De AMD Ryzen Z1 moet krachtiger draagbare consoles met fraaiere graphics mogelijk maken

Die hoop zou niet onrealistisch zijn, want AMD heeft inmiddels een stevige positie in de console gamingmarkt. De huidige en de vorige generaties consoles van Sony en Microsoft draait op AMD-processors. Die samenwerking hielp het bedrijf ongetwijfeld in de jaren dat het worstelde in de pc-markt. Eerder leverde het ook al een processor voor de Steam Deck van Valve. De AMD Ryzen Z1 en Ryzen Z1 Extreme zijn de logische volgende stap. Gebaseerd op AMD's nieuwste technologie moeten deze processors een nieuwe lichting handheld consoles mogelijk maken.

AMD Ryzen Z1: revenge of the APU

Het is alweer 12 jaar geleden dat AMD liet weten dat de cpu zou worden vervangen door de apu: de accelerated processing unit. AMD voorzag dat de rol van de videokaart steeds belangrijker zou worden voor het uitvoeren van taken die tot dusver aan de centrale processor waren voorbehouden. We kunnen rustig stellen dat het bedrijf in 2011 zijn tijd (ver) vooruit was. Inmiddels is het algemeen geaccepteerd dat steeds meer rekenwerk door de voor parallelle rekentaken geoptimaliseerde videoprocessors wordt overgenomen. Destijds was het bedrijf roepende in de woestijn. De eerste 'Fusion'-processors waren geen succes, en lange tijd waren de 'apu's' van het bedrijf alleen terug te vinden in instaplaptops.

Ook nu nog zijn deze processors met krachtige geïntegreerde videokaart relatief zeldzaam in de pc-wereld, al blijft AMD ermee aan de weg timmeren. Wellicht zit de erfenis van Windows hier ook in de weg (om niet te spreken van de dominante positie in de markt van Intel). De succesvolle samenwerkingen voor de Xbox One en de PlayStation 4 lieten zien dat het apu-concept zich uitstekend leende voor gaming. Zowel Microsoft als Sony zette weer in op AMD voor hun nieuwste consoles, de Xbox Series X|S en de PlayStation 5. En ook Valve koos voor een AMD apu in de Steam Deck.

Dat was geen vanzelfsprekende keus, want x86-processors hebben geen geweldige reputatie als het aankomt op iets wat voor handheld gaming van belang is: een efficiënte werking. Je wilt immers langer dan een uurtje kunnen gamen op zo'n apparaat. Nintendo koos voor de Switch dan ook voor de op ARM-architectuur gebaseerde Nvidia Tegra chip. De Steam Deck is echter een succes gebleken - mede dankzij AMD's chip, die krachtig genoeg bleek om naast de games ook de vereiste emulatie snel genoeg te verwerken om Windows games op een Linux-besturingssysteem te draaien.

De nieuwe AMD Ryzen Z1 en Z1 Extreme moeten snel genoeg zijn om games ook onder Windows - niet bepaald het meest efficiënte besturingssysteem - vlot te draaien. En dat met aanzienlijk hogere prestaties dan de 'Van Gogh' chip in de Steam Deck.

Twee versies - met 15 tot 30 watt verbruik

De AMD Ryzen Z1 komt er in twee versies, zoals we ook al schreven in het bericht over de ROG Ally. Het instapmodel is de 'gewone' Ryzen Z1. Die is voorzien van 4 rekenkernen, die elk twee taken tegelijk kunnen verwerken. In jargon: 4 cores, 8 threads. Als grafische processor heeft hij 4 AMD RDNA 3 rekeneenheden ('compute units') aan boord. 

De Ryzen Z1 Extreme is op papier een heel stuk krachtiger. Deze beschikt over een 6 core, 12 thread cpu-gedeelte en een gpu met maar liefst 12 compute units. Ook heeft dit model 24 in plaats van 22 MB cachegeheugen.

Dankzij de moderne grafische architectuur ondersteunen de Ryzen Z1 processors slimme technieken als Radeon Super Resolution en Radeon Image Sharpening. Die maken het mogelijk om het rekenwerk voor game-beelden op lagere resolutie (en dus met hogere prestaties) uit te voeren, en het resultaat met hoge resolutie te presenteren. Vergelijkbaar met Nvidia DLSS.

De grote vraag is hoe het verbruik is in verhouding tot de prestaties. De processors kunnen 15 tot 30 watt verbruiken, wat natuurlijk een fors verschil in accuduur met zich meebrengt. De prestatiedata die AMD deelde, is geproduceerd met de chip in de 'Turbo Modus' die tot 30 watt kan verbruiken. Voor het idee: de processor in de Steam Deck verbruikt de helft daarvan, en dat apparaat haalt pakweg 2 uur op de ingebouwde accu van 40 wattuur. Oftewel, het is afwachten hoeveel accucapaciteit fabrikanten als Asus in hun gaming handhelds gaan stoppen.

Een nieuwe generatie handheld consoles?

De grote vraag is of we aan de vooravond staan van een nieuwe lichting handheld consoles. Die markt leek vrijwel verdwenen, met Nintendo als enig overgebleven speler van formaat. De verschillende Gameboys en later de (2/3)DS-modellen waren succesvol dankzij games die het meer moesten hebben van creativiteit en speelplezier dan van indrukwekkende graphics. De Switch liet zien dat het bedrijf ook op grafisch vlak meer kon bieden, maar blijft qua visuele pracht toch flink achter op de consoles die een paar honderd watt uit de muur mogen trekken.

De toenemende rekenkracht maakt schitterende graphics mogelijk, maar hebben als nadeel dat ze bijna niet op een accu te gebruiken zijn. Ook krachtige gaming laptops met 100 wattuur accu's houden het na een uur of twee vaak al gezien met gamen - zelfs met aanzienlijk lagere prestaties dan op netstroom. Het is dus de vraag of de handhelds met de Ryzen Z1 een balans weten te treffen tussen fraaie beelden en voldoende lange speelduur.

Sony lijkt dan ook met zijn nieuwe draagbare handheld op een ander paard te wedden. Deze console, codenaam 'Q Lite' moet naar verluidt de rekenkracht van de PlayStation 5 gebruiken. Het apparaat zelf kan daarmee relatief eenvoudig - en dus zuinig - zijn. Een videostream decoderen, speler-invoer doorgeven en de interactie met de game verwerken zijn alle relatief simpel. Eenzelfde principe zou mogelijk zijn met de diverse cloud gaming diensten, al heeft het falen van de Google Stadia wel laten zien dat hardware en gamestreaming samen aan de man brengen nog niet zo eenvoudig is. Aan de andere kant, Google had geen blits ogende handheld...

AMD Ryzen Z1 - voorlopig exclusief voor ASUS

De AMD Ryzen Z1 is in eerste instantie exclusief voor Asus, zo meldt AMD. In de loop der tijd zullen ook andere fabrikanten de chip kunnen afnemen. Tegelijkertijd is het een kwestie van tijd voor het bedrijf zijn 7000-serie apu's voor laptops gaat aankondigen. Die lijken naar verluidt meer dan een beetje op de Z1 chips, en zullen niet aan één fabrikant gebonden zijn.