ASUS TUF Dash F15 (2022) review: uitstekende basis, maar ga niet voor de goedkoopste uitvoering

Asus heeft alweer de nodige tijd twee gamingmerken. Onder het welbekende Republic of Gamers vallen de meest luxe, uitgebreide producten van het merk. Voor kopers met een bescheidener budget heeft het TUF, een afkorting voor 'The Ultimate Force' - een aanduiding die het zelden voluit gebruikt. Wat ons betreft terecht, want het is niet echt een merknaam die heel serieus kan uitspreken. Dat het merk ondertussen wel uitstekende, serieuze gaming producten voert onder dit label, bewijst de 2022-editie van de vandaag besproken Asus TUF Dash F15. De nieuwe uitvoering doet in weinig onder voor sommige RoG-laptops.

ASUS TUF Dash F15: een solide eerste indruk

Misschien verwacht je bij een product uit de TUF-serie een basislaptop met veel plastic en weinig aansluitingen. In dat geval word je bij de nieuwe TUF Dash F15 aangenaam verrast. Ja,metaal is beperkt tot de buitenkant van het scherm, maar het gebruikte plastic aan binnenkant en onderzijde voelt hoogwaardig aan. Het voelt koel onder de vingers en lijkt behoorlijk krasbestendig. Hoewel het redelijk vingerafdrukgevoelig is, veeg je die makkelijker weg dan van aluminium. Wat ons betreft is er weinig mis mee.

Dat geldt ook voor de algehele constructie, die stevig aanvoelt. De body van de laptop vertoont een beetje flex, maar dat mag geen naam hebben. Het gebied rond het toetsenbord is goed rigide, je kan het niet zomaar indrukken. De scharnieren zijn ook robuust uitgevoerd en zorgen ervoor dat het scherm in elke positie als een huis staat. Ook het scherm zelf is voldoende rigide. 

Heel dun en licht is de Dash F15 niet te noemen, maar met zo'n 2 cm dikte en een gewicht van 2 kilo is hij ook niet een hele lompe bak. Daarbij helpt het design, dat aan de voorzijde onderop wat oploopt, om hem een wat slanker profiel te geven. Asus heeft de voeding ook redelijk licht (ruim 400 gram) en compact gehouden, waardoor je het hele apparaat zonder veel moeite in je rugtas stopt.

Last but not least vermeldenswaard: in dichtgeklapte toestand is de TUF Dash 15 niet echt te identificeren als gaming laptop. Het logo op de klep is naar gamingmaatstaven uitermate subtiel. Het ontwerp is dat ook: geen overdreven scherpe lijnen, kleuraccenten of details die doen denken aan een sportauto of iets dergelijks. Wat ons betreft is dat prettig, want zo kan deze laptop ook prima mee naar collegebank of werkplek.

Aansluitingen: dat valt best mee

Iets waar veel instaplaptops op bezuinigen, zijn de aansluitmogelijkheden. In het geval van de Asus TUF Dash F15 (2022) valt dat best mee. Aan de rechterkant zit een enkele 5 gigabit usb-a poort, duidelijk bestemd voor een gaming muis. Doordat hier verder geen aansluitingen zitten, heb je daarvoor alle ruimte.

De rest van de aansluitingen zitten allemaal links. Van links naar rechts zijn dat de voedingconnector, een rj45-poort voor bedraad netwerk, een hdmi 2.0-aansluiting, een usb-c Thunderbolt 4 poort en een usb-c poort met volledige functionaliteit voor beeld en voeding. Daarnaast zitten nog een 5 gigabit usb-a aansluiting en een 3,5 mm jack voor een headset.

Dankzij de Thunderbolt 4 en de complete usb-c poort heb je potentieel twee displayport-uitgangen (bij de usb-c vermeldt Asus expliciet G-sync ondersteuning) en naast de voedingsadapter nog twee mogelijkheden de laptop op te laden. Voor dat laatste moet je wel rekening houden met een maximum van 100 watt laadvermogen via usb-c. Ga je voluit gamen, dan is dat vermoedelijk aan de krappe kant. Zeker als je voor een wat luxere uitvoering kiest dan degene die wij ontvingen. 

Maar toch, drie video-uitgangen, twee complete usb-c implementaties met dus ook 10 gigabit dataoverdracht voor usb: daar is niets mis mee. Dankzij de displayport-ondersteuning kan je potentieel ook hogere snelheden bij hogere resoluties uitsturen dan via hdmi 2.0. 

Als er iets te klagen is, dan is het de positionering van de aansluitingen. Liever zagen we voeding, netwerk en minstens een usb-c aansluiting aan de achterkant, in plaats van alles links. En volledigheidshalve melden we het maar: een geheugenkaartlezer zit er niet op.

Voor draadloze verbindingen beschikt de ASUS TUF Dash F15 over WiFi 6 en Bluetooth 5.2, mogelijk gemaakt door een degelijke Intel AX201 netwerkkaart. Geen WiFi 6E dus, maar dat verwachten we ook niet in deze klasse.

Toetsenbord en touchpad van de ASUS TUF Dash F15

De Asus TUF Dash F15 is een 15,6 inch laptop. Dat betekent dat er ruimte is voor een compleet toetsenbord, maar lang niet elke fabrikant monteert dat ook. Asus wel, en bovendien ook een flink uitgebreid exemplaar. Wel is dit het enige element aan de laptop dat onmiskenbaar 'gaming' schreeuwt. Dat geldt zowel voor het, sorry, weinig fraaie lettertype op de toetsen als de zwart-op-witte WASD-toetsen. Die kan je echt niet missen.

Kijken we daar voorbij, dan is het in de eerste plaats een fijn, full-size toetsenbord. Met een VS-Internationale layout, en dus twee grote shift-toetsen, belangrijk voor veel games. De Ctrl-toetsen zijn kleiner, maar in elk geval groter dan de standaardtoetsen. Dat geldt niet voor de cursortoetsen, die helaas op halve hoogte zijn uitgevoerd. Wel allemaal even groot, zodat je ze op de tast kan vinden, maar voor gaming niet ideaal. Maar goed, er is een numeriek deel dat prima als alternatief kan dienen.

De functietoetsen zijn bovendien, erg prettig, opgedeeld in drie eilandjes van vier toetsen. Je kan er ook de toetsenbordverlichting (gewoon wit, geen kleurige rgb: prima toch?) mee instellen, de schermverlichting en nog zo wat functies. Handig is een setje aparte mediatoetsen voor volume, microfoondemping en het oproepen van de Asus Armoury Crate toepassing. Daarmee kan je diverse aspecten van de laptop rechtstreeks instellen, zoals het energieprofiel en al dan niet gebruiken van de Mux-chip.

Ten slotte vermeldenswaard is de power-knop, die met een afwijkende vorm los van het toetsenbord is opgenomen. Daardoor zal je 'm niet snel per ongeluk indrukken. 

Qua indeling een prima toetsenbord dus, en dat geldt ook voor de type-ervaring. Het heeft een aangename aanslag en de toetsen liggen ver genoeg uit elkaar. De witte verlichting is ook prettig. Die heeft drie helderheidsniveaus (plus uit) en kan desgewenst 'ademen' of knipperen. 

Het touchpad is voldoende groot (al is er op het eerste gezicht best nog wat ruimte tussen touchpad en toetsenbord, dus groter had gekund). Het is lekker glad en reageert snel. Laten we eerlijk zijn, bij het gamen zal je altijd een externe muis gebruiken. 

Beeldscherm van de ASUS TUF Dash F15: dat moet (en kan) beter

Tot zover zal duidelijk zijn dat we best te spreken zijn over de basis van de Asus TUF Dash F15 in deze 2022 editie. Helaas komt daar bij het beeldscherm even een einde aan, want daar moeten we een paar kritische noten over kraken. Kort samengevat: het is slecht en een reden om deze uitvoering van de TUF Dash F15 gewoon niet te kopen.

Op papier klinkt het geweldig. In de woorden van Asus (we citeren de sticker op de laptop): "Lightning Fast IPS level Display, 144Hz Adaptive Sync". In de praktijk is het een full hd (1920x1080 pixels) display dat niet zou misstaan op een 500 euro laptop. Op een gaming laptop die bijna drie keer zoveel kost, is het modder op een vlaggenschip.

Om te beginnen, die snelheid. Voor 144 beelden per seconde is een responstijd van 6,94 ms of minder vereist. Doet een pixel er langer over om van kleur te veranderen, dan komt het volgende beeld al binnen. Het resultaat: ghosting, oftewel naijl-effecten bij bewegingen. Wil je niet. Onze metingen wijzen uit dat het scherm die snelheid in de verste verte niet haalt. Ons beste resultaat is een gemidelde responstijd van zo'n 14 milliseconden. Net vlot genoeg voor 60 beelden per seconde, zeg maar. 

Kijken we naar de overige eigenschappen, dan worden we daar evenmin vrolijk van. Het scherm haalt pakweg 60% van de sRGB-kleurruimte. Daardoor zien kleuren er flets en grauw uit. De kleurafwijking versus de sRGB-norm is dan ook zeer groot. Kleurecht is het niet te noemen. Is het helemaal waardeloos? Nee: het witpunt is redelijk geplaatst, waardoor je met het blote oog niet snel kleurafwijkingen zal zien. De fout zit vooral in ondermaatse verzadiging. De uniformiteit is best ok. Ook het contrast valt mee, al is de maximale helderheid niet om over naar huis te schrijven. Buitenshuis gamen hoef je niet aan te beginnen.

Cruciaal om te weten: Asus levert de TUF Dash F15 ook met een 300 Hz full hd-scherm met aanmerkelijk betere specificaties, of met een 165 Hz qhd-scherm dat qua kleurweergave helemaal een klap beter moet zijn. Hou je van snelle shooters, kies het eerste - ben je meer all-round gamer, kies de tweede. Allebei zullen een vele malen betere ervaring opleveren dan het instapscherm.

Geluid en webcam

Van laptopspeakers verwachten we nooit heel veel. Asus heeft de speakers van de TUF Dash F15 voorzien van Dolby Atmos ondersteuning. Het moet gezegd, ze klinken beter dan de meeste laptopspeakers - maar niet per se beter dan de meeste gaming laptopspeakers. Er is het nodige detail hoorbaar, met name in de hogere frequenties en stemmen. Popmuziek klinkt heel acceptabel en voor een incidentele YouTube video volstaan de luidsprekers prima. Het laag blijft onderbelicht, om het vriendelijk te stellen. 

Vermeldenswaard is de microfoon van de laptop, die voorzien moet zijn van 'AI ruisonderdrukking'. We hebben dat niet echt kunnen testen, maar de geluidsopnames lijken prima geschikt voor een videogesprek. Voor spreken tijdens het gamen zal je vermoedelijk toch een headset gebruiken. 

Voor videobellen is de microfoon afdoende, maar de webcam gooit daar wel enig roet in het eten. Die is namelijk erg simpel. Het is een 720p exemplaar en het beeld is enorm ruizig, zelfs met een kamer vol kunstlicht. Het beste dat je kunt zeggen is dat je herkenbaar in beeld komt, en dat de camera niet meteen in de war raakt van wat tegenlicht. Maar daar is ook alles mee gezegd.

Onder de motorkap: goede basis voor prestaties (in een andere configuratie)

Asus leverde ons een variant van de TUF Dash F15 met een Intel Core i7-12650H processor. Die 12e generatie Core processor is een prima basis voor goede prestaties, met zes P(restatie) kernen en vier E(fficiëntie) kernen. Ook de 16 GB ddr5 werkgeheugen kunnen op onze goedkeuring rekenen. Een prima hoeveelheid voor een laptop in deze klasse. Minder is te weinig, meer is niet echt nodig.

Prettig is dat het geheugen de vorm heeft van so-dimms, die je kunt opwaarderen mocht je in de toekomst meer werkgeheugen wensen. Dat geldt ook voor de ssd: er zijn twee m.2 slots, waarvan één gevuld met een 512 GB Intel 670p ssd. Daarvan is direct uit de doos nog zo'n 400 GB beschikbaar. Het is niet de snelste ssd in zijn soort, maar op basis van onze tests voldoende vlot te noemen. Zowel uitbreiden als upgraden is mogelijk, wat gezien de omvang van moderne games erg fijn is. 

Ondermaatse videokaart

Helaas combineert de laptop deze goede basis met een enigszins ondermaatse videokaart. De Nvidia GeForce RTX 3050 Ti levert op zich heel aardige prestaties, maar blijft ver achter bij de RTX 3060. Met name de 4 GB videogeheugen zijn anno 2022 eigenlijk ondermaats. Moderne games, zeker met ray tracing, hebben al snel meer nodig. Dat is ook te zien in de testresultaten. 3DMark Time Spy, een wat oudere benchmark, laat een heel behoorlijk resultaat zien. Port Royal, een nieuwere, blijkt ver onder de maat. En de nieuwste Speed Way test is al helemaal te veel gevraagd.

Er zijn ook uitvoeringen van de TUF Dash F15 met een RTX 3050 (zonder Ti) en een i5-processor, die qua prestatis nog een stapje terug zullen doen. Maar, je kan ook een variant kopen met een RTX 3060 (FX517ZM) of een RTX 3070 (FX517ZR). Die laatste heeft ook het hierboven aangehaalde 300Hz-beeldscherm. Wij zouden dan ook adviseren een van die varianten te overwegen.

Vermeldenswaard is dat deze laptop beschikt over een zogenaamde Mux-chip. Daarmee is het mogelijk de interne videokaart van de processor te passeren. De Nvidia videokaart maakt dan rechtstreeks verbinding met de processor, wat een lichte toename in de prestaties tot gevolg heeft. De keerzijde is wel dat de accuduur dan flink afneemt, maar het kan net zorgen voor de extra prestaties om een game soepeler te laten lopen. Het is een voorziening waarover veel instap gaminglaptops niet beschikken, maar de TUF Dash F15 dus wel.

Accuduur van de ASUS TUF Dash F15

Zoals geschreven is de ASUS TUF Dash F15 een prettige verrassing als je verwacht dat er te veel is beknibbeld op wat op papier een instaplaptop is. De basis is ook goed wat betreft de accu. Die is met een capaciteit van 76 wattuur best ruim bemeten. Dat vertaalt zich in een heel aardige accuduur - zolang je niet gaat gamen. Met gewone toepassingen halen we bijna 6,5 uur, met videokijken iets meer dan 6 uur. Met gamen? Een uur en zeven minuten.

Zoals we wel vaker zien, is de accu dus rap leeg wanneer je daadwerkelijk gaat gamen op de laptop. Het is een bijna onvermijdelijke consequentie van de hoge eisen van moderne games. Ook efficiënte videokaarten en processors moeten dan vol aan de bak. Dit is bovendien met het scherm op 60 Hz: het schakelt automatisch terug naar die snelheid, wanneer de adapter niet is aangesloten. Dat gaat gepaard met een tamelijk storend effect, waarbij het scherm even op zwart gaat. Dat gebeurt ook wanneer je de adapter weer aansluit.

Met andere activiteiten houdt de accu het langer vol, waarmee de TUF Dash F15 wederom interessant is als 'studielaptop' voor de scholier of student die ook wel van een spelletje houdt. Dat je daarvoor in de buurt van een stopcontact moet blijven, lijkt tegenwoordig erbij te horen. Prettig is wel dat de accu relatief vlot oplaadt, in zo'n twee uur zit je van 0 op 100%. Met name het eerste deel gaat erg vlot, waardoor je indien nodig snel even kan bijtanken.

De prestaties op accu liggen zo'n 25-50% onder de prestaties op netstroom, als we kijken naar de resultaten van de processorintensieve Cinebench test. Voor gaming (3DMark Time Spy) zien we een achteruitgang van pakweg 25%. De algehele systeemprestaties laten een wat genuanceerder beeld zien, maar hou rekening met een flinke stap achteruit zodra je de stekker uit het stopcontact trekt.

Conclusie

De Asus TUF Dash F15 is in veel opzichten een goed uitgeruste, relatief dunne en lichte instaplaptop. Daarbij valt er op de basiskenmerken weinig aan te merken. Constructie, aansluitingen, toetsenbord, touchpad en accu zijn alle voldoende of gewoon goed. Beknibbeld is er op de webcam, en ook de gekozen ssd is geen enorme hardloper, maar een kniesoor die daarop let. 

De versie zoals getest heb je voor minder dan 1400 euro, wat gezien de 12e generatie Core-processor en riante aansluitmogelijkheden niet eens zo'n gek bedrag is. Alleen is de videokaart in deze uitvoering eigenlijk niet toereikend voor moderne games. Veel ernstiger is dat het beeldscherm absoluut onder de maat is. Zowel qua snelheid als qua kleurweergave is het niet adequaat om games zoals bedoeld weer te geven. Dat is toch de eerste reden om deze laptop aan te schaffen, en daarmee een serieus gebrek.

Een variant met RTX 3060 is niet eens zo gek veel duurder, iets meer dan 1500 euro. Daar zouden we de voorkeur aan geven, mocht je de TUF Dash F15 overwegen. Helaas heeft ook die FX517ZM-uitvoering nog altijd het ronduit brakke beeldscherm van de door ons geteste editie. Wil je dat vermijden, dan lijk je momenteel in Nederland alleen de FX517ZR-variant te kunnen kiezen. Die heeft in elk geval op papier een veruit superieur beeldscherm én een veel snellere RTX 3070 videokaart. Alleen kost die uitvoering daardoor wel zo'n 500 euro meer dan de door ons geteste variant. Daarmee komt hij in een prijsklasse waar meer valt te kiezen, zowel bij Asus als de concurrentie. 

Een variant met een fatsoenlijk scherm en een RTX 3060 voor pakweg 1600 euro zouden we van harte aanbevelen, maar die lijkt er (nog) niet te zijn. Zoek je primair een degelijke laptop voor school of studie, waarop je ook nog een beetje kunt gamen, dan kan je de TUF Dash F15 zoals getest overwegen - maar verwacht niet te veel van het beeldscherm.