een overtuigende surrounddemo op de perspresentatie van Sonos zelf. Daarna wilden we toch graag die Sonos Arc met twee Era 300’s in onze eigen woonkamer aan de tand voelen. In die configuratie komt uit een Era 300-speaker immers 1.x.1: een surroundkanaal en een hoogtekanaal. Aangezien de Arc 5.1.2 biedt, krijg je zo 5.1.4-surround. De uiterst links en rechtse speakers in de soundbar staan namelijk hun functie af.

Echt Atmos-geluid dus, maar wel voor een prijs. Een Sonos Arc kost 999 euro, een enkele Sonos Era 300 499 euro. Voor een paar stands mag je 299 euro afrekenen. Zo kom je uit op net geen 2300 euro. Doe je daar nog een Sonos Sub bij, dan komt de 3000 euro in zicht. Dat bedrag ligt hoger dan dat van rivaliserende soundbars die compleet met draadloze speakers worden geleverd. Voor een JBL Bar 1300 betaal je bijvoorbeeld rond de 1250 euro; voor een Samsung HW-Q990C net iets meer.

Als je je afvraagt hoe de Era 300 presteert als standalone muziekweergever of in een stereopaaropstelling, dan verwijzen we je graag naar een review op hifi.nl.

Atmos is niet enkel actie

Dolby Atmos staat voor velen synoniem voor grote geluidseffecten in actiefilms. Toch is het wat genuanceerder dan dat, want de echte kracht van Dolby Atmos (en DTS:X) zit in het creëren van een 3D-geluidsbubbel los van de speakers, die natuurlijker klinkt. Dat is ook waarom het formaat interessant is voor muziek. 

Dat is ook precies waar de Era 300 op inhaakt: de hype rond muziek uitgebracht in een 3D-surroundformaat, iets dat steeds vaker gebeurt. Onder meer Apple Music is uitgegroeid tot een voorname bron van Atmos-muziek; vaak vind je bij de dienst hetzelfde album zowel in stereo als in wat Apple Ruimtelijke Audio noemt. Het aanbod is inmiddels heel breed, van klassiek tot pop.

Er zijn ook veel Atmos-remasters van oudere werken. Soms valt het resultaat daarvan tegen, maar als de remastering met de nodige subtiliteit gebeurt, kan dit ook indrukwekkend zijn. Wel zijn het vooral nieuwe werken die van meet af aan gemastered worden voor Atmos, die echt geslaagd zijn. Het is daarbij vooral uitkijken naar releases die de Atmos-kanalen gebruiken om de geluidsbeeld natuurlijk groter te maken. Bij klassieke muziek en live-registraties kan dat zelfs voor veel realisme zorgen. Muziek met geluidjes die extreem bewegen en die constant de surroundkanalen zwaar belasten lijkt misschien eerst cool, maar het vermoeit heel snel.

Naast Apple zijn er nog enkele diensten die het groeiende Atmos-aanbod ontsluiten. Tidal bijvoorbeeld, een dienst die veel eerder dan Apple begon met tracks in surround. Amazon Music is een andere voorvechter van het formaat. Bij ons is de muziekdienst van de webwinkel niet zo populair, maar onder meer in de V.S. heeft het wel wat abonnees.

Gebruiksvriendelijkheid op eerste plaats

Wat de opkomst van muziek in een ruimtelijk audioformaat zeker gehinderd heeft, is de moeilijkheid om het af te spelen. Het Dolby Atmos-formaat kun je namelijk niet zomaar streamen, ook niet over AirPlay. Dat maakte het moeilijk om Atmos-muziek bij een soundbar aan te leveren. Praktisch gezien was de enige opties een Apple TV 4K aansluiten en vanaf daar muziek afspelen. Sonos kan voorlopig als enige derde partij de ruimtelijke audio-nummers van Apple Music afspelen via zijn eigen app. Dat is een grote troef voor het audiomerk.

Zo komen we bij een sterk punt van Sonos dat voor elk product geldt, niet enkel de Era 300: de Sonos-app. Het bedrijf heeft altijd goed begrepen dat de sleutel tot succes een goede gebruiksvriendelijkheid en een brede ondersteuning voor muziekdiensten is. Op die twee vlakken scoort Sonos dan ook. Instellen doe je via de app, beschikbaar voor iOS en Android. Het in gebruik nemen van een Era 300 is simpel als je voor het eerst een Sonos-product in huis haalt en zeer eenvoudig als je al een Sonos-systeem bezit. Het toevoegen van streamingdiensten aan de app doe je ook heel snel. 

Enkel als je het Sonos-systeem naar muziekbestanden op een netwerkopslag (nas) wil wijzen, moet je heel ouderwets netwerkpaden intikken. De ondersteuning voor muziek bestandsformaten is trouwens relatief goed, tenzij je materiaal in hogere resoluties (boven 48 kHz/24-bit) of exotische formaten (zoals DSD) wil afspelen.

Surroundspeakers aansluiten

Als je twee Era 300's wil verbinden met een Sonos Arc (of een ander soundbar), moet je eerst de soundbar configureren. Daarna moet je de twee Era's koppelen met je systeem. Ten slotte kun je bij de eigenschappen van de soundbar 'Surroundspeakers' toevoegen. Een van de twee speakers die je dan aanwijst - het moeten identieke modellen zijn - maakt dan lawaai. In de app geef je aan welke van de twee luidruchtig is, om zo het linker- en rechterkanaal te bepalen. Een minuutje later ben je rond.

Qua fine-tuning geeft Sonos je niet al te veel mogelijkheden. Dat past in de gebruiksvriendelijke filosofie, maar aan de andere kant gaat het potentieel wel om een surroundsysteem van 2000 tot 3000 euro. Dan mag je wat expertinstellingen verwachten. Desnoods verstopt zodat een gewone gebruiker niets fout kan doen.

Een keuze die er wel is, is muziek (dus niet de audio van de tv) 'sfeervol' of 'volledig' af te spelen. Dat laatste is geen aanrader. En helemaal niet als je muziek in Dolby Atmos-formaat wil beluisteren. Als je dat wenst, vergeet dan niet de Spatial Music-optie in te schakelen. Per surroundspeaker geef je ook aan of het toestel meer of minder dan drie meter van je sofa geparkeerd is. 

Een enkele aansluiting

Conceptueel heeft Sonos met de Arc wel bepaalde keuzes gemaakt. Wellicht de belangrijkste is dat de soundbar in z’n rol als tv-audio-oplossing het heel minimalistisch aanpakt. Er is slechts één hdmi-poort, die je gebruikt om de Arc met de tv te verbinden. Je kunt dus niet een Apple TV of een PS5 rechtstreeks aan de soundbar hangen. Dat kan wel bij heel wat rivalen uit het topsegment, omdat die over extra hdmi-poorten beschikken.

Een gevolg is dat de Sonos Arc enkel optimaal speelt in combinatie met een nieuwere tv, die beschikt over een zogenaamde hdmi earc-aansluiting. Het gaan dan om een tv-toestel vanaf circa 2020. Enkel dan kan er Dolby Atmos-geluid worden aangeleverd aan de soundbar. Zo’n Atmos-soundtrack kan afkomstig zijn van een app op de tv (zoals Netflix of Disney+) of van een toestel dat rechtstreeks aan de televisie verbonden is.

Wij testen met een gloednieuwe LG OLED65C3, dus dat is geen probleem. Het tv-toestel is zelfs zo geavanceerd dat het bij het aansluiten van een Xbox Series X zelf aanbiedt om de audiomodus naar Passthrough te veranderen. Dat is nodig om te zorgen dat de audio van de console onveranderd naar de Arc wordt gestuurd.

Ook handig bij deze tv is dat er bij het afspelen van content via de ingebakken mediaspeler een popup verschijnt. Die informeert ons dat er wel degelijk Atmos-geluid wordt aangeleverd. Ten slotte kun je in de Sonos-app een Dolby Atmos-logo zien verschijnen als er in die kwaliteit audio wordt aangeleverd. Dat is wel belangrijk, omdat de Sonos Arc niet aan upmixing doet; enkel Atmos-geluid wordt via alle speakers gespeeld. Je merkt het dan ook echt als je iets in stereo of 5.1 afspeelt. 

Een heel andere surroundervaring

De Arc-soundbar kennen we goed van eerdere tests, zowel als alleenstaande oplossing als gecombineerd met twee Sonos One-speakers links en rechts van de speaker. Al bij de Amaze-demo van Dolby merken we dat de Arc met twee Era 300’s op een heel ander niveau presteert. Er zit veel meer detail achteraan rond ons, dat bovendien ook op een grotere schaal wordt gepresenteerd. Hetzelfde horen we bij de Horizon-demo, waar de ruimteschepen overtuigend links en rechts het scherm invliegen. Ook de vogels vliegen overtuigend in de kamer rond.

Trueplay inschakelen was in onze woonkamer trouwens wel een must: het verschil was bij deze opstelling toch wel groot. Ter herinnering: Trueplay is de functie waarmee een Sonos speaker de weergave aanpast aan de omgeving. Helaas werkt Trueplay voor een surround-opstelling alleen nog in iOS. Hopelijk volgt support voor Android spoedig, al duurde het ook geruime tijd voor Trueplay er überhaupt was voor dat besturingssysteem.

Bij de Audiosphere-demo heb je een balletje dat rond een cirkel beweegt. Ook hierbij is er een heel ruimtelijke indruk (wat de hoge tonen in deze demo overbenadrukken), maar de geluidseffecten in de hoogte lijken wel heel snel de transitie naar achteren te maken. Anders gezegd: de Era 300’s komen wel heel dominant over.

Dat doet ons wel even nadenken over de opstelling die we gebouwd hebben. De Era 300’s op hun stands hadden we eerst lichtjes ingedraaid richting scherm, direct naast de sofa. Dat is eigenlijk niet ideaal. Dus draaien we ze meer naar ons toe en bewegen we de sofa vooruit. Zo komen de Era 300’s wat meer achter ons te staan. Het resultaat is dat we ons meer in het midden van een goed gedefinieerde geluidsbubbel bevinden. Maar goed, Dolby-demo’s presenteren altijd een heel extreme mix.

Sterk presterende surroundspeakers

Met ‘Dune’, een film met een uitmuntend en heel idiosyncratisch sound design, krijgen we een realistischer kijk op de Atmos-prestaties. Wat zeker opvalt, is dat er uit de Era 300’s een full-range geluid komt. De rear-speakers van rivaliserende topmodellen kunnen vaak maar een deel van het frequentiegebied weergeven. Bijvoorbeeld omdat ze te klein zijn om woofers voor lage tonen te bevatten. Dat is bij de Sonos Era 300 duidelijk anders, waardoor die meteen een voller karakter geeft aan het geluidsbeeld. We missen hierdoor niet meteen een subwoofer, al is een Sub wel een must als je streeft naar een heuse bioscoopervaring.

De scene in de mistige Noorse bossen in ‘No Time To Die’ halen we graag boven omdat deze echt klinkt als een buitenscène. De kans is groot dat wat je hoort, later is toegevoegd, maar de pistoolschoten die weergalmen en de motorfietsen in de verte komen heel authentiek over. Bij de Arc blijft die authenticiteit overeind, al vinden we het vooraan in de kamer niet zo groots overkomen als bij de JBL Bar 1300 of de Samsung HW-Q990C. De surroundbubbel mag dan iets compacter zijn, het is wel homogener – even sterk voor als achteraan. Het gebrek aan evenwicht dat je hebt bij kleinere Sonos-speakers als rear, is helemaal weg bij gebruik van de Era 300. Zo komt de Arc met de Era 300’s veel dichter bij een opstelling met discrete surroundspeakers.

Om het opnieuw over de no-nonsense aanpak van Sonos te hebben: in de Sonos-app zijn er geen instellingen waarmee je eventueel een soundbar beter zou kunnen afstemmen op de ruimte. Denk dan bijvoorbeeld aan een volume- of hoogte-instelling voor de hoogtespeakers in de Arc. Bij andere Atmos-soundbars kun je zo bijvoorbeeld de prestaties afstemmen op – bijvoorbeeld – een hoger plafond. Aan de andere kant is de complexiteit beperkt. Dat vinden velen vast ook fijn. Wie wat meer thuis is in de materie, krijgt wel het gevoel dat er méér uit de opstelling te halen is - maar daarvoor ontbreken de instelmogelijkheden.

Hoe zit het met DTS:X op de Sonos Arc en Sonos Era 300 combinatie?

Hoe zit het inmiddels met DTS-audio? Toen de Arc gelanceerd werd, kon je met je oude dvd’s en Blu-ray’s en met de zeldzame Ultra HD Blu-rays met DTS:X weinig aanvangen. Sonos zette volledig in op Dolby Atmos, daarbij wellicht vermoedend dat de meeste mensen toch hun filmhonger bij streamingdiensten zouden stillen. Die kiezen allemaal voor Atmos. In de praktijk was er toch het nodige protest over die eenzijdige benadering, waarna Sonos alsnog DTS-ondersteuning toevoegde. Concreet gaat het echter enkel om een basale 5.1-modus.

Wanneer we ‘Jurassic World’ met z’n DTS:X-soundtrack afspelen, komt er wel geluid uit de Arc en Era 300’s. Dat is echter inderdaad teruggebracht naar 5.1, wat toch merkbaar een minder driedimensionale ervaring oplevert. Beter dan stilte en bij een oudere film wellicht voldoende, maar het is wel spijtig dat een nieuwe kaskraker met DTS:X-soundtrack niet tot zijn rechtg kan komen. Ook al zijn daar, eerlijk gezegd, niet veel van.

Sterke immersie

Ondanks de kritische kanttekeningen valt de Arc met de Era 300’s wel degelijk in de top van soundbars met ruimtelijke audio. Dat is dan ook echt te danken aan de nieuwe Era 300, die zijn belofte waarmaakt als breed uitstralende speaker. Deze kan bovendien ook heel subtiele geluidseffecten in de ruimte neerzetten, net als sfeervolle muziek. Perfect voor de rijke soundtrack van ‘Last of Us’, waarvan we een aantal afleveringen bekeken met het Sonos-systeem.

Het immersiegevoel (onder meer met de dreigende muziek) is heel sterk en geluidseffecten zijn grofweg juist gelocaliseerd. Goed genoeg dat je tijdens het bekijken zelden het gevoel besluipt dat iets niet klopt. Dat is qua 'suspension of your disbelief', wat toch het einddoel is, wel het belangrijkste.

Conclusie

De Sonos Era 300 als muziekweergever mag zeker revolutionair worden genomen, met een kleine 'r'. De doelgroep is namelijk een niche: muziekliefhebbers die vallen voor liedjes, afgewerkt in Dolby Atmos. Hun enige opties tot nu waren soundbars (die muzikaal zelden echt sterk zijn), of een uitgebreide surroundopstelling. Dan levert de Era 300 toch veel voor een relatief klein bedrag. De ruimtelijke audio-insteek doet trouwens ook stereomuziek grootser klinken.

Over de prestaties van twee Era 300’s in combinatie met een Arc-soundbar kunnen we enkel lovend zijn. Er zijn maar weinig soundbars die zoiets kunnen aanbieden. Het klinkt bovendien aanzienlijk beter dan de combinatie van een Arc met Era 100's of Sonos One-speakers. Een Sub (of zelfs twee) maakt het wel echt af.

Het totale kostenplaatje van dit systeem is wel pittig, ook omdat Sonos niet echt korting geeft als je alles in één keer koopt. De kostprijs komt zelfs dicht in de buurt van die van een discrete surroundopstelling. Zoiets is weliswaar complexer om te installeren en te gebruiken, maar geeft wel overtuigendere surround weer. Uiteraard afhankelijk van de gekozen luidsprekers en receiver, en de aanwezige kennis. In dat segment is het heel makkelijk om boven de 5000 euro uit te komen.

Kortom, als je geen gedoe wil en bereid bent om de prijs daarvoor te betalen, is de combinatie van een Sonos Arc en twee Era 300's (en eventueel een Sub) een zeer mooi, gebruiksvriendelijk alternatief voor een klassieke surroundopstelling met afzonderlijke luidsprekers.

Sonos Era 300 i.c.m. Sonos Arc