ViewSonic ColorPro VP16-OLED review: draagbare monitor voor creatievelingen

De meeste oled monitoren zijn primair gericht op gamers. Wat dat betreft is de ViewSonic VP16-OLED een uitzondering, zij het geen unieke: dit beeldscherm is bestemd voor creatieve gebruikers. Wat het wel uniek maakt is die combinatie met draagbaarheid. Foto- en videobewerkers, maar ook 3D- en cad/cam-ontwerpers, die onderweg hoogwaardige beeldkwaliteit tot hun beschikking willen hebben. Dat is de doelgroep die ViewSonic voor ogen staat. Het heeft geresulteerd in een product dat echt anders is dan elke andere draagbare monitor. 

ViewSonic VP16-OLED: een bijzonder scherm

Voor we ingaan op de prestaties, is het de moeite waard stil te staan bij het design van de VP16-OLED. Het is namelijk in meerdere opzichten een bijzondere monitor. Niet zozeer door zijn formaat: 15,6 inch is heel gangbaar op laptops, en er zijn meer draagbare schermen met deze afmetingen. Al zijn de meeste vaak kleiner. Ook niet door zijn gewicht van iets meer dan 1 kilogram. Dat is namelijk aan de hoge kant, maar met een goede reden.

Die reden wordt duidelijk wanneer je het dunne paneel van de de ViewSonic VP16-OLED uit de doos haalt. Achterop zit namelijk een flinke constructie, die in diverse standen kan dienen als ingebouwde voet. De meeste draagbare monitoren (een enkele uitzondering daargelaten) hebben hooguit een ruggensteuntje, al dan niet afneembaar. De ViewSonic VP16-OLED kan op de ingebouwde steun zowaar omhoog komen. Je kunt hem dan ook nog wat kantelen. Niet té veel, want dan kukelt hij achterover, maar het kan met enig beleid wel degelijk. Dan staat het scherm toch op een aanmerkelijk prettiger hoogte dan direct op tafel, zoals de meeste soortgenoten. Die optie is er overigens wel: je kan de ook als een 'tentje' neerzetten, voor extra stevigheid. Bijvoorbeeld op een uitklappend tafeltje in trein of vliegtuig.

Wil je het scherm in portretstand gebruiken, dan is ook dat mogelijk. Je vouwt de voet dan geheel uit en draait het scherm 90 graden. Je moet het on-screen menu dan handmatig vertellen mee te draaien (de 'auto'-optie lijkt niets te doen) - maar de mogelijkheid is er in elk geval. Bij het verstellen en aanraken van het scherm valt op dat de constructie weliswaar redelijk goed in elkaar zit, maar niet heel luxe aanvoelt. Vingerafdrukken blijven ook zichbaar op achter op het plastic.

Interessant is de meegeleverde kap, die invallend licht moet tegengaan. Het is een voorziening die je vaak tegenkomt op monitoren voor grafici in het luxere segment, maar eigenlijk nooit op draagbare schermen. Een andere opmerkelijke feature is de schroefdraad in de voet, waarmee je het scherm op een statief kunt monteren.

Aansluitingen

De aansluitingen zijn het tweede onderscheidende kenmerk. Die zitten niet in de rand van het scherm (zoals bij de meeste draagbare monitoren), maar in de voet. Het zijn er bovendien bovengemiddeld veel. Er zijn twee usb-c-poorten, een micro-hdmi-aansluiting en een 3,5 mm audio-aansluiting. Alle vier zitten naast elkaar. Samen bieden ze een keur aan mogelijkheden, waardoor de ViewSonic VP16-OLED met vrijwel elk apparaat kan samenwerken. 

De eenvoudigste optie is usb-c met een displayportsignaal. Heb je een laptop met een 'complete' usb-c-aansluiting (of Thunderbolt), dan volstaat een enkele kabel naar een van de twee usb-c poorten. De tweede poort is dan geschikt om een aangesloten apparaat op te laden. Wat niet werkt, is een extern opslagapparat (zoals een ssd) op de tweede usb-c poort aansluiten. Die wordt niet 'gezien' door de computer waarmee je het scherm hebt verbonden. Via usb-c met video kan je een laptop, smartphone of tablet aansluiten. Bovendien kan de monitor die ook opladen, als je de tweede usb-c-aansluiting met een voedingsadapter op het lichtnet aansluit. Dat is wel met een maximum van 40 watt. Als je een smartphone gebruikt om het scherm van beeld én voeding te voorzien, draait de monitor de helderheid flink terug om het energiegebruik te beperken.

Heb je geen laptop met usb-c met video, dan kan je terugvallen op hdmi. Die aansluiting is ook handig als je het scherm als previewmonitor tijdens filmen of fotograferen wilt gebruiken. Gelukkig levert Viewsonic een hdmi-naar-micro-hdmi kabel mee. Hiervoor moet je wel een aparte, eveneens meegeleverde voedingsadapter aansluiten op een van de usb-c-poorten. Heb je die helemaal niet, dan is er ook een usb-a-naar-usb-c kabel in de doos, waarmee je het scherm van stroom kan voorzien. De usb-poort in kwestie moet dan wel 7 watt kunnen leveren, maar dat geldt in elk geval voor de meeste usb 3-aansluitingen. 

Bediening en menu van de ViewSonic VP16-OLED

De meeste draagbare monitoren hebben amper instelmogelijkheden. Doorgaans een tuimelschakelaar voor de helderheid, en een aan/uitknop. Hoe anders is de ViewSonic VP16-OLED. Een aan/uitknop zit erop, maar daarnaast ook een viertal knoppen in de voet. Die voelen tamelijk goedkoop aan, wat jammer is gezien het fraaie paneel en de bijzondere constructie. Met de knoppen kan je een behoorlijk uitgebreid menu bedienen - een heel stuk uitgebreider dan elke andere draagbare monitor die we ooit zagen.

Zoals de meeste monitor menu's werkt het niet heel gebruiksvriendelijk, maar je kan eraan wennen. De linker twee knoppen dienen om verticaal door menu's te bladeren, en instellingen zoals de helderheid te verhogen of te verlagen. De derde knop is 'terug', de vierde is 'vooruit' en 'bevestigen'.

Een enkele drup op de bevestigen-knop opent een beknopte versie van het menu, waarmee je snel naar een veelgebruikte instelling kan springen. Nog een druk opent de uitgebreide versie van het menu. Hierin kan je de geselecteerde invoer wisselen, de kleurmodus (kleurbereik/profiel), de gebruiksmodus (een reeks presets voor diverse soorten toepassingen en, opmerkelijke genoeg, games), de audio-instellingen voor de ingebouwde luidsprekers of een eventueel aangesloten hoofdtelefoon en een instellingenmenu met diverse beheersopties. Daar zit ook de mogelijkheid om de oriëntatie van het on-screen menu aan te passen, en een stand om oled burn-in tegen te gaan. 

Die functie heeft overigens niet heel veel om het lijf: het scherm wisselt full-screen snel diverse felle kleuren af, om zo de pixels te 'resetten'. Zaken als pixel shift of pixel cleaner die je bij desktop oled-schermen standaard aantreft, zijn hier niet aanwezig.

Techniek van de ViewSonic VP16-OLED

De ViewSonic VP16-OLED is gebaseerd op een 15,6 inch (en geen 16 inch, zoals je misschien zou denken) beeldscherm met een 16:9-verhouding en een full hd-resolutie. 1920x1080 beeldpunten dus. Niet heel veel, maar op dit formaat nog altijd goed voor een vrij hoge pixeldichtheid. Voor grafisch designwerk was meer verticale ruimte welkom geweest. Aan de andere kant, voor video previews is 16:9 juist precies goed (en meer dan toereikend voor 2,39:1 opnames).  Het belangrijkste aspect is echter de oled-techniek: het is geen lcd met een aparte led-verlichting, de pixels lichten zelf op - en dimmen zelf. Dat zorgt ervoor dat zwart echt zwart is, en het contrast de facto oneindig. 

Het is niet duidelijk waar ViewSonic zijn techniek inkoopt, maar heel veel makers van schermen met deze kenmerken zijn er niet: Samsung en het Chinese EDO zijn de enige twee, voorzover bekend. Als we het scherm onder de microscoop bekijken, valt de pixelstructuur op. Die is anders dan bij de meeste oled-schermen, en ook anders dan de meeste Samsung oled-schermen. Het is geen pentile-structuur, maar een echte rgb-structuur. Daarbij lijkt het erop dat de blauwe subpixels groter en talrijker zijn dan de groene en rode. Dat zijn juist de subpixels die minder helder zijn en sneller 'slijten'. Vooruitlopend op de metingen blijkt de VP16-OLED ook inderdaad een uitstekende weergave van blauw te hebben, een notoir lastige kleur voor beeldschermen.

Zo geavanceerd als het paneel is qua kleurweergave, zo conservatief is het in andere opzichten. Daarbij moeten met name videografen die het scherm overwegen als preview monitor, er rekening mee houden dat het geen hdr content ondersteunt. Dat is ongebruikelijk voor oled-monitoren.

Testresultaten: helderheid 

De ViewSonic VP16-OLED is primair gericht op beeldbewerkers. Kleurechtheid is voor die groep een belangrijke vereiste. ViewSonic stelt dat het scherm '100% Pantone validated' is met een DeltaE (afwijking) kleiner dan twee. Daar valt in de praktijk het een en ander op af te dingen. Het scherm biedt een aantal kleurprofielen: DCI P3, sRGB, Rec709, Dicom Sim (grijsschaal), en een door de gebruiker aan te passen stand. Opvallende afwezige is AdobeRGB. Opvallend, omdat deze kleurruimte voor fotografen zeer belangrijk is én omdat het scherm technisch uitstekend in staat moet zijn deze kleurruimte correct (en vrijwel geheel dekkend) weer te geven.

We hebben de gebruikersmodus waarin het scherm standaard staat, de DCI P3 en de sRGB standen doorgemeten. Daaraan voorafgaand kunnen we opmerken dat de ViewSonic VP16-OLED een behoorlijk hoge helderheid heeft. Oled-monitoren op groter formaat komen bij een volledig wit scherm amper boven de 200 nits uit, maar deze monitor tikt met schermvullend wit bijna de beloofde 400 nits aan. De helderheid is bovendien niet afhankelijk van wat er verder op het scherm getoond wordt. Of je nu een klein wit vlak op een zwarte achtergrond meet of een volledig wit scherm, de helderheid is constant. Geen 'auto brightness levelling' of vergelijkbare trucs, dus. Dat is prettig voor kantoorwerk en cruciaal voor kleurkritisch werk.

Verder valt op te merken dat de minimale helderheid van wit zeer laag is: 3 nits. Ook dat wil bij veel oled-monitoren nog wel hoger uitpakken. De helderheidsregeling is bovendien behoorlijk fijnmazig, met 100 stappen, aan te passen. Het contrast is, zoals altijd bij oled, oneindig.

Ten slotte de uniformiteit, oftewel de helderheidsverdeling. Die is uitstekend: gemeten in 25 segmenten is elk segment nagenoeg even helder, alleen rechtsboven zagen we een zeer kleine afwijking - die mag in de praktijk geen naam hebben. Ook dit is van belang voor beeldbewerking.

Testresultaten kleurweergave

Zoals gezegd hebben we de ViewSonic VP16-OLED in meerdere presets gemeten. Daarvan is de sRGB-preset zonder meer degene met de minste onregelmatigheden. Helemaal perfect is het niet, maar de gemiddelde kleurafwijking is inderdaad onder de 2 (1,22). Ook de grijsafwijking is met 1,04 netjes laag - maar dit kan wel nog veel beter. Middentonen lijken iets donkerder dan wenselijk, terwijl donkere tinten iets te licht worden weergegeven. Dat is ook terug te zien in het gammaverloop. Gemiddeld komt dat op 2,2 uit (zoals wenselijk), maar de standaarddeviatie is aan de hoge kant. De gemeten waardes lopen dan ook van 1,9 tot 2,34.

De gemeten kleurtemperatuur in sRGB is wat warm, met 6147K - dat zou 6500K moeten zijn. De grootste kleurafwijking is opmerkelijk genoeg voor blauw, het is op een testkaart met het blote oog zichtbaar. In de praktijk zal het meevallen, maar toch: het kan beter. Desalniettemin is het sRGB-profiel voor de meeste doeleinden direct uit de doos prima bruikbaar. Alleen de meest kritische gebruikers zullen aanpassingen willen doen.

Het ligt anders bij het DCI-P3 profiel. Feitelijk is dat bestemd voor digitale videografie. Deze standaard is iets anders dan Display P3, dat ooit door Apple is bedacht als uitbreiding op sRGB, met meer verzadigde kleuren, maar hetzelfde witpunt en gamma. Display P3 wordt in de praktijk op smartphones en laptops vaker gebruikt. De reden dat we dit hier melden, is dat de DCI-P3 preset van de VP16-OLED met geen van deze twee standaarden overeenkomt. Het witpunt is niet 6300K (DCI-P3) of 6500K (Display P3), maar eerder 5800K. Het gamma is dan weer dichter bij de 2.2 van Display P3, in plaats van de 2.6 van DCI-P3. Als we de DCI-P3 preset aanpassen met een handmatig 2.6 gamma en D65 (!) als witpunt, komt het resultaat aardig dicht in de buurt van DCI-P3. Wijzigen we het gamma naar 2.2, dan komt het weer beter overeen met Display P3.

Met zoveel noodzaak tot aanpassingen kan je beter met het 'User' profiel aan de slag. Dat biedt (zeer) uitgebreide mogelijkheden de afzonderlijke rood-, groen- en blauwwaardes aan te passen en is the next best thing in afwezigheid van echte hardwarekalibratie. Standaard komt deze in de buurt van (een matige gekalibreerde) Display P3. Vergelijkbaar met wat je krijgt met bovengenoemde aanpassingen aan het DCI-P3 profiel. Opvallend is de verzadiging van blauw, die is nog wat rianter dan P3 voorschrijft - en juist iets waar de meeste monitoren mee worstelen. 

Kijken we naar een meting van waartoe het paneel in theorie in staat is, dan wordt bevestigd wat we al vermoedden: het scherm kan 100% van de DCI-P3 kleurruimte weergeven (en uiteraard ook 100% van de sRGB-kleurruimte). Bovendien moet het 98% van het AdobeRGB-bereik kunnen tonen. Alleen daarvoor heeft ViewSonic helaas dus niet in een profiel voorzien.

Conclusie

Draagbare monitors heb je al voor minder dan 150 euro, maar net zoals bij bureau beeldschermen is alleen vergelijken op prijs weinig zinvol. De op professionele gebruikers gerichte ViewSonic VP16-OLED is sowieso niet te vergelijken met de meeste draagbare monitoren. Er zijn vrijwel geen modellen die deze aansluit- en ergonomische verstelmogelijkheden combineren. De modellen die er zijn, zijn niet gericht op grafische professionals. Draagbare monitoren met een oled-paneel zijn eveneens zeldzaam. De modellen die we kennen, komen niet met een verstelbare voet. Voor wie een draagbare monitor zoekt met een van deze eigenschappen, is de VP16-OLED een van de weinige opties op een heel kort lijstje. Wil je alles afvinken, dan is het de enige keuze.

In de praktijk zullen de uitgebreide instelmogelijkheden, en ruime kleurdekking voor grafische professionals meer nog van belang zijn dan verstel- en aansluitmogelijkheden. Het hoge contrast en de hoge helderheid zijn voor gebruik op locatie zeer welkom. Die doelgroep moet er wel rekening mee houden, dat de kalibratie van zeker de wide gamut kleurruimte nazorg behoeft. Ook is de afwezigheid van AdobeRGB spijtig, zeker omdat het paneel dit potentieel uitstekend kan weergeven. Maar die ruwe kantjes kan een professional die weet wat zij/hij doet in elk geval grotendeels compenseren. Niet met hardwarekalibratie, maar wel met de zeer uitgebreide mogelijkheden van de 'user'-instelling. De beeldkwaliteit die met dit scherm zo potentieel tot je beschikking krijgt als fotograaf, videograaf of beeldbewerker onderweg of op locatie, is ongekend in deze klasse. En dat verdient erkenning.

ViewSonic ColorPro VP16-OLED