Vanaf vandaag vrije modemkeuze, ook bij je kabelinternet - wat betekent dat?

Vrije modemkeuze houdt in, dat je voor internettoegang niet per se het kastje hoeft te gebruiken dat je provider levert. Vanaf vandaag is dat officieel zo, maar feitelijk hadden veel mensen in Nederland al vrije modemkeuze. Klanten van KPN al sinds maart 2020. Zoals we eerder al schreven, zijn er al sinds 2008 Europese richtlijnen die providers instrueren hun klanten een keuze te geven, met welk apparaat ze het internet op gaan. Zoals wel vaker, liep Nederland niet bepaald voorop bij het verwerken van die richtlijnen in nationale wetgeving. Daar staan we verderop nog even bij stil, maar eerst: waar gaat vrije modemkeuze eigenlijk over?

Het belang van vrije modemkeuze: mogelijkheden, maar vooral: WiFi!

Waarom is vrije modemkeuze überhaupt belangrijk? Zolang je maar internet hebt, toch? Die reactie is begrijpelijk. In de tijd dat maar één apparaat in huis (doorgaans een pc) gebruik maakte van internet, maakte het weinig uit van wie het kastje bij de aansluiting was.

Dit werd belangrijker, toen mensen meer apparaten wilden aansluiten. Zoals meer pc's, of spelcomputers. Daarvoor moest het kastje de toegang tot het internet gaan verdelen en regelen. In jargon: het kreeg naast een modem een router ingebouwd. Sindsdien hebben we het over een modemrouter, of een gateway. Een router is feitelijk een kleine computer. Die kan veel meer dan een modem. Dingen die veel mensen niet nodig hebben, maar heel belangrijk zijn voor wie méér wil doen met een internetaansluiting. Bijvoorbeeld, toegang hebben 'van buiten' op de eigen computer(s). Zodat je ook als je niet thuis bent, je bestanden kunt raadplegen. Daarvoor moet je dingen in de router kunnen instellen. Als dat niet kan met de modemrouter van de internetprovider, heb je een probleem.

De beperkingen van vastzitten aan wat de provider levert werden meer voelbaar, naarmate we meer wifi gingen gebruiken. Inmiddels hebben allerlei, vaak tientallen apparaten in huis een draadloze netwerkverbinding nodig. Dat stelt hoge eisen aan het access point, oftewel het draadloze toegangspunt. En ook dat was onderdeel geworden van het kastje van de provider.

Het probleem is, dat de mogelijkheden van dat kastje vrij bescheiden zijn, vergeleken met wat je in de winkel kunt kopen. Zo is het providermodem vaak niet voldoende voor goede, snelle wifi overal in huis. Iets wat wel iedereen wil hebben. Het is dus logisch dat de vraag toeneemt naar de mogelijkheid om eigen, krachtiger apparatuur te gebruiken voor het thuisnetwerk.

Het belang van de provider: controle en dienstverlening

In Nederland hebben de aanbieders van internettoegang, de providers, zich lang tegen deze wens verzet. Controle over het kastje waarmee de internetverbinding tot stand komt, heeft in hun ogen te belangrijke voordelen. Zoals: ze hoeven niet tientallen verschillende producten te ondersteunen met instellingen. Belangrijker, als een klant een probleem heeft, kunnen ze op afstand meekijken en snel helpen. Dat is voordeliger, en levert meer tevreden klanten op.

Er is dan ook veel voor te zeggen, om niet meteen een ander modem te installeren. Werkt je netwerk nu naar tevredenheid, dan is er weinig reden geld uit te geven en met toch de nodige technische handelingen aan de slag te gaan. Providers wijzen erop, dat de modems die ze tegenwoordig leveren, zeer veel mogelijkheden bieden - waaronder zelfs multiroom wifi. 

Dat is waar, alleen: lang niet iedereen heeft zo'n kastje van de laatste generatie. Ook al heb je dat wel, apparatuur van derden (zoals AVM, Netgear of TP-Link) biedt vaak nog veel meer mogelijkheden. Zoals gedetailleerd inzicht in het netwerkverkeer, of de mogelijkheid bepaalde typen verkeer voorrang te geven boven andere. Zodat je Netflix video altijd soepel doorloopt, ook wanneer de pc's in huis een dikke Windows update downloaden. Ook ondersteunen de kastjes van de providers nooit de allerlaatste, allersnelste standaarden, zoals WiFi 6E. Last but not least, een thuisnetwerk kan uitgroeien tot een heus ecosysteem bij bepaalde fabrikanten. Dat gaat verder dan alleen wifi - ook smart home toepassingen en telefonie kunnen er deel van uitmaken. Wil je daarvan gebruik maken, dan ligt een modem van dezelfde leverancier voor de hand.

De lange weg tot vrije modemkeuze

De EU schreef al in 2008 in een richtlijn dat lidstaten vrije modemkeuze moesten invoeren, in 2015 was er een nieuwe verordening van gelijke strekking. Eind 2016 publiceerde het ministerie van Economische Zaken en Klimaat een Besluit Eindapparaten, waarin het aankondigde deze ook in Nederland te gaan implementeren. Bijna een jaar later, eind 2017, werd een beleidsregel netwerkaansluitpunt voorgelegd ter consultatie: belanghebbenden mochten erop reageren.

Weer een paar maanden later, in februari 2018, wilde dit ministerie toch eerst een onderzoek naar eventuele technische problemen bij invoering. De reden laat zich raden: de providers voerden deze aan als reden om te protesteren tegen het voorgenomen Besluit. Dit onderzoek voerde onderzoeksbureau Stratix uit tussen maart en juni 2018. Conclusie: geen technische belemmeringen. Het rapport is hier te downloaden. Tussen juli en oktober 2018 voerde Stratix nog een 'hoor en wederhoor' onderzoek uit. Dat resulteerde in dit rapport uit februari 2019.

Daarmee was er feitelijk geen beletsel voor het in wet vastleggen van de vrije modemkeuze. Echter, verantwoordelijk staatssecretaris Mona Keijzer besloot een andere weg te volgen, en de uitvoering neer te leggen bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Dat deed ze met deze kamerbrief van maart 2019. De ACM moest vervolgens bepalen wat nu het 'aansluitpunt' is waarop de 'eindapparaten' worden aangesloten. Kort door de bocht: is het het kastje, of toch de (kabel uit de) muur? 

In juli 2020 kwam de ACM met een concept beleidsregel, die stelde: 'consumenten mogen eigen modem kiezen'. Daar mochten belanghebbenden eerst weer op reageren, tot begin september dat jaar. In het Jaarverslag netneutraliteit 2020-2021, van juli 2021, meldde de ACM 'in de zomer van 2021' een definitieve beleidsregel bekend te zullen maken.

Geschillencommissie 

Ondertussen hadden diverse providerklanten zich al tot de Geschillencommissie Telecommunicatiediensten gewend. In 2018 wees deze de eis om een eigen modem te gebruiken nog af, verwijzend naar de afwezigheid van beleidsregels over dit onderwerp. Vrijwel exact drie jaar, in maart 2021, wees het een vergelijkbare eis echter toe, verwijzend naar de inmiddels gepubliceerde concept beleidsregel van de ACM.

Op 27 juli van dit jaar volgde dan eindelijk de definitieve beleidsregel van de ACM - met de toevoeging dat de consument eerst nog even zes maanden moest wachten. Die tijd hadden de providers namelijk nodig om 'processen in te richten' en de 'informatievoorziening op orde te brengen'. Hierbij behorende publiceerde het een Beleidsregel handhaving Besluit eindapparaten. Daarin gaat de ACM nog eens uitvoerig op de protesten van providers in.

Al bij al heeft het dus een kleine 14 jaar geduurd, voordat vrije modemkeuze voor iedereen in Nederland een feit was. 

VodafoneZiggo als last man standing

Bij de providers ontstond vanaf 2020 een opmerkelijke situatie. KPN, goed voor pakweg 40-45% van de breedbandinternetaansluitingen in Nederland, ging toen overstag en stond vrije modemkeuze toe. Vanaf dat moment konden klanten van het bedrijf ook andere dsl-modems gebruiken dan de eigen Experia boxen van KPN. Het ging zelf ook een alternatief, luxer modem van AVM leveren. Daarmee had effectief bijna de helft van Nederland vrije modemkeuze. De andere helft, die internet via de kabel heeft, niet. Daar is VodafoneZiggo namelijk heer en meester, met een marktaandeel van 45-50% van de breedbandaansluitingen.

Internet via de kabel werkt net even anders dan via dsl. De technische details besparen we je, maar kabelinternet is een 'gedeelde' aansluiting. Daardoor kan een gebruiker in theorie invloed hebben op de verbinding van andere kabelklanten in dezelfde straat. Dit was naar verluidt voor VodafoneZiggo een belangrijke reden om te volharden in het verzet tegen vrije modemkeuze. Ook al was dit in Duitsland al jarenlang zonder problemen beschikbaar, ook voor kabelinternet.

De 'gedeelde aansluiting' eigenschap, betekent ook dat voor kabelinternet een modem gekoppeld moet zijn aan een bepaalde klant. Dat gaat doorgaans met een mac-adres, de unieke identificatie van een netwerkaansluiting. In dit geval, de netwerkkaart in het modem. VodafoneZiggo moest dus iets regelen, zodat klanten een mac-adres konden doorgeven, en dat dit correct geregistreerd kon worden.

Vrije modemkeuze, het is er - wat nu?

Dat is nu dus zover. Je kunt een ander modem aansluiten als klant van VodafoneZiggo, net zoals dat bij KPN al kon. Ook de andere paar onafhankelijke providers die Nederland nog telt - T-Mobile, Delta, nog een paar nog kleinere partijen - moeten deze mogelijkheid bieden. De grootste verandering betreft natuurlijk de klantengroep van VodafoneZiggo.

Wat vaak al kon, was de modemrouter in bridge-modus zetten. Daarmee wordt de routerfunctie feitelijk uitgeschakeld, en kan je een eigen router (met draadloos toegangspunt) aansluiten. Nadeel is dat je dan wel twee kastjes hebt staan, in plaats van een. Vanaf vandaag hoeft dat dus niet meer.

Voor je naar de winkel rent: hou er rekening mee, dat daar niet opeens heel veel keuze is. De meeste leveranciers van netwerkproducten bieden geen modemrouters (meer) aan. Of ze zitten niet in het assortiment, of ze zijn (nog) niet in Nederland te koop. AVM, bekend van de Fritz!Box, is vermoedelijk bij wie je uitkomt. Dat heeft momenteel de Fritz!Box 6660 kabelmodemrouter, die ook in de winkel te koop zal zijn. Hij krijgt een adviesprijs van 249 euro. Een nog luxer model zit eraan te komen onder de naam Fritz!Box 6690. Die zal nog wel wat duurder uitvallen, maar de exacte prijs wordt pas later dit jaar bekend.

Hoe gaat de vrije modemkeuze in zijn werk bij VodafoneZiggo?

We hebben een aantal vragen aan VodafoneZiggo neergelegd over wat er voor klanten van dit bedrijf gaat veranderen. Die vind je op de volgende pagina van dit artikel. Hier houden we het bij een samenvatting en analyse.

Het simpele verhaal is, dat je vanaf vandaag een ander modem kunt gebruiken bij VodafoneZiggo. Daarvoor moet je wel contact opnemen met de klantenservice. Via die weg moet je namelijk het mac-adres van je nieuwe modem doorgeven. Dat is nodig om te verifiëren dat je klant bent en dus toegang tot het netwerk moet krijgen. Dit kan telefonisch of via de chat op de website van het bedrijf.

Wanneer dat gebeurd is, krijgt je modem via het netwerk een configuratiebestand (bootfile) met de juiste instellingen. Daarmee wordt het modem op het netwerk geactiveerd. Dat doet VodafoneZiggo 'binnen een werkdag na aanmelding'. 

Vereisten - gebruikers van een vaste telefoonlijn, opgelet

Modems moeten voldoen aan de docsis 3.1 standaard. Daarnaast zijn er aanvullende, voor 'Ziggo specifieke elementen', die betrekking hebben op telefonie. Beide specificeert VodafoneZiggo op de nieuwe pagina met informatie over gebruik van een eigen modem. Met name de vereisten voor telefonie bevatten een opmerkelijke toelichting van Ziggo elders op de pagina: "Op dit moment zijn er nog geen modems bij ons bekend die onze Ziggo telefoniedienst ondersteunen."

Wie dus nog een vaste lijn heeft (lezers uit de 20e eeuw, welkom), kan die dus - zo lijkt het - niet gebruiken bij installatie van een eigen modem. Dat zou nogal een domper zijn voor wie zich net verheugde op een Fritz!Box met ingebouwde dect telefooncentrale, om maar iets te noemen. We hebben hierover een vraag bij AVM neergelegd.

Ook 4K video - of niet?

Een bijkomende verandering vanaf vandaag, is dat je niet per se een Mediabox Next nodig hebt om 4K video te kijken bij VodafoneZiggo. Mits je een geschikt abonnement hebt, kun je met 'alle 4K-geschikte videoapparatuur' kijken naar programma's die in deze kwaliteit worden aangeboden. VodafoneZiggo adviseert voor 'de meest complete kijkervaring' de eigen Mediabox Next. Daarnaast vermeldt het fijntjes in de kleine letters, "Op dit moment zijn er geen mediaboxen bij ons bekend die onze Ziggo televisiedienst ondersteunen."

In geval van internetproblemen, dien je het modem van VodafoneZiggo aan te sluiten. Alleen daarmee kan het bedrijf controleren of de netwerkverbinding werkt. Indien dat zo is, zal het voor andere problemen met het eigen modem doorverwijzen naar de leverancier daarvan. Dat lijkt ons vanzelfsprekend.

Toekomst

De verwachting is, dat in eerste instantie vooral technisch onderlegde gebruikers gebruik gaan maken van hun recht de modem te vervangen. Naarmate die - hopelijk - positieve ervaringen opdoen, zullen ze de voordelen delen met een bredere kring. Die daarna allicht ook overstag gaat.

Tegelijkertijd kunnen providers ook wat doen: door hun klanten te voorzien van de modernste, snelste en meest uitgebreide modemrouters, zullen die klanten minder snel elders gaan shoppen. We hebben VodafoneZiggo gevraagd naar wat de mogelijkheden zijn voor bestaande klanten. Wanneer die vraag wordt beantwoord, zullen we dit artikel bijwerken.

Van koper naar glas

Daarnaast is er het type aansluiting. Op dit moment zijn de meeste breedbandaansluitingen in Nederland dsl of kabel. Dat is aan het verschuiven. Na jaren van stagnatie en traineren, wordt er eindelijk weer geïnvesteerd in glasvezelnetwerken. Primair door KPN, maar ook Ziggo weet dat glas de toekomst heeft. Met glasvezel ontstaan nieuwe toepassingsmogelijkheden voor internet. Doordat de uploadsnelheid (in principe) net zo hoog is als de downloadsnelheid, wordt het bijvoorbeeld aantrekkelijker om informatie te versturen. Dan kan je denken aan toegang tot je bestanden van buitenaf, maar ook bijvoorbeeld games streamen naar je smartphone vanaf je desktop pc thuis. 

Tegelijkertijd verandert de aansluiting die je huis binnenkomt. Soms is dat een glasvezelkabel, maar soms (in appartementen) is het ook 'gewoon' een gigabit (of snellere) ethernetkabel. In dat laatste geval vervalt de hele vereiste voor een 'modem'. Je kan gewoon een router naar keuze aansluiten. Voor glasvezelkabels zijn er geschikte  'modems', en wie daar een eigen keuze in wil maken, heeft daarvoor met de vandaag in werking getreden regelgeving als het goed is alle vrijheid.

Hier vind je de pagina met informatie van VodafoneZiggo over het gebruik van een eigen modem.