PSB Alpha IQ review: deze concurrent voor Sonos en KEF komt in kekke kleuren met een geweldige sound

Met de genoemde eigenschappen is de PSB Alpha IQ een intrigerend alternatief voor een paartje Sonos Fives of de KEF LSX II. Ze combineren een uitgebreide selectie streamingopties met hdmi-arc voor koppeling aan de televisie én een ingang voor een platenspeler. Daarmee kan deze set zowel een soundbar als een compleet muzieksysteem vervangen. En die kekke oranje kleur? Verleidelijker dan je denkt.

Groot kun je ze niet noemen, deze Alpha IQ-speakers van de Canadese speakerbouwer PSB. Er zitten twee speakers in de doos, elk met een zeer bescheiden formaat van 14,5 x 24,6 x 19,2 cm. Dat is petit genoeg is om nagenoeg overal te kunnen plaatsen. Op een klein AV-meubel bijvoorbeeld, maar ook op een boekenplank. Een boekenplankspeaker die je ook daadwerkelijk op zo’n plank kunt parkeren: het minder vaak voor dan je zou denken.

De als paartje verkochte PSB Alpha IQ zijn actieve luidsprekers, met dus eigen versterking aan boord. Ook alle techniek voor streaming is ingebouwd. De verbinding tussen het tweetal is draadloos, dus over een kabel tussen de speakers hoef je niet in te zitten. Handig, want voor een geslaagde stereoweergave zet je de PSB's het best op een meter of twee, drie uit elkaar. Het hangt wat af van de grootte van je kamer en de afstand naar je sofa af. Eén ding is zeker: veel plaats nemen ze niet in.

PSB Alpha IQ: meer dan een stel speakers

Het is logischer om speakers als de Alpha IQ te omschrijven als een ‘systeem’ dan als een stel luidsprekers. Met dit duo haal je immers iets in huis dat meteen kan dienen voor muziek (dankzij de ingebouwde streamingopties) en voor tv-geluid (via de hdmi arc-ingang achterop). De Alpha IQ’s zijn qua concept uitdagers voor de populaire KEF LSX II ([en de link type="article" id="1455" target="_self" name="LT-versie"]), maar even goed voor een paar Sonos Five speakers of een paar JBL Authentics 300's.

Het verschil? Deze speakers van PSB komen met het krachtige streamingplatform van BluOS én scoren qua connectiviteit, want naast een HDMI-input is er ook een aansluiting voor een platenspeler. Dat is minder gebruikelijk. De set is in vijf kleuren te koop en ligt in de winkel voor 1399 euro. Daarmee is de prijs gelijk aan die van de (onlangs in prijs verlaagde) KEF LSX II.

Canada mikt op Nederland

Zeiden we 'vijf' kleuren? Jawel! Luidsprekers zijn doorgaans in het zwart of wit beschikbaar, met af en toe een uitspatting richting een houtafwerking. Bij streaming speakers kom je gelukkig wat meer extravagantie tegen. Dat is zeker het geval bij deze kleine PSB’s. Naast het zwart en wit dat de meeste mensen toch zullen kopen, heb je ook de keuze tussen een vibrant oranje (dat je innerlijke Nederlander aanspreekt met de naam Dutch Orange), een intense geel of een meer ingetogen blauw.

We kregen de oranje versie op bezoek. Hoe totaal schreeuwerig die kleur misschien lijkt: het stond wel mooi in de woonkamer met witte muren en lichthouten vloer. Het helpt dat de kleurafwerkingen eerder naar een satijnfinish neigen en dat er niet voor hoogglans is gekozen. Gelukkig maar, anders leken die oranje speakers echt wel ontsnapt uit de jaren zeventig.

Hoogwaardige constructie met een streepje verfijning

De speakers maken een goede indruk op het vlak van bouwkwaliteit. Dat PSB een traditionele luidsprekerbouwer is met vijftig jaar ervaring merk je hier wel. Er werd niet gekozen voor een kunststof en een futuristische vorm, maar voor een klassieke rechthoek uit MDF met daar overheen een naadloze laklaag. We klagen zeker niet, het ziet er waardevol uit.

Kenners van het merk zullen de naam Alpha herkennen, want die kleeft het al sinds 1991 aan zeer betaalbare maar heel degelijke luidsprekers. De actuele passieve versies (waar je dus nog een versterker en bron aan moet toevoegen) starten bij circa 250 euro per paar. De IQ-versie staat qua afwerking wel een trapje hoger.

De afwerking zit in kleine zaken. Een detailelementje zijn de verzonken chroomrandjes tussen het voor- en achterpanelen en de eigenlijke kast. Op een afstand zie je ze helemaal niet, kom je dichterbij dan valt het pas op. Een – letterlijk – streepje verfijning.

Waarom zou je deze met een app bestuurde draadloze speakers van dichtbij benaderen? Voornamelijk om iets te doen met de touchcontrols die op een van de speakers aanwezig zijn. Je hoeft er niet naar op zoek, zoals bij (oude) Sonos-speakers, want de oplichtende toetsen zitten verwerkt achter een strookje zwart glas. Opnieuw iets kleins dat het geheel chiquer maakt, al zal je die knoppen in de praktijk zelden aanraken.

Afstandsbediening? Hergebruik een oude!

Het aanbod touchknoppen is bovendien beperkt tot mediabediening; om ingangen te wisselen moet je naar de app. Om het makkelijker te maken kun je ook een ingang aanwijzen in de app die automatisch geselecteerd wordt als er een signaal is. Het is praktisch om dan de HDMI-input te kiezen, zodat de speakers meteen klaar staan om tv-geluid af te spelen.

Een afstandsbediening levert PSB niet bij de Alpha IQ. Wil je die toch? Dan heb je twee opties: koop een Bluesound RC-1 voor 69 euro, of haal een oude afstandsbediening boven die nog ergens in een lade ligt. Net zoals veel BluOS-apparaten hebben de PSB-speakers namelijk een IR-leerfunctie. Aangezien je knop per knop commando's aanleert, kun je ook ongebruikte toetsen op je tv-remote inzetten voor de speakers. We haalden er een Marantz-remote bij, en konden zo met een minuut of twee verschillende functies instellen.

De troef van de PSB Alpha IQ: BluOS

Een streaming speaker staat en valt bij twee dingen: de geluidskwaliteit en het gebruiksgemak bij het streaming. Over dat laatste valt bij de Alpha IQ’s alvast heel wat te vertellen. Dit stereosetje draait namelijk op het BluOS-platform. Hoewel die naam misschien niet zo bekend is als Sonos, is het wel de beste en grootste uitdager van die marktleider op het gebied vlak van multiroomspeakers.

Dat BluOS niet zo snel van de tong rolt als Sonos heeft vooral te maken met een andere marktstrategie. In de meer dan tien jaar dat het bestaat werd BluOS altijd gepositioneerd als ‘beter’ alternatief voor de andere multiroom- en streamingplatforms op de markt, met een focus op verkoop via fysieke winkels – al kun je producten ook online vinden. Dat betere kwam bijvoorbeeld tot uiting door de ondersteuning van hi-res audioformaten.

BluOS is bovendien een naam die je niet zomaar in de winkel ontmoet. Het is een techniek die door diverse merken wordt gebruikt. Er zijn overigens wel apparaten onder eigen vlag. Via het eigen merk Bluesound zijn er verschillende draadloze speakers en soundbars verschenen, die regelrecht tegenover Sonos-producten staan. Die Bluesound-toestellen kun je makkelijk koppelen met deze Alpha IQ.

De kracht van BluOS: een multiroom ecosysteem

De echte kracht van BluOS zit in het gebruik door verschillende audiomerken, waaronder PSB. BluOS zit hierdoor ingebakken in AV-receivers, streamers en versterkers van merken als NAD, Cyrus en Roksan. Daarnaast vind je het ook terug in actieve hi-fi speakers van DALI en professionele custom install-producten van NAD, Monitor Audio en de pro-afdeling van Bluesound. Hierdoor kan je bij het samenstellen van een muzieksysteem voor het hele huis kiezen uit heel diverse apparaten. Geen enkele rivaal biedt zowel keuze. Alleen Yamaha met zijn MusicCast-platform zou je ermee kunnen vergelijken.

Uiteraard kan je de PSB Alpha IQ prima kopen en als alleenstaand product gebruiken. Een van de zaken die deze set (nog) aantrekkelijker maakt, is dat het in een veel ruimer verhaal past. Je kan beginnen met een setje Alpha IQ voor je woonkamer, en later uitbreiden naar bijvoorbeeld een draadloze speaker in de keuken. 

BluOS kan ook overweg met complexe installaties en omgevingen. Het platform ondersteunt tot 16 draadloze audiotoestellen of zelfs 64 als je gebruik maakt van ethernetbekabeling. Omdat de Alpha IQ eveneens AirPlay 2 ondersteunt, kun je (met een Apple-toestel) de PSB's koppelen aan compatibele speakers van derden. Daarmee is dit een nog veelzijdiger audiosysteem.

In gebruik nemen van de PSB Alpha IQ

De BluOS-app leidt je door de installatie van de Alpha IQ. Daar moet je even de tijd voor nemen. Het is niet moeilijk om de speakers in te stellen, maar dat moet je wel één voor één doen. Eerst maak je verbinding met de hoofdspeaker, die met de aansluitingen achterop. Wanneer die verbonden is met je draadloze netwerk (of met de kabel met het netwerk verbonden is), moet je mogelijk een firmware-update binnenhalen. Pas daarna start het koppelproces met de tweede speaker – en ook die zal wellicht een update moeten downloaden en installeren. Dat kan even tijd kosten.

Er zijn vast goede technische redenen waarom er niet eerst gekoppeld en dan geüpdatet wordt. Maar het ingebruik nemen kostte hierdoor wel zo'n 20 minuten bezig. Positief is wel dat je kunt aangeven of de meesterspeaker links of rechts staat, wat het beste uitkomt qua kabels vanuit de tv en eventuele platenspeler. Ook het instellen van streamingdiensten en de app (eventueel) verbinden met een gedeelde schijf op een NAS is vlug geregeld. Al missen we bij dat laatste ondersteuning voor DLNA. In plaats daarvan kan je de NAS benaderen via een bestandssysteem, wat iets complexer is. Hier lees je daar meer over.

Bediening van de PSB Alpha IQ met de opgefriste BluOS app

Ook voor de bediening van de Alpha IQ’s duik je in de BluOS-app. Dat is gelukkig geen tegenvaller. Het mag gerust een zeer volwassen, goed geuitgedachte app worden genoemd. Deze is beschikbaar voor Android, iOS, FireOS, Windows en macOS; die computeropties zijn handig voor wie niet naar de smartphone wil grijpen bij het luisteren naar muziek tijdens het computerwerk.

Enkele maanden geleden kreeg BluOS een flinke interface-update naar versie 4.0. Die opfrisbeurt beviel niet iedereen even goed. Voor vaste gebruikers is het altijd lastig als een vertrouwde app er na vele jaren opeens anders uitziet. Toch vinden we de nieuwe versie van de app vlotter werken. Vooral omdat het hoofdscherm je nu meteen naar favoriete (lees: meest gebruikte) bronnen brengt. Het is blijkbaar iets dat meer mensen een goed idee vinden, want we zagen later dezelfde aanpassingen opduiken bij HEOS en Sonos. De app past zich daarnaast beter aan de schermgrootte aan. Dat maakt de gebruikservaring op zowel een smartphone als tablet aangenamer.

Een zeer nuttige functie zijn zogeheten presets. Dat kunnen afspeellijsten, stations of zelfs een ingang zijn, waarbij je bijkomende instelmogelijkheden krijgt. Je kunt bijvoorbeeld een volume instellen voor een preset. Dat is bijvoorbeeld handig bij een preset met een playlist van oudere muziek, die vaak stiller is gemastered dan moderne tracks. De zoekfunctie werkt ook goed, al kan je enkel per dienst of bron zoeken. Wel kan je één keer een zoekopdracht invoeren, en dan met een dropdown menu de gewenste bron doorzoeken.

Zeer uitgebreid streamingaanbod met leuke niches

Qua aantal streamingdiensten in de app kan niemand echt op tegen Sonos. Bluesound zit dat merk echter wel op de hielen. Daarmee heeft het alsnog een forse voorsprong op de rest van de markt, waaronder HEOS, Linkplay en Play-Fi. Fijn is dat je naast internetradio, Deezer en Amazon en het audiofielere Qobuz en Tidal nog wat leuke nicheopties krijgt. Idagio en Presto bijvoorbeeld, elk met een ruim klassieke aanbod (plus jazz voor Presto), nugs.net voor live-opnames en een uitstekende implemenatie van Radio Paradise. Dat is een online station met fijne mixes en FLAC-streams.

De vijf fans van Neil Young -  grapje - die dit artikel lezen zullen ook blij zijn om te ontdekken dat je met de Alpha IQ rechtstreeks de archieven van de Canadese oerrocker kunt raadplegen. De integratie van diensten als Qobuz en Tidal in de BluOS-app is helemaal in orde. Je streamt aan hoge kwaliteit, en het aanbod wordt goed gepresenteerd. Zo kun je bij Qobuz de biografische informatie van artiesten lezen.

Ook luistervoer opsporen in de eigen muziekcollectie gaat vlot. Dat kan vanaf een USB-schijf die je achteraan de meesterspeaker insteekt of over het netwerk. Een uithangbord van BluOS is de ondersteuning van hi-resformaten, net als een breed aanbod aan muziekformaten. Je mp3's speelt het uiteraard ook, maar je kunt afkomen met obscuurder formaten zoals OGG en AIFF of met hi-res-FLAC's en ALAC-bestanden. 

AirPlay 2 voor Apple gebruikers en Bluetooth met aptX voor Android

Hoe zit het dan met andere muziekdiensten? Als je Spotify-gebruiker bent, dan zie je de Alpha IQ gewoon in de app van de dienst opduiken. Muziek afspelen en het volume bedienen kun je dus in een vertrouwde omgeving. Voor andere diensten, zoals Apple Music, is AirPlay 2 de beste optie - als je in het Apple-universum vertoeft.

Normaliter zouden we dan nu schrijven dat Android-gebruikers pech hebben als ze, pakweg, bij YouTube Music geabonneerd zijn. Maar met de Alpha IQ hebben die toch een uitweg, mits ze een geschikte smartphone hebben. Deze speakers hebben namelijk ondersteuning voor de aptX HD codec bij Bluetooth. Daarmee kan je met een geschikt Android-toestel toch in een hoge kwaliteit streamen, zij het met wat minder gemak dan via AirPlay.

Bij vrijwel alle BluOS producten kan de Bluetooth-verbinding twee kanten op werken. Je kunt dus 's avonds laat een draadloze hoofdtelefoon aansluiten. Bij de Alpha IQ is dat vooralsnog in theorie, want 'momenteel' is deze functie nog niet geactiveerd op de Alpha IQ. Omdat deze gewoon de standaard BluOS-hardwaremodule gebruikt, inclusief die functie, mogen we verwachten dat dit in de toekomst beschikbaar komt. Of en wanneer is echter niet duidelijk. Ten slotte is de Alpha IQ ook Roon Ready. 

Geluidskwaliteit van de PSB Alpha IQ: ontspannen en vol detail

De coole lounge-gitaarrock van Khruangbin rolt wel heel ontspannen de kamer in als we hun laatste album selecteren via de BluOS app. De keuze voor de band is toevallig, maar hun muziek past wonderwel bij de relaxete PSB-sound. ‘May Ninth’ bijvoorbeeld. Maar ook het wat fijnzinnigere VS-folk op 'A day for the hunter, a day for the prey' van Leyla McCalla kwam geslaagd uit de Alpha IQ, een stuk minder gecomprimeerd dan pakweg bij de JBL Authentics 300.

Als merk heeft PSB een nauwe samenwerking met het National Research Council. Dat is een door de overheid gefinancierd Canadees onderzoeksinstituut dat zich richt op akoestische research, onder meer met de eminente wetenschapper Floyd Toole. Uit die band is een huisgeluid gegroeid dat probeert zoveel mogelijk mensen aan te spreken. Het is iets heel anders dan de tuning van JBL, maar ook van hifi-merken als Bowers & Wilkins of DALI. Muziek wordt meer als een geheel gepresenteerd, wat warmer en ontspannen, met minder focus op helder hoogdetail (zoals Bowers & Wilkins) of bas/laagmidden (zoals DALI). Gemaakt om lang te luisteren, zouden we stellen.

Op zich doen de Alpha IQ's het niet slecht qua laagweergave. Sterker, als je deze kleintjes voor het eerst hoort zal je wellicht onder de indruk zijn. Zelfs als je een techno-track opzet. In realiteit kun je niet op de laagste tonen rekenen, al kun je de baservaring verhogen door de speakers dichter bij de muur te plaatsen. De keerzijde is wel dat het dan weer wat wolliger wordt, wat onder meer tracks van het nieuwe Pearl Jam-album hun snedigheid deed verliezen. De betere oplossing kost geld: een (kleine) subwoofer aansluiten op de sub-uitgang van de Alpha IQ. Misschien iets dat op langer termijn te overwegen valt. Zeker wanneer je de set ook gebruikt om actiefilms op je tv van extra luister te voorzien.

Degelijke oplossing voor een platenspeler

Er zijn niet zoveel actieve speakers met streaming die ook klaar zijn voor een platenspeler. Het probleem is natuurlijk dat het signaal van een draaitafel te stil is om zomaar via een aux-ingang binnen te trekken. Het moet eerst extra versterkt worden. Dat moet via een phono-voorversterker, die je vindt als apart toestel of ingebouwd bij (goedkopere) platenspelers.

Bij de Alpha IQ heb je daar geen omkijken naar. De speakers komen zelf met dit onderdeel ingebouwd (voor liefhebbers; afgeleid van de NAD PP 2e van 249 euro). Je kunt dus een typische platenspeler gewoon rechtstreeks op de PSB-speakers aansluiten. Voorwaarde is wel dat ze een moving magnet-element gebruiken, maar dat is meestal het geval bij spelers van minder dan 1200 à 1500 euro. 

We sluiten op de Alpha IQ de Pro-Ject Automat A2 aan, een betere platenspeler met volautomatische werking. De naald naar en van de plaat brengen hoeft dus hier niet. Audiofielen gruwelen vaak van automatische modellen, maar het is een prima ding dat ook via de PSB-speakers zeer goed klink. We draaien onder meer Kurt Vile's '(Watch My Move)' en krijgen de stem van de The War on Drugs-zanger en z'n akoestische gitaar natuurlijk aangeleverd. Ook de analoog klinkende synth op 'Palace Of Okv In Reverse' heeft voldoende massa en karakter, het klinkt zeker niet dun. Waar we vooral op letten zijn zaken als brom of ruis tussen de tracks door, maar die zijn hier niet te bespeuren. 

Gebruik je de Alpha IQ in combinatie met andere BluOS apparaten, dan is het interessant om te weten dat je het geluid van de platenspeler dus ook draadloos kunt doorzetten naar een andere speaker - en ruimte in huis. Een plaat opzetten in de woonkamer om die te beluisteren in de keuken of slaapkamer, dat kan dus gewoon.

Intens, maar oorvriendelijk tv-geluid

De Alpha IQ’s mogen bescheiden van formaat zijn, ze blijken een goede keuze om tv-geluid weer te geven. Zelfs bij een 65-inch tv aan de muur zorgden ze bij het testen voor een groot en vol geluidsbeeld rond het scherm. Ze zorgen voor veel sfeer, precies door die coherente weergave die emotioneel aanspreekt. Dat hoor je bijvoorbeeld tijdens de intense scènes waarin John Blackthorne radeloos zijn diensten wil aanbieden aan Yabushige in  ‘Shogun’, of de confrontatie tussen Toranaga met z’n generaals.

De weergave is duidelijk anders dan die van de KEF LSX II’s. Die halen wat meer meer details uit de mix en brengen beweging beter over, maar slagen daar weer minder in bij het neerzetten van sfeervolle impact. Dat doen deze PSB speakers dan juist weer heel goed. De vele Oosterse geluiden in Shogun zetten de PSB’s mooi neer. Voor de beste ervaring moet je wel op de plaatsing letten. Liefst symmetrisch rechts en links van het scherm (en anders met de balance-instelling bijregelen), en niet al te laag bij de grond. Pak je het juist aan, dan krijg je een geluidsbeeld dat een stukje groter en vooral voller is dan dat van een typische soundbar.

De kracht bij films en tv-series is dat de Alpha IQ-weergevers heel goed de muzieksoundtrack overbrengen. Dynamische pieken pakken ze bovendien wat rustiger aan. Daardoor 'knalt' een ontploffend ruimteschip misschien niet zo extreem, maar je bent ook zelden geneigd om snel-snel de afstandsbediening te grijpen om een luid stuk stiller te zetten. De PSB Alpha IQ’s zijn op dat vlak minder 'spectaculair' dan wel afgerond getuned en rustig om naar te luisteren. Daarmee klinken ze heel anders dan de fellere, agressievere weergave van soundbars.

Zo konden we gerust die drie uur durende The Eras Tour-registratie van Taylor Swift op Disney+ opzetten en er heel ontspannen naar luisteren, soms wat aandachtiger, soms wat meer in de achtergrond. Dat is een kwaliteit die sommigen toch echt op prijs zullen stellen. Als je dan nog rekening houdt met het formaat van deze speakers, dan spreek je over toch wel een zeer oorvriendelijk soundbar-alternatief.

Conclusie

PSB stopt heel veel technologie in een paar kleine speakers. Laat je echter niet misleiden door de bescheiden voetafdruk. De Alpha IQ is een volledig muzieksysteem, dat inzet op beleving en een wall of sound-ervaring die heel goed past bij commerciële muziek, maar ook 'moeilijkere' genres meeslepend neerzet. 

Op het vlak van openheid en dynamiek laat de PSB Alpha IQ bovendien typische soundbars ver achter zich. Dankzij de hdmi earc aansluiting is het daarmee een uitstekend alternatief voor beter geluid bij je televisie. Ook de phono-ingang is een pluspunt. De ingebouwde voorversterker is van goede kwaliteit en dankzij de goede integratie met BluOS wordt het makkelijk om je vinyl af te spelen - ook elders in huis. BluOS is ten slotte de troefkaart van deze imponerende set: dit volwassen en gebruiksvriendelijke streamingplatform is de sterkste concurrent voor Sonos. Ook al biedt het net wat minder streamingdiensten, qua veelzijdigheid en uitbreidbaarheid is het superieur aan de bekendere tegenhanger.

Vergelijken we de PSB Alpha IQ met de KEF LSX II, dan is het ook hier BluOS dat het verschil maakt. Qua aansluitmogelijkheden en gebruiksgemak ontlopen de twee elkaar weinig, terwijl de weergave en klank eerder een kwestie van smaakvoorkeur zijn dan dat een van de twee echt de betere is. De LSX II komt wel wat sterker uit de hoek bij nearfield-luisteren op korte afstand. Heb je multiroom in het achterhoofd, dan heeft de PSB Alpha IQ dankzij BluOS de betere kaarten.

PSB Alpha IQ