De 13e generatie Intel Core processors borduurt voort op het succes van de 12 generatie

De 12e generatie Core 'Alder Lake' processors waren een flinke verandering voor Intel. Na jarenlange relatief bescheiden aanpassingen en snelheidstoenames, zette het bedrijf eind 2021 en begin 2022 een forse stap vooruit. De 13e generatie ('Raptor Lake') bouwt voort op die verandering. De snelheid neemt toe, maar de basis blijft gelijk. Dit zijn de processors die je komend jaar in het merendeel van de laptops en desktop pc's gaat aantreffen. 

Intel 13e generatie Core voor laptops

Aangezien veruit de meeste mensen een laptop gebruiken, beginnen we daarmee. Net als vorig jaar deelt Intel zijn laptop processors in meerdere klassen in. Het verschil tussen de H-, P- en U-serie zit in hoeveel stroom ze mogen verbruiken. Dat heeft weer rechtstreeks invloed op de prestaties. H-processors mogen het meest verbruiken en zijn dus het krachtigst, de U-modellen juist het minst.

Intel 13e generatie Core HX

Naast de H-, U- en P-modellen gaat Intel ook door met HX-serie processors. Die introduceerde het merk in mei vorig jaar, waarbij het zich denkelijk liet inspireren door concurrent AMD. De HX-processors mogen nog meer stroom gebruiken en moeten dus de hoogste prestaties leveren. Deze zal je vooral aantreffen in gaming laptops en mobiele workstations, samen met de 'gewone' H-serie. De nieuwe HX-modellen zijn er in totaal negen: drie i9's, drie i7's en drie i5's. 

Het topmodel van de HX-modellen wordt de Intel Core i9-13950HX. Deze processor heeft maar liefst 24 rekenkernen, het is de eerste laptop-cpu die er zoveel heeft. Het zijn 8 P(restatie) kernen en 16 E(fficiënte) kernen. Daarmee kan deze processor in totaal 32 threads (taken) tegelijk afhandelen. De topsnelheid ligt op maar liefst 5,6 gigahertz.

Intel belooft 11 procent hogere prestaties bij single-threaded taken, en maar liefst 49% meer snelheid bij multithreaded taken, vergeleken met de Core i9-12900HK. Dat is het topmodel van de 12e generatie Core voor laptops. In 3D-rendering toepassing Blender belooft Intel zelfs snelheidstoenames van ruim 70 procent. Voor andere toepassingen is de snelheidswinst wat minder,variërend van rond de 20% in Autodesk toepassingen (AutoCAD, Revit en Inventor) tot 6 tot 15 procent in Adobe Premiere, Photoshop en After Effects. Voor games belooft Intel een snelheidswinst 'tot 12%' vergeleken met de Core i9-12900HX. Kortom, als je een gaming laptop hebt aangeschaft afgelopen jaar, hoef je niet te vrezen dat die met de komst van de 13e generatie Intel opeens verouderd is. 

Intel 13e generatie H-, P- en U-serie voor laptops: Thunderbolt 4 met DisplayPort 2.1 en 20 gigabit USB

Op het vlak van de 13e generatie H-, P- en U-serie modellen lijkt er weinig te veranderen aan de processors zelf, vergeleken met de vorige generatie. Het aantal rekenkernen blijft gelijk, tot maximaal 14 (6 prestatie, 8 efficiëntie) bij de topmodellen. Er komen 11 nieuwe modellen in de H-lijn, 4 in de P-lijn en 8 in de U-lijn.

Wel is ondersteuning voor de PCI-Express 5.0 standaard nieuw. De HX-serie processors beschikten daar al over, maar de andere modellen moesten het nog doen met PCI-e 4.0. Heel veel zal je van dat verschil niet merken.

Interessant is een detail over Thunderbolt 4 in het persmateriaal van Intel. Net als bij de 12e generatie, kunnen 13e generatie Core laptops vier van deze aansluitingen hebben. Intel noemt echter dit keer ook ondersteuning voor de nieuwe DisplayPort 2.1 standaard, en 20 gigabit usb. Wel is daarvoor een apart onderdeel nodig (de Hayden Bridge Re-Timer, zoals Intel het noemt). Het is de vraag of alle laptopfabrikanten dat gaan inbouwen. Wij gokken van niet, maar de toekomst zal het uitwijzen. De 'next-gen' Thunderbolt zit in elk geval nog niet in de 13e generatie modellen: de maximale snelheid is nog altijd maximaal 40 gigabit per seconde.  

Intel Movidius VPU: voor fraaier webcam beeld (en meer)

Niet standaard aanwezig in alle laptops met 13e generatie Intel Core, maar wel op 'selecte modellen' is de Intel Movidius VPU. Deze 'vision processing unit' is ontworpen voor beeldverwerking. Hij moet fraaier beeld voor webcams mogelijk maken, met 'hoge kwaliteits achtergrondvervaging', 'oogcontact' en 'automatische kadrering'. Deze chip verwerkt de AI (kunstmatige intelligentie) algoritmes die hiervoor moeten zorgen. 

Intel 13e generatie Core voor desktop PC's: meer E-cores

Tegelijk met de nieuwe mobiele chips kondigt Intel ook de nieuwe processors voor desktops aan. De overklokbare topmodellen waren er natuurlijk al een tijdje, maar traditiegetrouw komen nu ook de varianten voor 'normaal' huis-, tuin- en kantoorwerk eraan. De belangrijkste vernieuwing: de 13e generatie modellen krijgen twee keer zoveel E-cores. Dat zijn de kleinere rekenkernen, bestemd voor achtergrondtaken. Het moet de krachtiger P-cores voor rekenintensief werk meer vrijmaken en zo zorgen voor een soepeler ervaring. Naast het grotere aantal E-cores moeten de P-cores op hogere snelheid werken, en beschikken de 13e generatie Core processors over meer cachegeheugen.

De prestatietoename lijkt bescheiden te zijn, Intel noemt cijfers van 6 tot 19 procent voor gaming en 3 tot 10 procent voor 'content creation' oftewel rekenintensieve, creatieve toepassingen. Tegelijk moeten de nieuwe processors energiezuiniger zijn, althans: hogere prestaties bieden bij hetzelfde verbruik als de 12e generatie.

De Raptor Lake  Core i5's en i3's

Overigens lijkt het erop dat de modellen vanaf de i5-13600 en daaronder geen echte Raptor Lake processors zijn, maar Alder Lake (12e generatie dus) met een nieuw typenummer en een andere samenstelling. Ze hebben namelijk veel minder level 2 cache. Op basis van Intels opgave hebben de 13e generatie Core processors 2 MB L2 cache per P-core en 4 MB per 4 E-cores. Voor de i5-13600 en i5-13500 zou dat neerkomen op 20 MB L2 cache (6*2 + 2*4), maar volgens de onderstaande overzichten hebben ze maar 11,5 MB. Dat komt overeen met de eigenschappen van de 12e generatie Core: 1,25 MB per P-core en 2 MB per 4 E-cores (6*1,25 + 2*2).

 Aan de andere kant hebben de i5 modellen van dit jaar wél E-cores, wat ze vorig jaar niet hadden (alleen de K-serie i5's hadden efficiënte rekenkernen erbij). Ook lijken de kloksnelheden iets hoger te zijn. Daarmee is een i5 van de 13e generatie wel degelijk een upgrade ten opzichte van eentje van de 12e generatie - alleen niet zo'n grote als bij de i7's.

Over de 13e generatie Core i3's kunnen we kort zijn: afgezien van een hele kleine toename in kloksnelheid zijn die identiek aan de 12e generatie i3's. Op dit moment heeft Intel nog maar één i3 voor de nieuwe generatie aangekondigd, in een uitvoering met en zonder (de F-versie) ingebouwde videokaart.

Nieuwe N-serie modellen

Naast de nieuwe Core processors komt Intel ook met nieuwe instapprocessors. Zoals het bedrijf eerder liet weten, heeft het de Pentium-naam in deze lijn vaarwel gezegd. De nieuwe modellen bevatten de 'Gracemont' efficiënte rekenkernen. Dezelfde die in de 12e en 13e generatie Core processors zitten, maar dan dus niet vergezeld van krachtiger P-kernen. Opvallend is de introductie van twee 'N-serie' Core i3 modellen, die acht van deze E-cores aan boord hebben.

De nieuwe N-serie modellen komen op de markt als 'Intel Processor N100 of N200', maar het topmodel gaat dus Core i3-N305 heten. De N200 modellen hebben vier rekenkernen en moeten tot 28% hogere prestaties leveren dan hun voorgangers. De i3-N305 zelfs tot 42%.

Deze instaplijn beschikt over hardwarematige decodering van de hevc, vp9 en av1 codecs voor video. Daardoor moeten ze laptops mogelijk maken die ondanks een bescheiden prijs in hoge kwaliteit video kunnen tonen, inclusief de mogelijkheid een televisie te voorzien van 4K hdr-beeldmateriaal. Naast instaplaptops zullen deze processors ongetwijfeld hun weg vinden naar Chromebooks en relatief goedkope mini-pc's.