Sony X95K review: kan de eerste miniLED TV van Sony de strijd met OLED aan?

De Sony Bravia XR-65X95K is de beste lcd-tv die je bij Sony kunt kopen. Hij is uitgerust met een miniled XR Backlight Master Drive, voorzien van een wide angle en anti-reflecterende laag, bevat de uitstekende Cognitive Processor XR en heeft 'Multi Acoustic Audio', met als smart tv-platform Google TV. De Sony X95K televisies zijn er in 65, 75 en 85 inch (165, 190 en 216 cm). Het door ons geteste Sony XR-65X95K model is dus de kleinste, al is dat niet de eerste aanduiding waar je aan denkt bij 65 inch. 

Sony X95K design: stijlvol, niet slank

Een titaniumkleurig kader, een rug met vierkantjespatroon, en twee stevige titaniumkleurige voeten: Sony weet hoe ze een topmodel moeten aankleden. De afwerking van de Sony X95K is uitstekend, de tv straalt gewoon stijl uit. Ok, slank kunnen we hem niet noemen. Het toestel zelf is 60 mm diep; die minileds garanderen duidelijk geen oled-achtig uiterlijk. Maar vanwege de knappe afwerking maken we daar geen punt van.

Wanneer je het toestel installeert, heb je drie mogelijkheden voor de poten. Ofwel monteer je ze enigszins in het midden, of aan de uiteindes. De eerste keuze is handig als je tv-meubel niet breed genoeg is. Heb je een soundbar op het oog, dan monteer je de voeten aan het uiteinde, maar in een alternatieve, hogere positie. Het scherm staat dan 7,5 cm boven je tv-meubel. Er zijn heel wat soundbars die hoger zijn, waaronder Sony's eigen HT-A7000 (lees onze review). De voeten zijn erg diep en steken zowel voor als achter het toestel een flink eind uit, maar de opstelling is dan ook erg stevig.

Installatie: handiger met Google Home

Na het opstellen ben je enkele minuten bezig om Google TV te installeren. Dat kan met de afstandsbediening, maar het is veel handiger met de Google Home app. Dan hoef je nauwelijks nog iets in te typen, een stuk prettiger dan Google gebruikersnaam, paswoord, wifi-paswoord met een afstandsbediening invoeren.

Sony geeft je overigens de optie om de tv te installeren als een ‘Basic tv’, waarbij je eigenlijk enkel gebruik maakt van de digitale tv-tuners en de hdmi-aansluitingen. Er zijn dan wel voorgeinstalleerde apps beschikbaar (Netflix, YouTube, Disney+ en Prime Video), maar zodra die een update nodig hebben, moet je toch inloggen. We vermoeden dat voor bijna iedereen de volledige Google TV-ervaring de betere keuze is.

Aansluitingen van de Sony X95K

De X95K moet het, overigens net zoals de A95K, stellen met twee hdmi-aansluitingen die 48 Gbps bandbreedte leveren. Gezien de prijs hadden we er graag meer gezien, maar de andere twee zijn dus beperkt tot 18 Gbps. Wil je ARC/eARC gebruiken, voor een soundbar of AV-receiver, dan verlies je daar nog een 48Gbps poort aan. Maar goed, het zijn voorlopig enkel gamers die daar rekening mee moeten houden. De Sony is een degelijke keuze voor gaming, de inputlag bedraagt 19,6 ms (4K60) en 11,0 ms (2K120), en er is ondersteuning voor ALLM en VRR. Heb je een Xbox Series X en wil je gamen in Dolby Vision 4K120? Helaas, dat kan niet op de Sony. Via de instellingen moet je de hdmi-poort configureren voor Dolby Vision óf voor 4K120 met VRR. Beide samen is niet mogelijk.

Verder krijg je op de Sony X95K een composiet video en stereo minijack ingang, twee usb-slots, een optische digitale audio-uitgang, ethernet en WiFi voor de netwerkaansluiting, en Bluetooth. Er is een dubbele tv-tuner aan boord, met een aansluiting voor DVB-T/T2/C, twee voor DVB-S/S2, en één CI-slot. Je kunt live tv opnemen of pauzeren als je een externe usb harde schijf aansluit.

Google TV: vlot genoeg op een oude chipset

De MediaTek MT5895 chipset, met quad-core ARM Cortex-A73 CPU, 3GB RAM en de Mali-G52 GPU heeft al wat jaren op de teller, maar ze levert toch voor een vlotte ervaring binnen Google TV, de smart tv-omgeving van Sony, net zoals bij de A95K. Sony levert dezelfde afstandsbedieningen bij de X95K geleverd als bij dat toestel, dus klik even door naar die review als je meer info wilt.

Kort gezegd biedt Google TV een immens aanbod apps, en een erg leuke manier om content te ontdekken, maar laat het weinig personalisatie toe. Het enige verschil met de A95K is dat de Bravia Cam niet standaard bijgeleverd wordt. Hij is wel verkrijgbaar als optie, maar we zien eerlijk gezegd weinig reden om hem aan te kopen.

Beeldkwaliteit van de Sony X95K: vooral goed in SDR...

Nu Sony voor het eerst gebruik maakt van minileds, liggen de verwachtingen hoog. Helaas valt de praktijk wat tegen. De X95K bevat 432 local dimming zones, oftewel 36x12 led-lampjes achter het scherm die onafhankelijk van elkaar kunnen oplichten of dimmen. Uit ervaring weten we dat dat kan volstaan voor een knap resultaat. Zo doet de TCL 65C835 met 288 zones en een heel goed VA-paneel mooie dingen.

Het VA-paneel dat Sony gebruikt in de XR-65X95K heeft echter maar een bescheiden eigen contrast. Zelfs met de local dimming geactiveerd is het resultaat hierdoor minder indrukwekkend dan gehoopt. Vermoedelijk beïnvloeden het genoemde Wide Angle en het Anti-reflectiefilm het contrast negatief. De kijkhoek is inderdaad wel beter dan we gewend zijn van VA-panelen. De anti-reflectielaag weert invallend licht vrij goed, maart smeert de reflectie regenboogkleurig uit over het scherm.

Het dimming algoritme is in elk geval snel, en het beeld bewaart zo veel mogelijk de heldere lichtaccenten. Sterrenhemels hebben bijvoorbeeld veel detail, maar het zwart van de achtergrond kleurt wel wat donkergrijs. Hoe dan ook, in sdr (bij standaard tv-beeld dus) zijn we erg tevreden met het resultaat.  De dimming zones blijven netjes onzichtbaar, tenzij in heel extreme gevallen. Schakel naar de ‘Gebruiker’ beeldmode en je geniet van een goed gekalibreerd, erg knap beeld met veel zwartdetail, en natuurlijke kleuren.

...maar wat minder contrast in HDR

Het is bij hdr-weergave dat die matige contrastprestaties negatief opvallen. Tegen een donkere achtergrond maken heldere objecten duidelijk de zones zichtbaar. Vuurwerk is een lastig voorbeeld, maar ook grote statische objecten tegen een donkere achtergrond hebben een zichtbare halo. Het is niet overmatig storend, maar je moet er niet op beginnen te letten.

Bij veel materiaal, zeker als dat wat helderder is, is het ook helemaal geen probleem. De Gebruiker beeldmode levert een indrukwekkende helderheid van 1435 nits op het 10% venster. Ook op kleinere vensters geeft de Sony X95K nog veel licht, de dimming knijpt daar niet alles dicht. Op een volledig wit scherm hou je nog een ruime 685 nits over. Samen met het uitstekende kleurbereik is alles aanwezig voor knallend hdr-beeld. De processor levert goede tonemapping, al negeert hij HDR10-metadata en prefereert hij te vertrouwen op zijn eigen analyse. We missen enkel een tikje witdetail in de helderste beelden, maar er is veel schaduwdetail en erg mooie, natuurlijke kleurweergave.

Beeldverwerking met finesse

De X95K maakt deel uit van de Bravia XR-reeks, en heeft dus dezelfde Cognitive Processor XR aan boord als de A95K. Op dat vlak krijg je dus dezelfde prestaties, en dat is goed nieuws. Deze processor is namelijk niet alleen sterk in zijn beeldverwerking, hij gaat ook met de nodige omzichtigheid te werk. Daardoor bewaren de beelden een erg natuurlijk karakter. Geen overmatige scherpte, te felle kleuren of overdadig contrast. Al kan je uiteraard alles wel bijregelen indien gewenst.

Topkwaliteit upscaling en ruisonderdrukking zijn een troef voor oudere content. Wil je die wat aanscherpen met wat subtiel, extrafijn detail, experimenteer dan met Reality Creation. En met de Vloeiende Gradaties functie werk je ongewenste kleurstroken in zachte kleurovergangen weg. De lichtsensor past niet enkel de helderheid aan, maar ook de tooncurve (de relatie tussen ingangssignaal en lichtintensiteit) zodat bij veel omgevingslicht schaduwnuances beter zichtbaar zijn.

Het lcd-paneel levert een goede bewegingsscherpte, maar bij snel bewegende voorwerpen gaan de fijnste details verloren en is er een kleine wazige rand. Door ‘Motionflow/Helderheid’ in te schakelen krijg je wat extra detail, maar verandert die wazige rand in een fijne dubbele rand. Aan jou dus om te kiezen wat je prefereert. Ondanks de naam kost deze instelling ook wat lichtopbrengst, maar dat is geen probleem voor deze heldere tv.

We zien helaas ook dezelfde problemen als op de A95K. Wie motion interpolation activeert, zal merken dat die bij snelle beelden vaak niet snel genoeg ingrijpt of niet goed kan volgen, zodat er allerlei beeldfouten zichtbaar zijn.

Flink wat Dolby Atmos kracht

De Acoustic Surface techniek is voorbehouden voor de oled-tv’s van Sony. Om min of meer hetzelfde resultaat te bereiken, namelijk dialoog en klank die meer uit het scherm lijken te komen dan van onder het scherm, gebruikt Sony op zijn lcd-tv’s iets wat het Acoustic Multi-Audio noemt. Daarbij plaatst het naast twee woofers en twee midrange luidsprekers onderaan ook twee tweeters aan de zijkant van het scherm, ergens op eenderde van de bovenste rand. Die ‘Sound Positioning Tweeters’ trekken het audiobeeld wat naar boven en dat hoor je ook. De hele configuratie is 6x 10 watt, dat is flink wat vermogen.

De klank kon ons zeker overtuigen. Er is heel wat volume, en flink wat bas. Zeker in onze filmfragmenten en Dolby Atmos tests liet de Sony een erg goede indruk na, je zit lekker midden in de actie. Voor wat incidentele muziek is hij zeker ook geschikt. Daar hoor je iets gemakkelijker dat er vervorming kan optreden als je het volume echt te hoog trekt. Tenzij je echt bioscoopklank zoekt, heb je geen soundbar nodig.

Conclusie

Als we soms wat kritisch lijken over de X95K, dan is dat omdat de Backlight Master Drive in 2016, een full array local dimming backlight met reguliere leds, zo’n enorme reputatie had. De X95K gebruikt dan wel minileds, en levert flink wat licht en een erg ruim kleurpalet, maar in hdr kan de local dimming niet vermijden dat heldere objecten soms duidelijke halo’s hebben. Dat is een gevolg van het wat tegenvallende contrast.

In heldere content en in heldere omgevingen kan hij wel al zijn potentieel uitspelen. Sportfans lijken ons daarom een beter doelpubliek dan echte filmfans. Sony’s processor levert zeer goede beeldverwerking, en met de audioprestaties zit het ook snor. Voor gamers heeft hij ook heel wat bieden, zolang je rekening houdt met de beperkingen van de hdmi-poorten.

De aanbevolen prijs, die in de verkoop ook unaniem aangehouden lijkt te worden, vinden we echter absoluut te hoog, zeker ten opzichte van vergelijkbare modellen van Samsung en TCL.