Sony Bravia A95L review: schoonheid heeft zijn prijs

Zoals bekend zet Sony dit jaar in op soinSony zet in op MiniLED en QD-OLED voor 2023 TV topmodellen. Eén op basis van miniled, en één met een qd-oled paneel. Het wachten op de 2023 editie die laatste duurde langer dan gebruikelijk. Hoewel het Japanse merk zijn nieuwe modellen in het voorjaar al uitzette, moest eentje wachten tot oktober. Dat maakte ons natuurlijk des te nieuwsgieriger. We testten de 55-inch editie van de Sony A95L, de Sony Bravia XR-55A95L. Het is een 120Hz televisie, met een tweede generatie qd-oled-paneel. Daarnaast is er Cognitive Processor XR beeldverwerking aan boord, Acoustic Surface Audio voor de geluidsweergave en Google TV voor de broodnodige smart tv-techniek.

Om maar direct hét pijnpunt van dit toestel te adresseren: er hangt een prijskaartje aan van afgerond 3700 euro. Dat is heel stevig te noemen. Ter vergelijking: de LG G3 met een 65-inch diagonaal kostte bij introductie 3499 euro. De Samsung S95C met hetzelfde formaat als de hier besproken Sony kreeg een prijs van 2699 euro mee. Inmiddels zijn allebei die topmodellen van de concurrentie met een diagonaal van 55 inch voor (ruim) onder de 2000 euro te vinden. 

Design van de Sony A95L: afgeslankt

Tijdens het uitpakken en opstellen merken we alvast iets opvallends. De Sony A95L is namelijk een pluimgewicht vergeleken bij zijn voorganger. Hij weegt iets meer dan 17,6 kg. De twee voeten voegen daar nog eens 1,4 kg bij. Dan nog is het een immens verschil met de 31 kg (inclusief voet) van de A95K. Die leverde ons bijna een spierscheur en een verschot in de rug op.

Visueel is het opvallendste verschil de keuze voor twee lichtmetalen donkerzilverkleurige voeten, in plaats van de erg grote podiumvoet van vorig jaar. Het scherm is met een profiel van 3 cm een centimeter slanker dan de voorganger. Afgezien daarvan is het ontwerp min of meer gelijk gebleven. De afwerking in elk geval van topniveau, met een fijn donkerzilveren frame en vierkantjesmotief op de rug. De voeten zijn te monteren in twee posities: een lage stand, of een hoge stand voor gebruik met soundbar.

Aansluitingen van de Sony Bravia XR-55A95L

Er zijn een paar kleine wijzigingen bij de aansluitingen in vergelijking met het model van vorig jaar. Helaas is het aantal hdmi 2.1-poorten met 48 gigabit bandbreedte onveranderd. Dat zijn er twee, naast twee hdmi 2.0-aansluitingen. Er is ondersteuning voor ALLM (lage input lag), VRR (variabele verversingfrequentie) en ARC/eARC (audio return channel voor het aansluiten van een AV-receiver of soundbar).

Dankzij het beperkte aantal snelle hdmi-ingangen zullen fervente gamers met meerdere high framerate bronnen (lees: een PlayStation 5, Xbox Series X|S en/of een moderne gaming pc) toch eerder richting LG of Samsung kijken. Die leveren namelijk vier van die hdmi 2.1-aansluitingen met hoge bandbreedte.

Een andere domper voor (Xbox) gamers is dat de combinatie van Dolby Vision met 4K120 nog steeds niet mogelijk is. Naar we begrijpen moet dat wel zo worden, maar daarvoor is een software update vereist, aldus Sony. Die zou er pas volgend jaar komen. Op moment van schrijven kies je in de instellingen van de hdmi-poorten de Standaard of Verbeterd modus als je Dolby Vision wenst, of Verbeterd 4K120 als je 4K120 en VRR wenst te gebruiken op die poort. De input-lag bedroeg in onze meting 17,3 ms (4K60) en 8,8 ms (2K120); ruim goed genoeg voor fijne gaming, maar iets minder goed dan de concurrenten.

Wat is er dan veranderd bij de aansluitingen? De composiet video aansluiting is verdwenen, wat geen heel groot verlies is anno 2203. Daarnaast gebruikt de optisch digitale audio-uitgang een mini-Toslink-connector, in plaats van de gebruikelijke Toslink-connector. Die aansluiting kan je ook gebruiken om de tv als S-center speaker te gebruiken in combinatie met een geschikte Sony soundbar, zoals de HT-A7000 of de HT-A9.

Er is een dubbele tv-tuner aan boord, met een aansluiting voor DVB-T/T2/C, twee voor DVB-S/S2, en één CI+-slot. Sluit externe usb-opslag aan op een van de twee usb-poorten en je kunt live tv opnemen of pauzeren. De tv beschikt uiteraard over ethernet, WiFi en Bluetooth.

Nieuwe chipset, bekende Google TV-ervaring

Een van de vermoedelijke redenen voor de vertraging van de introductie is de nieuwe chipset die onder de motorkap zit. Het gaat om de MediaTek Pentonic, in Aida64 geïdentificeerd als een Mediatek MT5897, voorzien van een quad-core ARM Cortex-A73 processor, 6 GB werkgeheugen en de Mali-G57 als videokaart. In Google TV zorgt dat alvast voor een uitstekende gebruikservaring, maar geen spectaculaire verbeteringen. Aan Google TV zelf is niets veranderd. Installeren doe je best met de Google Home-app op je smartphone, dat bespaart moeite bij het eventueel intypen van gebruikersnamen of paswoorden. Het kan ook uiteraard ook gewoon met de afstandsbediening.

Google TV is ondertussen ons favoriete platform als het over aanbevelingen gaat. De reden daarvoor is eenvoudig. In plaats van aanbevelingen op te delen per streamingdienst, zijn deze onderverdeeld per categorie. Ze kunnen items bevatten uit verschillende diensten. Daar komt bij dat de categorieën gebaseerd zijn op het kijkgedrag van de gebruiker. Zo ontdek je veel nieuwe zaken, ook al komen ze uit een dienst die je (nog) niet gebruikt. Veel sturing kan je niet geven aan het systeem. Bovendien komen aanbevelingen enkel uit Prime Video, Disney+ en Apple TV (met Netflix als grote afwezige). Toch vinden we het erg goed werken. Google TV biedt bovendien het ruimste aanbod aan apps en heeft een ingebouwde Cast-functie. Sony voegt daar nog Apple Airplay 2 aan toe.

… maar wel met nieuwe menu’s

Waar Google TV zelf onveranderd oogt, heeft het wel impact op de instellingenmenu's. Daar heeft Sony zelf ook nog aan gesleuteld. Naast de klassieke beeldmodus is er nu ook een “Inhoudstype” geïntroduceerd. Dat kan zijn Video/Afbeelding, Spel of PC. Elk van die drie types heeft nu zijn selectie beeldmodes. Op zich is dat een handige wijziging, maar er is meer.

Selecteer je “Beeld en Geluid” ofwel via het algemene menu, ofwel via het snelmenu, dan kom je uit in een nieuw menu dat rechts in beeld verschijnt. Daar kan je dan beeld- en geluidsinstellingen aanpassen, de audio-uitgang selecteren, Ambient optimisation instellen (de lichtsensor), of sommige scherminstellingen aanpassen. De nieuwe menu’s zijn grafisch wat mooier, maar ze zijn niet consistent met andere menu’s. Dat kan verwarrend werken.

Een voorbeeld: je wil iets aanpassen in de beeldinstellingen. Je roept het snelmenu op, dat verschijnt onderaan het scherm. Je selecteert beeld en geluid, en dan verschijnen de nieuwe menu’s rechts in beeld. Vervolgens klik je op Beeld, en je komt wéér in andere menu’s terecht. Die bevinden zich ook rechts op het scherm, maar hebben een licht andere vormgeving. Meer uniformiteit lijkt ons daar gewenst.

Handige afstandsbediening

De afstandsbediening is dezelfde als die van de X95L. Het is een variant op de nieuwe remote die Sony vorig jaar voor het eerste gebruikte. We vinden die afstandsbediening erg goed. Het is compact, voelt luxueus aan, en de toetsen lichten op zodra je hem oppakt. De layout is ook erg goed, zodat hij bijzonder handig is in gebruik.

Een beetje in lijn met onze opmerking over de inconsistentie tussen de verschillende menu’s vinden we wel dat drie ‘menu’-toetsen wat veel is. Er is de toets voor het Google TV-menu (tandwiel), een toets voor het snelmenu (sleutel), en een toets voor het extra functiemenu (MENU). Die laatste geeft toegang tot cijfertoetsen, kleurtoetsen, en mediaspelertoetsen. Onderaan zijn er zes sneltoetsen voor apps: Netflix, Bravia Core, Prime Video en Disney+, YouTube en Crunchyroll.

… en een camera

In de doos vind je ook de Bravia Cam. Dat is een compacte cameramodule die je bovenaan het scherm eenvoudig vastklikt, zonder gedoe met kabels. Die camera kan onder andere gebruikt worden voor bediening met gebaren. Na enig testen blijft ons oordeel dat dit een erg slechte manier is om een tv te bedienen. Toegegeven, de gebaarherkenning is sterk verbeterd in vergelijking met eerdere versies, maar het maakt onder de streep weinig uit.

Daarnaast kan de camera waarschuwen als je te dicht bij het scherm zit (minder dan een meter). Dat kan zijn nut bewijzen als je kinderen in huis hebt. Bovendien kan de camera zitposities detecteren en het beeld en geluid daarop aanpassen. In de praktijk waren we daar weinig van onder de indruk. Handiger is dat de camera de tv kan uitschakelen wanneer er niemand meer voor zit. Uiteraard kan je de camera gebruiken voor videobellen. Wie zich zorgen maakt om privacy kan de lens afdekken via een handige schuifknop boven op de camera. Al bij al blijft de meerwaarde wat ons betreft beperkt.

De basis van de Sony A95L: een nieuw QD-OLED-paneel

De blikvanger van de A95L is het qd-oled-paneel, een tweede generatie. Wat is niet veranderd? De subpixellayout gebruikt nog steeds een driehoekspatroon. Geen probleem voor tv-kijken, maar wel een punt van aandacht mocht je de tv willen gebruiken als pc-monitor en er erg dichtbij zitten. Deze subpixellayout zorgt namelijk voor heel subtiele, maar wel zichtbare kleurranden rond met name tekst. Het qd-oled-scherm heeft nog steeds een perfect contrast, maar blijft ook gevoelig voor sterk omgevingslicht. Dat verwatert het contrast heel lichtjes. De kijkhoek is nog steeds fantastisch, bijna perfect zelfs. Het scherm had ook een uitstekende uniformiteit. Enkel in de donkere, egale testvelden waren vage verticale lijnen zichtbaar. Die zijn onzichtbaar bij gewone donkere content.

De verbeteringen van dit tweede generatie paneel zitten vooral in de helderheid. De Sony A95L liet een piekhelderheid optekenen van 1340 nits op het 10% venster en een erg mooie 275 nits op een volledig wit scherm. Daarmee is hij gemiddeld 40% helderder dan het model van vorig jaar. Ten opzichte van concurrenten zoals de Samsung S95C en de LG G3 is de strijd erg nipt. De Sony is 5 à 10% helderder dan de Samsung, maar loopt 5% achter op de LG. Enkel op het volledig witte scherm heeft de Sony een duidelijke voorsprong van 25% op de G3.

De ‘Gebruiker’ beeldmode is verdwenen. De best gekalibreerde mode is nu ‘Professional’. In sdr week de grijsschaal in de helderste tonen lichtjes naar magenta toe, maar dat zette zich niet door in de kleurweergave. Zwarttinten waren iets donkerder dan gewenst, maar over het algemeen zijn de beelden erg knap, en is er voldoende detail zichtbaar. In hdr levert de Sony topprestaties. Het kleurbereik is net wat groter dan vorig jaar, en met de verbeterde helderheid zorgt dat voor zeer heldere en intense kleuren. Sony ondersteunt Dolby Vision, en gebruikt voor HDR10 nog steeds een eigen dynamische tonemapping. Die kan in zeer helder gemasterde beelden (4000+ nits) wat witdetail verliezen, maar zet verder erg mooie hdr-beelden op het scherm met uitstekende kleuren, accurate weergave van de intentie en goed zwartdetail.

Beeldverwerking van de Sony A95L

Ondanks de nieuwe processor zien we weinig verandering in de prestaties van de beeldverwerking van de Sony A95L. Sony blijft bij de benaming van Cognitive Processor XR, wat er al op wijst dat de prestaties vergelijkbaar zullen zijn met het toestel van vorig jaar.

We zagen bij testpatronen en -beelden een paar testen waar de resultaten wat minder waren, maar dat zette zich niet door in 'echt' beeldmateriaal. Deinterlacing liet iets meer karteling zien op bijna horizontale lijnen, en ruisonderdrukking in de laagste stand is iets minder efficiënt. In de fijnste resolutiepatronen leek het toestel in uitzonderlijke gevallen wat kleur te onderdrukken. Maar nogmaals, geen van die zaken verstoorde het kijkplezier met normaal materiaal. Sony levert nog steeds een van de beste opties voor extra scherpte met Reality Creation en onderdrukt kleurstroken in zachte kleurovergangen met ‘Vloeiende Gradatie’. Oudere of iets minder kwalitatieve content komt uitstekend tot zijn recht. Met nieuw 4K-materiaal is het beeld prachtig.

Het qd-oled-scherm heeft een zeer snelle reactietijd, waarmee de bewegingsscherpte uitstekend is. Sony heeft zijn MotionFlow-instelling nu onderverdeeld in een film (24fps) en video (50/60fps) sectie. Dat laat toe om verschillende instellingen te gebruiken voor sport en film. Zo kan je wel kiezen voor vloeiende sportbeelden, maar ben je niet verplicht om tegelijkertijd films de 'soap-behandeling' te geven. Helaas bleek de motion interpolation van Sony nog steeds niet in staat om snelle actiebeelden zonder problemen weer te geven. Enige beeldfouten of een occasionele stotter blijven zichtbaar. Dat blijkt dus eerder een probleem van het algoritme, dan van de processor.

Geluid van de Sony XR-55A95L: recht uit het beeld

Een Sony oled-model, dat betekent Acoustic Surface. Bij deze exclusieve Sony oplossing doet het scherm dienst als luidspreker voor hoge en middentonen, aangevuld met twee woofermodules voor de lage tonen. We hebben Acoustic Surface altijd erg fijn gevonden, omdat het geluid echt uit het beeld lijkt te komen in plaats van eronder, zoals op de meeste tv’s. Dat maakt je ervaring erg realistisch.

De set levert met een totaal van 60 watt aan versterking flink wat volume, goede bas en een prima stereoscheiding. De Sony A95L kan het geluid ook goed in de ruimte plaatsen. Dit model ondersteunt Dolby Atmos en voor het eerst nu ook DTS:X (vorige modellen moesten het stellen met basis DTS). De surroundbeleving is goed. Je kan de weergave optimaliseren met behulp van de microfoon in de afstandsbediening en een korte kalibratieprocedure. 

Conclusie

De Sony A95L pakt uit met een beeldkwaliteit die een topmodel waardig is. Het nieuwe qd-oled-paneel levert fantastische helderheid, perfect contrast en indrukwekkende kleuren. Er zijn verbeterpunten aan te wijzen bij de beeldverwerking door de nieuwe chipset, maar die wegen niet zwaar genoeg om een minpunt te zijn. Wat we wel jammer vinden, is dat je nog steeds maar twee hdmi 2.1-poorten hebt. Die hadden we, zeker gezien de nieuwe chipset, wel verwacht. Ook al zijn deze feitelijk allleen belangrijk voor gamers.

Is jouw kijkvoer hoofdzakelijk films en sport, en beschouw je jezelf als een fijnproever, dan is de Sony XR-55A95L de televisie jou. Met prima audio, een fijne afstandsbediening en de vele mogelijkheden van Google TV blijft er qua eigenschappen weinig te wensen over. Echter, je moet niet op een euro meer of minder kijken. De prijs is, we noemden het al, buitensporig hoog. 

Sony Bravia A95L (XR-55A95L)